فهرست مطالب

عنوان                                                                          شماره صفحه

چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………….1

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..2

فصل اول : کلیات تحقیق

• بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………….5
• اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………6
• اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………….6
• فرضیه‌های تحقیق……………………………………………………………………………………………7
• محدودیت ها و موانع تحقیق…………………………………………………………………………….7
• مفاهیم و واژه ها……………………………………………………………………………………………..7
• متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………..12

فصل دوم: مرور منابع/ ادبیات تحقیق/ پیشینه تحقیق

2-1) فرایند شکل گیری سیستم منظر شهری…………………………………………………………………14

2-2) جنبش های نخستین پیرامون تلفیق شهر با طبیعت……………………………………………….. 15

2-3) جایگاه طبیعت در شهرسازی نیمه اول قرن بیستم………………………………………………….16

2-4) عوامل موثر بر شکل گیری طراحی شهری در قرن 21……………………………………………17

2-5) بلوارهای شهری در ایران …………………………………………………………………………………..18

2-6) بلوارهای اولیه در جهان……………………………………………………………………………………..19

2-7) پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………20

2-7-1) سبزراه های داخلی………………………………………………………………………………………..20

2-7-1-1) بلوار کشاورز – تهران……………………………………………………………………………….20

2-7-1-2) بلوار میرداماد – تهران……………………………………………………………………………….20

2-7-1-3) بلوار پیروزی – مشهد……………………………………………………………………………….21

2-7-1-4) بلوار چمران – شیراز………………………………………………………………………………. 21

2-7-2) سبزراه های خارجی……………………………………………………………………………………….22

2-7-2-1) سایت لادفانس “La Defence” در پاریس……………………………………………………22

2-7-3-2) سبزراه قاهره- مصر ……………………………………………………………………………………23

2-7-4-3) پارک بلوار “Park Avenue” منهتن – نیویورک……………………………………………24

2-8)  ویژگی های بلوارهای شهری………………………………………………………………………………25

2-8-1) مفرح بودن…………………………………………………………………………………………………… 25

2-8-1-1) گیاهان………………………………………………………………………………………………………25

2-8-1-2) آب…………………………………………………………………………………………………………..26

2-8-1-3) تابش آفتاب……………………………………………………………………………………………….27

2-8-1-4) سایه…………………………………………………………………………………………………………27

2-8-2) فضاهای نشستن…………………………………………………………………………………………….28

2-8-3) وسعت دید……………………………………………………………………………………………………30

2-8-4) ایمنی در کنش میان پیاده و سواره…………………………………………………………………….31

2-8-5) روان بودن……………………………………………………………………………………………………..35

2-9) ضوابط طرح بهسازی و نوسازی بلوار……………………………………………………………………41

2-9-1) فواصل…………………………………………………………………………………………………………..41

2-9-2) کاربری ها و فعالیت ها……………………………………………………………………………………41

2-9-3) حرکت پیاده و سواره………………………………………………………………………………………42

2-9-4) شکل بلوار……………………………………………………………………………………………………..45

2-9-5) بدنه ها و جداره ها………………………………………………………………………………………….45

2-9-6) کف……………………………………………………………………………………………………………….45

2-9-7) مبلمان شهری…………………………………………………………………………………………………46

2-9-8) نور………………………………………………………………………………………………………………..47

2-9-9) پوشش گیاهی…………………………………………………………………………………………………48

فصل سوم: روش اجرای تحقیق/ مواد و روش­ها

3-1) روش تحقیق و فرایند آن ……………………………………………………………………………………50

3-1-1) نوع روش تحقیق…………………………………………………………………………………………..50

3-1-2) روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………….50

3-1-3) ابزار گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………50

3-1-4) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………….50

3-2) متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………..51

3-2-1) متغیر مستقل………………………………………………………………………………………………….51

3-2-2) متغیر وابسته………………………………………………………………………………………………….51

3-3) ویژگی‌های جغرافیای طبیعی……………………………………………………………………………….51

3-3-1) موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی…………………………………………………………….51

3-3-1-1) شهرستان رشت………………………………………………………………………………………………….51

3-3-1-2) شهر رشت ………………………………………………………………………………………………………. 54

3-3-2) ویژگی‌های اقلیمی………………………………………………………………………………………….56

3-3-2-1) دمای هوا …………………………………………………………………………………………………57

3-3-2-2) رطوبت نسبی…………………………………………………………………………………………….58

3-3-2-3) بارندگی……………………………………………………………………………………………………58

3-3-3) منابع آب……………………………………………………………………………………………………….62

3-3-4 ) شیب شهر و جهت توسعه………………………………………………………………………………63

3-4) ویژگی‌های جغرافیای تاریخی………………………………………………………………………………65

3-4-1) وجه تسمیه و سابقه سکونت……………………………………………………………………………65

3-4-2) بررسی مراحل رشد شهری شهر رشت………………………………………………………………67

3-5) ویژگی‌های جغرافیای انسانی ………………………………………………………………………………70

3-5-1) تعداد و توزیع جمعیت…………………………………………………………………………………..70

3-5-2) نرخ رشد جمعیت………………………………………………………………………………………….73

3-5-3) بُعد و تراکم خانوار………………………………………………………………………………………..73

3-5-4) ترکیب سنی…………………………………………………………………………………………………..74

3-5-5) وضعیت سواد………………………………………………………………………………………………..76

3-5-6)  ویژگی‌های اقتصادی………………………………………………………………………………………76

3-5-7) وضعیت اشتغال……………………………………………………………………………………………..77

3-5-8) مناطق، نواحی و محله‌های شهر رشت…………………………………………………………….78

3-5-9) ویژگی های کالبدی و فضایی…………………………………………………………………………79

3-5-10)  طرح های توسعه شهر رشت در آینده…………………………………………………………..80

3-6) وضع شبکه بندی خیابان ها و معابر پیاده شهر………………………………………………………..81

3-7) معرفی محدوده مورد مطالعه……………………………………………………………………………….85

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و یافته­ های تحقیق

4-1) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..91

4-2) سوالات عمومی پرسشنامه………………………………………………………………………………….92

4-2-1) جنسیت……………………………………………………………………………………………………….92

4-2-2) میزان سن…………………………………………………………………………………………………….93

4-2-3) وضعیت تاهل………………………………………………………………………………………………..94

4-2-4) سطح سواد………………………………………………………………………………………………….. 95

4-2-5) وضعیت اشتغال……………………………………………………………………………………………. 96

4-2-6) میزان تردد پاسخگویان در بلوار شهید انصاری رشت…………………………………………..97

4-3) بررسی فرضیه اول: بلوار شهید انصاری سرسبزی، امکان تفریح و دلبازی

لازم را ندارد……………………………………………………………………………………………………………. 98

4-3-1) مناسب بودن سرسبزی و پوشش گیاهی موجود در  بلوار شهید انصاری رشت……… 98

4-3-2) میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در  بلوار شهید انصاری رشت………100

4-3-3) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری به تشویق شهروندان در

گذراندن اوقات فراغت خود و قدم زدن در آن………………………………………………………………101

4-3-4) فضاهای نشستن در بلوار شهید انصاری رشت……………………………………………………104

4-3-5) مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت………………………..105

4-4) بررسی فرضیه دوم: بلوار شهید انصاری از ایمن بودن سواره در برابر

پیاده و از ایمن بودن پیاده در برابر سواره برخوردار نیست………………………………………………108

4-4-1) چگونگی تعیین گذر عرضی عابرین در سواره رو در بلوار شهید انصاری رشت……..108

4-4-2) میزان تاثیر پوشش گیاهی در برقراری ایمنی در بلوار شهید انصاری رشت علاوه

بر نقش زیباسازی آن………………………………………………………………………………………………….108

4-4-3) لزوم ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت……………………………….110

4-5) بررسی فرضیه سوم: بلوار شهید انصاری از وضوح مسیر و امکان حرکت

بی وقفه سواره برخوردار نیست…………………………………………………………………………………..112

4-5-1) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت…………………………….112

4-5-2) طراحی مسیرهای جداگانه برای دوچرخه ها در بلوار شهید انصاری رشت…………….113

4-5-3) وجود پارکینگ کافی با توجه به تنوع کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت……………………………………………………………………………………………………………114

فصل پنجم : بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) آزمون فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………117

5-1-1) فرضیه اول: بلوار شهید انصاری سرسبزی، امکان تفریح و دلبازی

لازم را ندارد……………………………………………………………………………………………………………..117

5-1-2) فرضیه دوم: بلوار شهید انصاری از ایمن بودن سواره در برابر

پیاده و از ایمن بودن پیاده در برابر سواره برخوردار نیست…………………………………………….. 117

5-1-3) فرضیه سوم: بلوار شهید انصاری از وضوح مسیر و امکان حرکت

بی وقفه سواره برخوردار نیست…………………………………………………………………………………….118

5-2) نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………..119

5-3) پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………….. 120

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………..123

فهرست جداول

عنوان                                                                          شماره صفحه

جدول2-1) مفرح بودن بلوارهای شهری…………………………………………………………………………38

جدول2-2) ایمنی بلوارهای شهری………………………………………………………………………………. 39

جدول 2-3) روان بودن بلوارهای شهری………………………………………………………………………..40

جدول 3-1) دمای هوای شهر رشت……………………………………………………………………………..57

جدول 3-2) رطوبت نسبی شهر رشت…………………………………………………………………………..58

جدول 3-3) میانگین دما و بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی………………..60

جدول 3-4) رشد جمعیت شهر رشت از طی سالهای 1355 تا 1390………………………………..70

جدول 3-5) نرخ رشد جمعیت شهر رشت طی سالهای 1390 – 1335  …………………………..73

جدول 3-6) تعداد خانوار و بعد خانوار در سالهای 1390- 1355……………………………………..74

جدول 3-7) ترکیب سنی جمعیت شهر رشت در سرشماری سال 90………………………………..74

جدول 3-8) درصد باسوادان شهر رشت در سرشماری 1390 به تفکیک جنس…………………..76

جدول 3-9)  وضعیت اشتغال شهر رشت در سرشماری 1390 به تفکیک جنس…………………77

جدول 3-10) ویژگی های بلوار شهید انصاری در یک نگاه ……………………………………………89

جدول 4-1) جنسیت…………………………………………………………………………………………………..92

جدول 4-2 ) میزان سن ……………………………………………………………………………………………..93

جدول 4-3) وضعیت تاهل ……………………………………………………………………………………… 94

جدول 4-4) سطح سواد………………………………………………………………………………………………95

جدول 4-5) وضعیت اشتغال……………………………………………………………………………………….96

جدول 4-6) میزان تردد در بلوار شهید انصاری رشت……………………………………………………..97

جدول 4-7) میزان سرسبزی و پوشش گیاهی بلوار شهید انصاری رشت………………………….. 99

جدول 4-8)میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در  بلوار شهید انصاری رشت…..100

جدول 4-9) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان……………..103

جدول 4-10) میزان مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت…………106

جدول 4-11 ) میزان ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت…………………….111

جدول 4-12 ) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت……………………112

فهرست نمودارها

عنوان                                                                          شماره صفحه

نمودار 3-1) میانگین دما برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی……………………………57

نمودار 3-2) میانگین بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی………………………..58

نمودار 3-3 ) میانگین دما و بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی………………61

نمودار3-4) جمعیت شهر رشت در سرشماری 1390………………………………………………………71

نمودار 4-1) جنسیت…………………………………………………………………………………………………..92

نمودار 4-2 ) میزان سن……………………………………………………………………………………………….93

نمودار 4-3) وضعیت تاهل………………………………………………………………………………………….94

نمودار 4-4) سطح سواد………………………………………………………………………………………………95

نمودار 4-5) وضعیت اشتغال……………………………………………………………………………………….96

نمودار 4-6) میزان تردد در بلوار شهید انصاری رشت……………………………………………………..97

نمودار 4-7) میزان سرسبزی و پوشش گیاهی بلوار شهید انصاری رشت…………………………….99

نمودار 4-8) میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در  بلوار شهید……………………..100

نمودار 4-9 ) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان…………..103

نمودار 4-10 ) میزان مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت………107

نمودار 4-11 ) میزان ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت…………………….111

نمودار 4-12 ) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت……………………113

فهرست شکل

عنوان                                                                          شماره صفحه

شکل 2-1) سیستم منظر شهری در فرایند تعامل انسان- محیط………………………………………….15

شکل 2-2) فضاهای نشستن در بلوارهای شهری…………………………………………………………….28

شکل 2-3 ) نحوه چیدمان پیاده رو و سواره روی کندرو و تندرو در بلوارهای شهری…………42

شکل2-4) نمایی کلی از plan یک بلوار………………………………………………………………………..43

شکل 2-5) ایجاد باند مخصوص دوچرخه سواری در حاشیه باند کندرو……………………………44

فهرست عکس

عنوان                                                                          شماره صفحه

عکس 2-1)  نمونه ای از جداسازی مسیر رفت و برگشت در بلوار زند شیراز………………….33

عکس 2-2) ایجاد باند مخصوص دوچرخه سواری در حاشیه باند کندرو…………………………44

عکس 2-3) نمایی از فضای نشستن در بلوار کشاورز تهران……………………………………………47

عکس 2-4) نمایی از بلوار طاق بستان در کرمانشاه………………………………………………………..48

عکس 3-1) نمایی از بوستان ملت واقع در بلوار شهید انصاری رشت………………………………88

عکس 3-2) احداث کمپینگ در بوستان ملت شهر رشت………………………………………………..89

عکس 4-1) نمایی از بوستان ملت واقع در بلوار شهید انصاری رشت………………………………91

عکس4-2) نمونه ای از سرسبزی و پوشش گیاهی در بلوار شهید انصاری رشت……………….98

عکس 4-3) نمونه ای از انواع تنوع و تناسب کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت (1) …………………………………………………………………………………………………..102

عکس 4-4) نمونه ای از انواع تنوع و تناسب کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت (2) …………………………………………………………………………………………………..102

عکس 4-5 ) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان………….104

عکس4-6 ) پیاده رو در بلوار شهید انصاری رشت (1)…………………………………………………..105

عکس 4-7) پیاده رو در بلوار شهید انصاری رشت (2)…………………………………………………..106

عکس 4-8)ناکافی بودن پوشش گیاهی موجود در بلوار شهید انصاری در ایجاد امنیت (1)….109

عکس 4-9) ناکافی بودن پوشش گیاهی موجود در بلوار شهید انصاری در ایجاد امنیت (2)…110

عکس4-10 ) عدم وجود پارکینگ کافی در بلوار شهید انصاری رشت در حوزه منطقه 1…….115

عکس4-11) عدم وجود پارکینگ کافی در بلوار شهید انصاری رشت در حوزه منطقه 3……..115

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                          شماره صفحه

نقشه 3-1) نقشه شهرستان رشت به تفکیک دهستان ها و بخش ها……………………………………52

نقشه 3-2) نقشه تقسیمات استان گیلان به تفکیک شهرستان در سال 1390………………………..53

نقشه 3-3) نقشه کل رشت……………………………………………………………………………………………………55

نقشه 3-4) نقشه اقلیم شهرستان رشت…………………………………………………………………………………..56

نقشه 3-5) سطوح همباران شهرستان رشت……………………………………………………………………………59

نقشه3-6) درصد و جهت شیب معابر……………………………………………………………………………64

نقشه 3-7)  مراحل توسعه شهر رشت…………………………………………………………………………..69

نقشه 3-8) تراکم جمعیتی……………………………………………………………………………………………72

نقشه 3-9) مراحل توسعه شهر رشت در دوره های مختلف……………………………………………..83

نقشه 3-10) بلوار شهید انصاری رشت(1)……………………………………………………………………..86

نقشه 3-11) بلوار شهید انصاری رشت(2)……………………………………………………………………..87

چکیده

با توجه به موقعیت و جایگاه خاص بلوارها در محیط های شهری علاوه بر کارکردی که به لحاظ عبور و مرور و حمل و نقل در شهر دارا می باشند، این مسیرهای شهری باید دارای پتانسیل های مطلوب  زیست محیطی چون فضاهای سبز، پیاده راه ها و سواره راه های مناسب و ایمن ، مسیری دلباز و مفرح و مواردی از این دست باشند. اما از طرفی با رشد روز افزون شهرنشینی و افزایش جمعیت شاهد کمرنگ شدن نقش فضاهای سبز در بلوارهای شهری شده ایم و از طرف دیگر عدم توجه مسئولین و کمبود و یا نبود دانش لازم به ویژگی های خاص بلوارهای شهری موجب شده تا امروز بلوارهای شهری در ایران از لحاظ زیبایی، وضوح مسیر و ایمنی و دیگر خصایص خاص بلوارهای شهری هیچ گونه تناسبی با اصول شهرسازی بلوارها نداشته باشند.

این تحقیق نیز با توجه به اهمیت بلوارها در فضاهای شهری به تحلیل فضایی بلوار شهید انصاری رشت پرداخته است. روش تحقیق در پایان نامه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد و بخش عمده داده های استفاده شده از طریق مشاهدات میدانی، مطالعات کتابخانه ای و تهیه پرسشنامه جمع آوری شده است. نتایج  بررسی ها نشان می دهد که بلوار شهید انصاری رشت مانند بسیاری از دیگر بلوارهای موجود در شهر رشت تنها نام بلوار را یدک می کشد و فاقد ویژگی ها و استانداردهای یک بلوار شهری می باشد.

کلید واژه ها: بلوارهای شهری، فضاهای سبز، وضوح مسیر، ایمنی

مقدمه

روند شهرنشینی و کلان شهرگرایی به مراتب با رشد سریع تر از جمعیت جهان در حال اتفاق است.  به ویژه رشد شهرهای بزرگ به یکی از مهمترین چالش های بزرگ شهری در کشورهای درحال توسعه بدل شده است (آخوندی، 1387،16) . فن آوری های نوین و تراکم جمعیت در شهرها باعث توسعه شهر و رشد فیزیکی آن می باشد. امکانات روزافزون زندگی از جمله فعالیت های صنعتی و خدماتی در شهر باعث جذب جمعیت و مهاجرت نیروهای جویای کار شده و شکل جدیدی را در توسعه های شهری ایجاد      می نماید. در جریان این روند تغییر شکل و توسعه فضایی، فضاهای سبز بلعیده شده و همواره از وسعت آن کاسته می شود.

بلوارهای شهری که زاییده از همین روند شدید توسعه شهری در دهه های اخیر هستند امروزه به عنوان یکی از عناصر غیرقابل انکار در هر فضای شهری خودنمایی می کنند. بدیهی است توجه به استمرار جریان و ترافیک شهری در عین توجه به منظر شهری حاشیه این شریان ها می توانند در مسیر نیل به فضای شهری پایدار همواره مفید واقع شود. با توجه به آنکه پیاده روی در نوع خود قدیمی ترین شکل جابه جایی انسان در فضاست، می توان آن را به عنوان حق طبیعی استفاده کنندگان از فضای شهری دانست (Bohl، 2000، 786).

با توجه به التقاط و حضور دو دیدگاه پیاده محور و اتومبیل محور در مبانی شهرسازی و نقش و تاثیر پارکها و فضاهای سبز عمومی در زندگی شهری و علی الخصوص التزام تبیین این دو عرصه در کنار هم که لزوما در شریان هایی چون بزرگراه ها و بلوارها و خیابان ها شکل می گیرد (معین، 1386، ص17) توجه به این موارد بیش از پیش احساس می شود. بلوارهای شهری از جمله بخش های مهم و اثرگذار در بحث منظر شهری هستند که  می بایست همواره و در تمام عرصه ها مورد توجه قرار گیرد.

پایان نامه حاضر تلاشی است جهت بیان تعریف دقیقی از بلوار ، ویژگی ها و خصوصیات آن و به همراه مطالعه موردی بلوار شهید انصاری رشت. در کل مطالب این پایان نامه در پنج فصل به شرح زیر خلاصه می شود:

فصل اول: این فصل طرح تحقیق را بیان می کند و شامل اهداف، فرضیه ها، روش تحقیق، اهمیت و ضرورت می باشد. واژه ها، مفاهیم و محدودیت ها و موانع تحقیق نیز در این فصل ذکر شده است.

فصل دوم: در این فصل چهارچوب نظری پژوهش، مشکلات و کمبودها، بایدها و نبایدها مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل سوم: در این فصل مشخصات جغرافیایی محدود مورد نظر و شناخت وضع موجود مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل چهارم:  این فصل شامل یافته های تحقیق می باشد. در کل اطلاعاتی که از طریق تکمیل پرسشنامه، مشاهده مستقیم محدوده و بررسی عکس ها به دست می آید را بیان می دارد.

فصل پنجم: این فصل شامل ارائه نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مطالب جمع آوری شده، نتیجه گیری  و ارائه راهکارها و پیشنهادات می باشد.

• بیان مسأله

فهرست مطالب

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——-

عنوان                                                                                                              صفحه

چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………………1

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………..2

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1- بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………5

1-2-  ضرورت و اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………………………6

1-3– اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….6

الف- اهداف کلی………………………………………………………………………………………………………………6

ب- اهداف جزیی……………………………………………………………………………………………………………..6

1-4- سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..6

1-5- فرضیه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………7

1-6- مروری اجمالی بر سوابق تحقیق …………………………………………………………………………………….7

1-7- واژه ها و مفاهیم تحقیق…………………………………………………………………………………………………9

1-8- حوزه نفوذ شهر……………………………………………………………………………………………………………10

1-9- کاربری آموزشی…………………………………………………………………………………………………………..10

1-10- آموزش و پرورش………………………………………………………………………………………………………10

1-11- خدمات آموزشی………………………………………………………………………………………………………..11

1-12- برنامه ریزی آموزشی…………………………………………………………………………………………………..11

1-13- محدویت های تحقیق………………………………………………………………………………………………….11

فصل دوم:مرور منابع/ادبیات تحقیق/ پیشینه تحقیق

2-1- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….14

2-2-  فضای جغرافیایی…………………………………………………………………………………………………………15

2-3- سازمان اجتماعی و سازمان فضایی………………………………………………………………………………….15

2-4- کاربری زمین……………………………………………………………………………………………………………….16

2-5- برنامه ریزی کاربری زمین……………………………………………………………………………………………..16

2-6- اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری………………………………………………………………………16

الف- اهداف کلان …………………………………………………………………………………………………………..17

ب- اهداف خرد یا ویژه ……………………………………………………………………………………………………17

2-7- معیارهای عمومی و بهینه در مکان یابی کاربری های شهری……………………………………………….18

2-8- کاربری فضاهای آموزشی و عوامل مؤثر در مکان یابی آنها…………………………………………………21

2-8-1- همجواری ناسازگار با کاربری آموزشی……………………………………………………………………22

2-9- دیدگاه عمومی……………………………………………………………………………………………………………..24

2-9-1- دسته اول ،معیارهای مربوط به شرایط استقرارمدارس درمحیط…………………………………..24

2-9-2- دسته دوم ،معیار و مشخصات پایه ای مکان اختصاص یافته………………………………………25

2-10- کاربری فضاهای آموزشی در ارتباط با کاربری سازگار…………………………………………………….25

2-11- کاربری نیمه سازگار با کاربری آموزشی…………………………………………………………………………26

2-12- کاربری آموزشی با کاربری های ناسازگار و دیگر تأسیسات شهری……………………………………27

2-13- سطوح آموزشی………………………………………………………………………………………………………….29

2-14- مطلوبیت مکان برای استقرار مراکز آموزشی ………………………………………………………………….33

2-15- مکان یابی فضاهای آموزشی و شرایط محیطی………………………………………………………………..33

2-16- شبکه دسترسی (دسترسی پیاده – دسترسی سواره )…………………………………………………………34

2-17- سرانة زمین………………………………………………………………………………………………………………..37

2-18- سرانةشهری ومسکونی………………………………………………………………………………………………..37

2- 19- تراکم جمعیت…………………………………………………………………………………………………………..37

2-20- تراکم شهری …………………………………………………………………………………………………………….38

2-21- تراکم مسکونی…………………………………………………………………………………………………………..38

2-22- استاندارهای شهری…………………………………………………………………………………………………….39

2- 23- سطوح آموزشی و تقسیمات کالبدی شهر……………………………………………………………………..39

2-24- سرانة آموزشی…………………………………………………………………………………………………………..40

2- 25- تقسیم بندی فضاهای آموزشی……………………………………………………………………………………41

2-26- نظریه ها…………………………………………………………………………………………………………………..41

2- 27- مکتب ساختارگرایی و جغرافیای شهری ……………………………………………………………………..43

2- 28 – مکتب کارکرد گرایی………………………………………………………………………………………………..44

2- 29- معرفی دیدگاه های اساسی در کاربری زمین………………………………………………………………….45

2-30- مدل مورد استفاده در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری…………………………………………………48

فصل سوم:روش اجرای تحقیق/ مواد و روش ها

3-1- روش تحقیق ومراحل آن……………………………………………………………………………………………….52

3-2-روش تجزیه وتحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………………..52

3-3-جامعه آماری و حجم نمونه…………………………………………………………………………………………….52

3-4-محدوده مورد مطالعه ومقطع زمانی………………………………………………………………………………….52

3-5- محدوده زمانی پژوهش…………………………………………………………………………………………………52

3-6- نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………………………53

3-7- متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..53

3-8- ویژگیهای جغرافیای شهرستان رودسر……………………………………………………………………………..53

3-8-1- موقعیت و وسعت جغرافیایی…………………………………………………………………………………53

3-8-2- تقسیمات سیاسی…………………………………………………………………………………………………56

3-8-3- تحولات زمین شناسی………………………………………………………………………………………….56

3-8-4-زلزله…………………………………………………………………………………………………………………..57

3-8-5- توپوگرافی و شیب………………………………………………………………………………………………57

3-8-6- اقلیم………………………………………………………………………………………………………………….59

3-8-6-1- عوامل اقلیمی………………………………………………………………………………………………….59

3-8-6-2- عناصر اقلیمی…………………………………………………………………………………………………65

3-8-7-هیدرولوژی ومنابع آب………………………………………………………………………………………….64

3-8-8- تحلیل عوامل و عوارض جغرافیای طبیعی………………………………………………………………64

3-9- ویژگیهای جغرافیای انسانی……………………………………………………………………………………………65

3-9-1- پیشینه تاریخی وجه تسمیه شهر…………………………………………………………………………….65

3-9-2- محدوده های تعریف شده برای شهر……………………………………………………………………..66

3-9-3- ویژگی های جمعیتی رودسر…………………………………………………………………………………68

3-9-3-1- بررسی روند تحولات جمعیتی………………………………………………………………………….68

3-9-3-2- بررسی گروه های سنی وجنسی جمعیت …………………………………………………………..70

3-9-3-3- بعدخانوار………………………………………………………………………………………………………70

3-9-3-4- مهاجرت………………………………………………………………………………………………………..71

3-9-3-5- تعدادو درصد سوادافراد و بی سواد……………………………………………………………………71

3-9-3-6- گویش ،زبان ومذهب ……………………………………………………………………………………..72

3-10- ویژگی های اقتصادی (نوع فعالیت)………………………………………………………………………………73

3-10-1- جمعیت فعال اقتصادی ………………………………………………………………………………………73

3-10-2- نسبت اشتغال…………………………………………………………………………………………………….74

3-11- تراکم ……………………………………………………………………………………………………………………….75

3-12- تاریخچه آموزش و پرورش شهر رودسر………………………………………………………………………..76

3-13- آموزش وپرورش در حال حاضر…………………………………………………………………………………..77

3-14- عملکرد (حوزه )مجتمع آموزشی…………………………………………………………………………………..77

3-15- ویژگی کالبدی شهر (تقسیمات کالبدی)…………………………………………………………………………80

3-15-1-بررسی وضعیت انواع کاربری زمین دروضع موجود وپیشنهادی طرح تفصیلی شهررودسر…..80

3-15-2- بررسی نواحی ومحلات شهری در وضع موجود ……………………………………………………80

3-16- موقعیت کاربری اراضی آموزشی شهر رودسر………………………………………………………………….83

3-16- 1- موقعیت وکاربری اراضی موجودو پیشنهادی آموزشی در ناحیه 1…………………………….83

3-16-2- موقعیت و کاربری اراضی موجودو پیشنهادی آموزشی در ناحیه 2 ……………………………85

3-16-3- موقعیت و کاربری اراضی موجودوپیشنهادی آموزشی در ناحیه 3……………………………..87

3-16-4- موقعیت و کاربری اراضی موجودوپیشنهادی آموزشی در ناحیه 4……………………………..89

فصل چهارم :تجزیه وتحلیل داده هاویافته های تحقیق

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….94

4-2- تحلیل توصیفی داده ها………………………………………………………………………………………………….94

4-2-1- تعدادکل کارکنان آموزش و پرورش شهر رودسر……………………………………………………..94

4-2-2-تعداد آموزشگاه ها و دانش آموزان در مناطق شهری و روستایی رودسر……………………….95

4-2-3-تعداد دانش آموزان دبیرستان………………………………………………………………………………….95

4-3- تحلیل داده های پرسشنامه مدیران مراکز………………………………………………………………………….99

4-3-1- وضعیت مساحت مدارس رودسراز نظر مدیران مراکز………………………………………………..99

4-3-2- وضعیت مالکیت ساختمان و زمین مدارس از نظر مدیران مراکز……………………………….100

4-3-3- تعداد کل دانش آموزان از نظر مدیران مراکز…………………………………………………………….101

4-3-4- وضعیت کلاس،کارکنان،آزمایشگاه وکارگاه در مدارس از نظر مدیران مراکز…………….102

4-3-5-وضعیت کاربری اولیه ساختمان آموزشگاه از نظر مدیران مراکز…………………………………103

4-3-6-وضعیت کیفیت ساختمان آموزشگاه از نظر مدیران مراکز…………………………………………..103

4-3-7- وضعیت مصالح و سازه آموزشگاه از نظر مدیران مراکز…………………………………………….104

4-3-8- وضعیت رفاهی و خدماتی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز………………………………………..105

4-3-9- وضعیت فضاهای پرورشی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز………………………………………..106

4-3-10- وضعیت مشخصات سیستم گرمایش، سرمایش و تأسیسات و امکانات آموزشگاه

از نظرمدیران مدارس ………………………………………………………………………………………………………..107

4-3-11- وضعیت امکانات ورزشی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز……………………………………….108

4-3-12- وضعیت کاربری های همجوار آموزشگاه از نظر مدیران مراکز……………………………….109

4-3-13- وضعیت فاصله همکاران وکارکنان ازمدرسه تا واحد مسکونی ازنظر مدیران مراکز…110

4-3-14- وضعیت رفت وآمد همکاران وکارکنان به مدرسه از نظرمدیران مراکز…………………….111

4-3-15- وضعیت مشکل عمده در مسیر رفتن به مدرسه از نظر مدیران مراکز…………………………112

4-4- تحلیل داده های پرسشنامه  دانش آموزان…………………………………………………………………………113

4-4-1- وضعیت سن دانش آموزان…………………………………………………………………………………….113

4-4-2- وضعیت پایه تحصیلی دانش آموزان………………………………………………………………………..114

4-4-3-وضعیت سابقه سکونت در شهر رودسر از نظر دانش آموزان……………………………………….115

4-4-4- وضعیت مکان استقرار مدرسه از نظر دانش آموزان……………………………………………………116

4-4-5- وضعیت فاصله مدرسه تا منزل برحسب متر از نظر دانش آموزان………………………………..117

4-4-6-وضعیت مدت زمان رسیدن به مدرسه از نظر دانش آموزان………………………………………..118

4-4-7–وضعیت فاصله مدرسه تا واحد مسکونی از نظر دانش آموزان……………………………………119

4-4-8 – وضعیت رفت و آمد به مدرسه از نظر دانش آموزان………………………………………………..120

4-4-9- وضعیت مشکلات مسیررفتن به مدرسه از نظر دانش آموزان……………………………………121

4-4-10- وضعیت امکانات و تجهیزات مدرسه از نظر دانش آموزان………………………………………122

4-4-11- وضعیت سیستم گرمایش و سرمایش و تأسیسات مدرسه از نظر دانش آموزان………..123

4-4-12- وضعیت مکان مناسب مدرسه از نظر دانش آموزان…………………………………………………124

4-4-13- وضعیت آبگیر بودن مسیر منتهی به مدرسه از نظر دانش آموزان………………………………..125

4-4-14- وضعیت عبور خط لوله فاضلاب در مسیر مدرسه از نظر دانش آموزان…………………..126

4-4-15- وضعیت جوابگو بودن مدرسه به دانش آموزان محله از نظر دانش آموزان………………127

4-4-16- وضعیت مناسب بودن فضای داخل کلاس از نظر دانش آموزان………………………………128

4-4-17- وضعیت استاندارد بودن فضای مدرسه از نظر دانش آموزان……………………………………129

4-4-18- وضعیت طی نمودن مسیرفرعی در مسیر مدرسه از نظر دانش آموزان……………………..130

4-4-19- وضعیت تأثیر سرو صدای خیابان در یادگیری از نظر دانش آموزان………………………..131

4-4-20-  وضعیت وجود داشتن گورستان در مسیر مدرسه از نظر دانش آموزان……………………132

4-4-21-  وضعیت تجمع زباله در نزدیکی مدرسه از نظر دانش آموزان…………………………………133

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- بحث (جمع بندی)………………………………………………………………………………………………………135

5-2- آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………….136

فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………………136

فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………………137

5-3- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..139

5 -4- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………….140

منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………………………………………142

فهرست جداول

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

جدول شماره2-1-نمونه ای از ماتریس مطلوبیت……………………………………………………………………..20

جدول شماره2-2- نمونه ای از ماتریس ظرفیت……………………………………………………………………….21

جدول شماره2-3 -دوری از آلودگی……………………………………………………………………………………….24

جدول شماره2-4 -نوع کاربری و میزان اثرات آن بر فضای آموزشی…………………………………………..28

جدول شماره2-5-نمونه جدول استاندارد تفضیلی طراحی شهری(نوع مرکز : کودکستان)…………….29

جدول شماره2-6-نمونه جدول استاندارد تفضیلی طراحی شهری(نوع مرکز : دبستان)…………………30

جدول شماره2-7-نمونه جدول استاندارد تفضیلی طراحی شهری(نوع مرکز : راهنمایی)………………31

جدول شماره2-8-نمونه جدول استاندارد تفضیلی طراحی شهری(نوع مرکز : دبیرستان)……………….32

جدول شماره2-9-معیارهای دسترسی برای ساختمان های گوناگون شهری…………………………………35

جدول شماره2-10-ویژگیهای فیزیکی انواع دسترسی در طرح ریزی های شهری…………………………36

جدول شماره2-11-حوزه های خدماتی پیشنهادی مدارس و تعداد دانش آموزان در کلاس………….40

جدول شماره 3-1- تقسیمات سیاسی شهرستان رودسر…………………………………………………………….56

جدول شماره 3-2-رژیم حرارتی ایستگاه سینوپتیک ،لاهیجان در دوره آماری (1370-1386)…….61

جدول شماره 3-3- میانگین بارندگی و درصد بارش در فصول مختلف سال………………………………62

جدول شماره 3-4- رطوبت نسبی ایستگاه هواشناسی لاهیجان در دوره آماری (1370-1386)……63

جدول شماره 3-5- رشد سالانه جمعیت شهر رودسر……………………………………………………………….69

جدول شماره3-6-توزیع نسبی جمعیت برحسب گروه های بزرگ جنسی وبه تفكیک جنس

درسال90 -1365 ………………………………………………………………………………………………………………..70

جدول شماره3-7-  جمعیت ،خانوار و بعد خانوار در سالهای آماری 90-1365…………………………..70

جدول شماره 3-8- تعدادو درصد افراد با سواد شهر رودسر سالهای 85-1365 ………………………….72

جدول شماره 3-9- جمعیت و شاغلین شهر رودسر سالهای 90-1365 ……………………………………..74

جدول شماره 3-10-جدول و تراکم نسبی در شهر رودسر 90-1365…………………………………………75

جدول شماره3-11- سرانه فضای آموزشی برای هر دانش آموز در مقطع ابتدائی………………………….79

جدول شماره 3-12- سراانۀ فضای آموزشی برای هر دانش آموز در مقطع راهنمایی…………………….79

جدول شماره 3-13- سرانۀ فضای آموزشی برای هر دانش آموز در مقطع متوسطه………………………80

جدول شماره 3-14- کاربری اراضی موجود و پیشنهادی طرح تفصیلی شهر رودسر…………………….82

جدول شماره 3-15- کاربری اراضی موجود و پیشنهادی آموزشی طرح تفصیلی ناحیه1……………….83

جدول شماره3-16- کاربری اراضی موجود و پیشنهادی آموزشی طرح تفصیلی ناحیه2………………..85

جدول شماره3-17- کاربری اراضی موجود و پیشنهادی آموزشی طرح تفصیلی ناحیه3………………..87

جدول شماره3-18- کاربری اراضی موجود و پیشنهادی آموزشی طرح تفصیلی ناحیه4………………..89

جدول شماره 4-1-تعدادکل کارکنان آموزش و پرورش شهررودسر……………………………………………94

جدول شماره 4 -2-تعداد آموزشگاه ها ودانش آموزان درمناطق شهری وروستایی رودسر درسال تحصیلی93-1392………………………………………………………………………………………………………………..95

جدول شماره 4-3-وضعیت دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی در دبیرستان توحید…………..96

جدول شماره 4-4- وضعیت دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی در دبیرستان بنت الهدی…….96

جدول شماره 4-5- وضعیت دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی در دبیرستان رضا زاده……….97

جدول شماره 4-6- وضعیت دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی در دبیرستان فرزانگان………..97

جدول شماره 4-7-وضعیت دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی در هنرستان حجاب…………….98

جدول شماره 4-8-وضعیت دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی در هنرستان زینبیه………………98

جدول شماره 4-9- وضعیت مساحت مدارس رودسر……………………………………………………………….99

جدول شماره 4-10- وضعیت مالکیت ساختمان و زمین مدارس………………………………………………..100

جدول شماره 4-11- وضعیت تعداد کل دانش آموزان………………………………………………………………101

جدول شماره 4-12- وضعیت کلاس، کارکنان، آزمایشگاه و کارگاه در مدارس……………………………102

جدول شماره 4-13- وضعیت کاربری اولیه ساختمان آموزشگاه از نظر مدیران مراکز…………………..103

جدول شماره4 -14- وضعیت کیفیت ساختمان آموزشگاه از نظر مدیران مراکز……………………………103

جدول شماره 4-15- وضعیت مصالح و سازه آموزشگاه از نظر مدیران مراکز………………………………104

جدول شماره 4-16- وضعیت رفاهی و خدماتی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز………………………….105

جدول شماره 4-17- وضعیت فضاهای پرورشی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز………………………….106

جدول شماره 4-18- وضعیت سیستم گرمایش و سرمایش و تأسیسات مدرسه……………………………107

جدول شماره 4-19- وضعیت امکانات ورزشی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز……………………………108

جدول شماره 4 -20- وضعیت کاربری های همجوار آموزشگاه از نظر مدیران مراکز……………………109

جدول شماره4-21- وضعیت فاصله همکاران و کارکنان از مدرسه تا واحد مسکونی

از نظر مدیران مراکز………………………………………………………………………………………………………………110

جدول شماره4-22- وضعیت رفت و آمد همکاران و کارکنان به مدرسه از نظر مدیران مراکز……….111

جدول شماره 4-23- وضعیت مشکل عمده در مسیر رفتن به مدرسه از نظر مدیران مراکز…………….112

جدول شماره 4-24- وضعیت سن دانش آموزان……………………………………………………………………….113

جدول شماره4-25- وضعیت پایه تحصیلی دانش آموزان……………………………………………………………114

جدول شماره 4-26- وضعیت سابقه سکونت در شهر رودسر از نظر دانش آموزان………………………..115

جدول شماره 4-27- وضعیت مکان استقرار مدرسه از نظر دانش آموزان………………………………………116

جدول شماره 4-28- وضعیت فاصله مدرسه تا منزل برحسب متر از نظر دانش آموزان………………….117

جدول شماره 4-29-وضعیت مدت زمان رسیدن به مدرسه از نظر دانش آموزان…………………………….118

جدول شماره 4-30-وضعیت فاصله مدرسه تا واحد مسکونی از نظر دانش آموزان………………………..119

جدول شماره 4-31- وضعیت رفت و آمد به مدرسه از نظر دانش آموزان……………………………………..120

جدول شماره 4-32- وضعیت مشکلات مسیررفتن به مدرسه از نظر دانش آموزان…………………………121

جدول شماره 4-33- وضعیت امکانات و تجهیزات مدرسه از نظر دانش آموزان…………………………….122

جدول شماره4-34- وضعیت سیستم گرمایش و سرمایش و تاسیسات مدرسه از نظر دانش آموزان…123

جدول شماره 4-35-وضعیت مکان مناسب مدرسه از نظر دانش آموزان………………………………………..124

جدول شماره4-36- وضعیت آبگیر بودن مسیر منتهی به مدرسه از نظر دانش آموزان……………………..125

جدول شماره4-37- وضعیت عبور خط لوله فاضلاب در مسیر مدرسه از نظر دانش آموزان……………126

جدول شماره 4-38- وضعیت جوابگو بودن مدرسه به دانش آموزان محله از نظر دانش آموزان………127

جدول شماره4-39- وضعیت مناسب بودن فضای داخل کلاس از نظر دانش آموزان………………………128

جدول شماره 4-40- وضعیت استاندارد بودن فضای مدرسه از نظر دانش آموزان…………………………..129

جدول شماره 4-41- وضعیت طی نمودن مسیرفرعی در مسیر مدرسه از نظر دانش آموزان…………….130

جدول شماره 4-42-وضعیت تأثیر سرو صدای خیابان در یادگیری از نظر دانش آموزان…………………131

جدول شماره 4-43 -وضعیت وجود داشتن گورستان در مسیر مدرسه از نظر دانش آموزان……………132

جدول شماره 4-44-وضعیت تجمع زباله در نزدیکی مدرسه از نظر دانش آموزان………………………….133

جدول شماره 5- 1- نتیجه آزمون t از لحاظ همجواری………………………………………………………………136

جدول شماره 5-2- نتیجه آزمون t از لحاظ دسترسی…………………………………………………………………138

فهرست نمودارها

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد-

نمودارشماره 3-1- حداقل و حداکثر دما در ایستگاه لاهیجان (در طول دوره ی آماری)…………………61

نمودارشماره3-2- درصد توزیع فصلی بارش در ایستگاه هواشناسی لاهیجان……………………………….62

نمودارشماره3-3-حداقل وحداکثررطوبت نسبی درایستگاه لاهیجان(درطول دوره ی آماری)………….63

نمودارشماره3-4-جمعیت شهر رودسر در سالهای 90-1365……………………………………………………..69

نمودارشماره3-5- بعد خانوار درسالهای 90-1365…………………………………………………………………..71

نمودارشماره3-6- نسبت اشتغال شهر رودسردرسالهای 90-1365………………………………………………74

نمودارشماره3-7- درصد تراکم به هکتارشهر رودسر 90-1365………………………………………………….75

نمودار شماره 4-1- وضعیت مساحت مدارس رودسر………………………………………………………………..99

نمودار شماره 4-2- وضعیت احداث مدارس رودسر…………………………………………………………………100

نمودار شماره 4-3- وضعیت تعداد کل دانش آموزان…………………………………………………………………101

نموار شماره 4-4-وضعیت کلاس، کارکنان، آزمایشگاه و کارگاه در مدارس………………………………….102

نموار شماره 4-5- وضعیت مصالح و سازه آموزشگاه از نظر مدیران مراکز…………………………………104

نموار شماره 4-6- وضعیت رفاهی و خدماتی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز……………………………….105

نموار شماره 4-7-وضعیت فضاهای پرورشی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز………………………………..106

نموار شماره4-8-وضعیت سیستم گرمایش و سرمایش و تأسیسات مدرسه…………………………………..107

نموار شماره 4-9-وضعیت امکانات ورزشی آموزشگاه از نظر مدیران مراکز………………………………….108

نموار شماره 4-10-وضعیت کاربری های همجوار آموزشگاه از نظر مدیران مراکز…………………………109

نموار شماره 4-11- وضعیت فاصله همکاران و کارکنان از مدرسه تا واحد مسکونی

از نظر مدیران مراکز………………………………………………………………………………………………………………..110

نموارشماره4-12- وضعیت فاصله همکاران وکارکنان ازمدرسه تا واحد مسکونی ازنظر مدیران مراکز…111

Abstract

The present study is an analysis of some of the poems of the thinker and poet Ralph Waldo Emerson in the light of his own philosophy. The study investigates the poems in terms of Emerson’s concepts of ‘unity’, ‘individuality’ and ‘microcosm’. Actually, this study explores a new identity for the human being and other creatures in the world; the new identity that gives a broader view of the universe, God and man. Through the analysis of the poems in light of the notion of ‘unity’, it is discussed that the reality of the creatures of the universe is one essence that is ‘the Over-Soul’. Moreover, it is explained that there is interrelation among the objects of the world and also a connection between each creature and ‘the universal soul’ that Emerson names ‘the Over-Soul’. The poems also illustrate another concept i.e., ‘individuality’. It states that each person should make a personal relation to ‘the universal soul’ and finds the meaning of life and the reality of everything individually. Consequently, everyone through this relation realizes that ‘the Over-Soul’ is the essence of everything. Also, the poems reveal that the entire world is present in each creature and especially man, what Emerson names “microcosm”. Finally, the concepts through the poems bring a new identity to everything in the world as they have the overtone of the united spirit of the world or ‘the Over-Soul’ as the true identity of everything. This novel view toward everything and especially that of the human being helps him to have a broader and deeper view of life.

Table of Contents

Acknowledgement…………………………………………………………………………………………………4

Abstract ……………………………..5

Chapter One: Introduction ………………6

1.1. General Background 7

1.2. Statement of the Problem……………………………………………………………………………………….9

1.3. Objectives and Significance of the study………………………………………………………………….9

1.3.1. Hypothesis . …..10

1.3.2. Significance of the Study . ..10

1.3.3. Purpose of the Study . …..11

1.3.4. Research Questions 11

1.4. Review of Literature ……12

1.5. Materials and Methodology …16

1.5.1. Definition of Key Terms 16

1.5.2. Motivation and Delimitation ……19

1.6. Thesis Outline……………………………………………………………………………………………………..20

Chapter Two: Emerson’s Philosophy .. . 22

2.1. Emerson’s Philosophy …23

2.1.1. Unity in Emerson’s philosophy . . . …25

2.1.2. Individuality in Emerson’s philosophy …………………………………………………………… 32

2.1.3. Microcosm in Emerson’s philosophy …………………….38

Chapter Three: New Identity in Emerson’s Selected Poems .45

3.1. Unity in Emerson’s Philosophy .47

3.1.1. Unity in “Each and All” .47

3.1.1.1. The Relation of Each and All to shape a unity …….48

3.1.1.2. Interrelatedness of all Things in the World 48

3.1.1.3. To find the Truth through Beauty 52

3.1.1.4. Man is the Universal Reality …53

3.1.1.5. The Foundation of a united Spirit 54

3.2.2. Unity in “The Sphinx” ….55

3.2.2.1. Variety leads to Unity ..56

3.2.2.2. Exploration of Universal truth through Intuition 58

3.2.2.3. Man is the answer to the question …59

3.2.2.4. Opposite notions find the same essence ..61

3.2.3. Unity in “Xenophanes” ..62

3.2.3.1. Variety Resolves into Unity ……..63

3.2.3.2. Each Element Introduces another One ……..64

3.2.4. Unity in “Brahma” .. 66

3.2.4.1. All Things as One Reality . ..68

3.2.5. Unity in “Wood-notes I, II” ……..70

3.2.5.1. The Existence of Universal Truth Everywhere . ..70

3.2.6. Unity in “The World-Soul” …73

3.2.7. Unity in “Unity” . 76

Chapter Four: New Identity in Emerson’s Selected Poems .81

4.1. Individuality in Emerson’s Philosophy .82

4. 2. Individuality in “The Sphinx” ……83

4.2.1. The Answer is the Universal Reality . . 84

4.2. 2. “Man is a Transparent Eyeball” ….85

4.2.3. Individuality in “Each and All” .. 86

4.2. 4. Man should Leave Egotism ………….86

4.3. Individuality in “Brahma” . …88

4.3.1. “Turn Thy back on Heaven” ……….88

4.3.4. Individuality in “Unity” ..88

4.3.5. Individuality in “The World-Soul” . ….90

4.4. Microcosm in Emerson’s Philosophy 91

4.4.1. Microcosm in “Wood-notes” . . ….91

4.4.1. 1. Everything will be discovered in Man …………………………………………………………….91

4.3.2. Microcosm in the Sphinx .. .94

Chapter Five ………………………………..100

5.1. Summing Up 101

5.2. Findings …103

5.3. Suggestions for Further Research 112

Work Cited . …115

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                       صفحه

مقدّمه…………………………………………………………………………………………………………………… 1

فصل اوّل : چهارچوب تحقیق

1-1- بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2- سؤال تحقیق …………………………………………………………………………………………………. 2

1-3- فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………………   2

1-4- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………….. 2

1-5- ضرورت و سوابق تحقیق ………………………………………………………………………………… 2

1-6- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 3

1-6-1- روش گردآوری اطّلاعات …………………………………………………………………………….. 3

1-7- ابزار گردآوری اطّلاعات…………………………………………………………………………………… 3

1-8- روش تجزیه و تحلیل اطّلاعات  ……………………………………………………………………….. 3

1-9- محدودیّت ها و تنگناهای تحقیق ……………………………………………………………………….. 3

1-10- سازماندهی پژوهشی …………………………………………………………………………………….. 3

1-11- هدف کاربردی و بهره وری تحقیق……………………………………………………………………. 3

1-12- تعریف واژگان کلیدی……………………………………………………………………………………. 4

1-12-1- ژئوپلیتیک……………………………………………………………………………………………….. 4

1-12-2- تمبر………………………………………………………………………………………………………. 4

1-12-3- سیاست    ………………………………………………………………………………………………. 4

1-12-4- سیاست خارجی ………………………………………………………………………………………. 5

1-12-5- مناسبات سیاست خارجی ایران ……………………………………………………………………. 5

1-12-6- ایران …………………………………………………………………………………………………….. 5

فصل دوّم : مبانی نظری

2-1- مفهوم جغرافیای سیاسی ………………………………………………………………………………….. 6

2-1-1- تعریف جغرافیای سیاسی …………………………………………………………………………….. 6

2-1-2- ماهیّت و قلمرو جغرافیای سیاسی ………………………………………………………………….. 6

2-1-3- پیشینه ی مطالعات در زمینه ی جغرافیای سیاسی ……………………………………………….. 7

2-2- مفاهیم پایدار یا مفاهیم جغرافیای سیاسی …………………………………………………………….. 9

2-2-1- کشور………………………………………………………………………………………………………. 9

2-2-2- تقسیمات کشوری………………………………………………………………………………………. 10

2-2-2-1- روستا …………………………………………………………………………………………………. 11

2-2-2-2- مزرعه………………………………………………………………………………………………….. 11

2-2-2-3- مکان ………………………………………………………………………………………………….. 11

2-2-2-4- دهستان ………………………………………………………………………………………………. 11

2-2-2-5- مرکز دهستان ……………………………………………………………………………………….. 12

2-2-2-6- شهر……………………………………………………………………………………………………. 13

2-2-2-7- بخش …………………………………………………………………………………………………. 13

2-2-2-8- مرکز بخش  …………………………………………………………………………………………. 13

2-2-2-9- شهرستان  ……………………………………………………………………………………………. 13

2-2-2-10- مرکز شهرستان……………………………………………………………………………………… 13

2-2-2-11- استان  ………………………………………………………………………………………………. 14

2-2-2-12- مرکز استان …………………………………………………………………………………………. 14

2-2-2-13- تابعیّت تقسیماتی …………………………………………………………………………………. 14

2-2-3- حکومت …………………………………………………………………………………………………. 14

2-2-4- سرزمین (بوم) ………………………………………………………………………………………….. 14

2-2-5- مرز ……………………………………………………………………………………………………….. 15

2-2-5-1- انواع مرزها ………………………………………………………………………………………….. 16

2-2-6- قوم ……………………………………………………………………………………………………….. 20

2-2-7- قومیّت ……………………………………………………………………………………………………. 20

2-2-8- ملّت……………………………………………………………………………………………………….. 22

2-2-9- هویّت  …………………………………………………………………………………………………… 23

2-2-10- ناسیونالیسم ……………………………………………………………………………………………. 23

2-2-11- اقلیّت……………………………………………………………………………………………………. 23

2-2-12- هویّت ملّی    …………………………………………………………………………………………. 24

2-3- نظریّه های جغرافیای سیاسی …………………………………………………………………………… 27

2-3-1- نظریّه ی فریدریک راتزل و نظریّه ی دولت به مثابه یک موجود زنده ……………………… 27

2-3-2- نظریّه ی ریچارد هارتشورن و«اندیشه ی حکومت» ……………………………………………. 28

2-3-3- نظریّه های ژان گوتمن درباره ی قلمروخواهی …………………………………………………. 29

2-3-4- نظریّه ی پیتر.جِی.تیلور و «حکومت به مثابه یک ظرف» ………………………………………. 30

2-3-5- نظریّه ی استفان بی.جونز و«نظریّه ی میدان متّحد»در تکوین کشور ………………………… 31

2-3-6- نظریّه ی ابن خلدون…………………………………………………………………………………… 32

2-4- عوامل تأثیرگذار بر توسعه ی جغرافیای سیاسی کشورها ………………………………………….. 33

2-4-1- ماهیّت پدیده ی جنگ ………………………………………………………………………………… 33

2-4-2- ماهیّت پدیده ی ملّی گرایی …………………………………………………………………………. 33

2-4-2-1- عوامل مؤثّر در ملّی گرایی ……………………………………………………………………….. 34

2-4-3- عوامل ثابت ……………………………………………………………………………………………… 34

2-4-3-1- موقعیّت جغرافیایی ………………………………………………………………………………… 34

2-4-3-2- موقعیّت و شکل های مختلف آن ………………………………………………………………. 37

2-4-3-3- فضا و تقسیمات آن ……………………………………………………………………………….. 39

2-4-3-4- وسعت خاک ………………………………………………………………………………………… 40

2-4-3-5- وضع توپوگرافی…………………………………………………………………………………….. 41

2-4-3-6- شکل کشور ………………………………………………………………………………………….. 43

2-4-4- عوامل متغیّر …………………………………………………………………………………………….. 43

2-4-4-1- جمعیّت……………………………………………………………………………………………….. 43

2-4-4-2- منابع طبیعی …………………………………………………………………………………………. 44

2-4-5- جهانی شدن …………………………………………………………………………………………….. 46

فصل سوّم : مشخّصات تمبر و جغرافیای سیاسی

3-1- تمبر، عامل مهم در جغرافیای سیاسی ………………………………………………………………… 47

3-1-1- تعریف تمبر……………………………………………………………………………………………… 47

3-1-2- ریشه کلمه تمبر  ………………………………………………………………………………………. 48

3-1-3- نقش تمبر ……………………………………………………………………………………………….. 48

3-2- تاریخچه تمبر ……………………………………………………………………………………………… 49

3-3- شکل تمبر ………………………………………………………………………………………………….. 53

3-4- تمبر و انواع آن ……………………………………………………………………………………………. 55

3-4-1- از نظر شکل هندسی و غیر هندسی ………………………………………………………………… 57

3-4-2- از نظر شکل ترکیبی و نوع استفاده از آن …………………………………………………………. 57

3-4-3- از نظر موضوع منتشره در کادر تمبر  ……………………………………………………………… 57

3-4-4- از نظرکیفیّت حفظ و نگهداری …………………………………………………………………….. 58

3-4-5- از نظر نوع استفاده از عنوان تمبر و وابستگی های آن …………………………………………. 59

3-5- مشخّصات جغرافیای سیاسی ایران ……………………………………………………………………. 67

3-6- حوزه های ژئوپلیتیکی مجاور جمهوری اسلامی ایران …………………………………………….. 68

3-6-1- حوزه ژئوپلیتیکی قفقاز آناتولی……………………………………………………………………… 69

3-6-2- حوزه ی ژئوپلیتیکی خلیج فارس…………………………………………………………………… 72

3-6-3- حوزه ی ژئوپلیتیکی دریای عمان و اقیانوس هند ………………………………………………. 76

3-6-4- حوزه ژئوپلیتیکی فلات ایران ……………………………………………………………………….. 77

3-6-5- حوزه ژئوپلیتیکی آسیای مرکزی ……………………………………………………………………. 80

3-6-6- حوزه ژئوپلیتیکی دریای کا سپین  …………………………………………………………………. 83

3-7- عوامل جغرافیایی…………………………………………………………………………………………… 86

3-7-1- وسعت ایران  ………………………………………………………………………………………….. 86

3-7-2- موقعیّت …………………………………………………………………………………………………. 87

3-7-3- شکل …………………………………………………………………………………………………….. 88

3-7-4- وضع طبیعی و اقلیمی…………………………………………………………………………………. 89

فصل چهارم : یافته های تحقیق

4-1- روند توسعه تمبر در ایران……………………………………………………………………………….. 91

4-1-1- تمبرهای سیاسی در جمهوری اسلامی ایران……………………………………………………… 92

4-1-2- تمبرهای فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران…………………………………………………….. 93

4-1-3- تمبرهای اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران……………………………………………………. 93

4-1-4- تمبرهای ملّی- مذهبی در جمهوری اسلامی ایران………………………………………………. 94

4-2- چشم انداز ژئوپلیتیک نقش تمبر در روابط ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران ………………. 94

4-2-1- چشم انداز توسعه ی تمبرهای منطقه ای………………………………………………………….. 94

4-2-2- چشم انداز توسعه ی تمبرهای بین المللی………………………………………………………… 98

4-2-3- چشم انداز توسعه ی تمبرهای ملّی  ………………………………………………………………. 99

فصل پنجم : نتیجه گیری و ارزیابی فرضیه ها

مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………… 100

ارزیابی فرضیه اوّل ………………………………………………………………………………………………. 100

ارزیابی فرضیه دوّم ……………………………………………………………………………………………… 100

نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………….. 101

پیشنهاد و راهکار…………………………………………………………………………………………………. 101

منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………………… 102

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………….. 103

فهرست نقشه ها

نقشه 3-1- حوزه های ژئوپلیتیکی مجاور ایران……………………………………………………………… 69

نقشه 3-2- حوزه قفقاز آناتولی…………………………………………………………………………………. 70

نقشه 3-3- حوزه ژئوپلیتیکی خلیج فارس  …………………………………………………………………. 72

نقشه 3-4- موقعیّت خلیج فارس و دریای عمان…………………………………………………………… 74

نقشه 3-5- حوزه ژئوپلیتیکی دریای عمان و اقیانوس هند………………………………………………… 76

نقشه 3-6- حوزه ژئوپلیتیکی فلات ایران ……………………………………………………………………. 78

نقشه 3-7- حوزه ژئوپلیتیکی آسیای مرکزی ………………………………………………………………… 80

نقشه 3-8- حوزه ژئوپلیتیکی دریای کاسپین   ……………………………………………………………… 83

نقشه 3-9- منطقه بیضی شکل انرژی استراتژیک……………………………………………………………. 85

نقشه 3-10- شکل جغرافیایی ایران……………………………………………………………………………. 89

فهرست جدول

جدول 3-1- تاریخ استفاده از تمبر در برخی از کشورها ………………………………………………… 53

فهرست تمبرها

تمبر3-1- اوّلین تمبر دنیا با طرح چهره ی ملکه ی ویکتوریا(پنی سیاه) ، (1840)………………….. 51

تمبر3-2- یک پنی قرمز (1841) ……………………………………………………………………………… 52

تمبر3-3- تاجگذاری احمدشاه قاجار(1288)……………………………………………………………….. 56

تمبر3-4- تسخیر لانه ی جاسوسی آمریکا در ایران(1362)………………………………………………. 56

تمبر 3-5- روز کودک(1370)………………………………………………………………………………….. 57

تمبر 3-6- تمبرهای میرزا کوچک خان جنگلی……………………………………………………………… 58

تمبر 3-7- مالیاتی دادگستری…………………………………………………………………………………… 59

تمبر 3-8- جاری شاهپرک………………………………………………………………………………………. 61

تمبر 3-9- جاری لباس محلّی………………………………………………………………………………….. 61

تمبر 3-10- جاری ماهی…………………………………………………………………………………………. 61

تمبر 3-11- عید نوروز (1391)………………………………………………………………………………… 63

تمبر 3-12- عید نوروز (1387)………………………………………………………………………………… 63

تمبر 3-13- تبلیغاتی گروه صنعتی مینو  …………………………………………………………………….. 64

تمبر 3-14- تبلیغاتی هواپیمایی ایران (ایر)………………………………………………………………….. 64

تمبر 3-15- مشترک ایران – روسیه…………………………………………………………………………… 65

تمبر 3-16- مشترک ایران – پرتغال…………………………………………………………………………… 65

تمبر 3-17- مشترک ایران – پاکستان…………………………………………………………………………. 65

تمبر 3-18- مشترک چهارجانبه ی ایران – ترکیّه – افغانستان – سوریه………………………………. 65

تمبر 3-19- شخصی……………………………………………………………………………………………… 67

چکیده

نقش بسزای تمبر، در حمل و نقل مرسولات پستی، چه در داخل کشورها و چه برای ارسال آنها به کشورهای جهان، برکسی پوشیده نیست؛ که با توجّه به قرارگرفتن آن در جغرافیای سیاسی کشورها، اهمیّت بیشتری پیدا می کند. وکشورها، می توانند با بهره گرفتن از آن، علاوه بر ارسال مرسولات پستی و دیگر خدمات پستی، فرهنگ و تمدّن و جاذبه های دیگر کشور خود را به کشورهای جهان، بشناسانند؛ در این راستا، کشور ما، که از اوّلین بنیان گذاران پست در جهان می باشد، می تواند با بهره گرفتن از تمبر، این سفیران بی نام و نشان، کم هزینه و کوچک، فرهنگ و تمدّن ایران و جاذبه های گردشگری و مذهبی کشورمان را به دیگر کشورها بشناسانند؛ و همین طور می تواند، اهداف عالی انقلاب اسلامی، که همان، ترویج دین اسلام، آزادی، استقلال طلبی کشورهای وابسته به دولت های استعمارگر، ظلم ستیزی، عدالت خواهی و دفاع از حقوق مظلومان می باشد، را در مناسبات سیاست خارجی خود، با کشورهای جهان، قرار دهد.

این تحقیق، به منظور تحلیل و بررسی نقش ژئوپلیتیک تمبر در مناسبات سیاست خارجی ایران، با بهره گرفتن از روش تجزیه و تحلیل منطقی و بر اساس شیوه استقرایی و قیاسی و گردآوری اطّلاعات از طریق روش، کتابخانه ای، صورت گرفته است.

لذا، ضمن تجزیه و تحلیل، اهداف ذیل را مدّنظر قرار داده است:

1- تبیین عوامل تأثیرگذار تمبر، بر ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران؛

2- ارائه الگوی مناسب استفاده از تمبرهای خاص، برای ارسال نامه به سایر کشورها، جهت تأثیرگذاری بیشتر؛

3- تحلیل چشم انداز ژئوپلیتیک تمبر، بر روابط ایران و سایر کشورها.

لذا، در جهت نیل به اهداف فوق، سؤال زیر مطرح است:

نقش تمبر، در مناسبات ژئوپلیتیک سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، کدامند؟

در پاسخ به این سؤال، فرضیه های زیر مطرح شدند:

1- تمبر، می تواند نماد هویّت ملّی کشورها محسوب شود.

2- تمبر، می تواند مناسبات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، را با سایر کشورها تبیین کند.

با توجّه به یافته های مورد نظر در تحقیق، حاکی از آن است که کشور جمهوری اسلامی ایران، می تواند با بهره گرفتن از ظرفیّت های تاریخی، فرهنگی،مذهبی و اجتماعی کشورمان و شناساندن آن به دیگر کشورهای جهان، از طریق نشر و انتشار تمبرهای مشترک، هرچه بیشتر و بهتر در راستای اهداف عالی کشورمان، برای صادرکردن انقلاب اسلامی و شناساندن ابعاد گوناگون آن و همین طور، فرهنگ و تمدّن ناب ایرانی- اسلامی بهره ببرد، که تاکنون کوشش های فراوانی در این راستا، انجام شده است، که در آینده ای نه چندان دور، تمبرهای ایرانی، در سراسر جهان، انتشار و مورد استفاده ی کشورها قرار خواهد گرفت.

واژگان کلیدی: ژئوپلیتیک، تمبر، سیاست، سیاست خارجی، مناسبات سیاست خارجی ایران، ایران. 

مقدّمه

تمبر، بازگوکننده هویّت ملّی و عاملی تعیین کننده در برقراری ارتباط اجتماعی و فرهنگی بین ملل مختلف جهان است. تمبر، تلفیقی از هنر، دانش، آئین و رسوم وبالاخره سیر تحوّلات و تطورات تاریخی یک ملّت است.پیدایش کشورها و مناسبات آنها در جهان، به واسطه ی تمبر، قابل بررسی است؛ چراکه، تمبر می تواند هویّت ملّی، رابطه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و … کشورها را در دوره های مختلف تاریخ، نشان دهد. در حالی که، همواره نقشه سیاسی جهان، در حال تغییر و تحوّل است؛ یعنی، تعدادی از کشورها، تجزیه یا ادغام می گردند و جغرافیای جدید جهان را به وجود می آورند؛ امّا، به واسطه ی مطالعه تمبر، می توان حتّی موقعیّت جغرافیایی و ژئوپلیتیک کشورها را در زمان های مختلف مورد تحلیل قرار داد.

چرا که، اکثر مناسبات ژئوپلیتیک کشورها، به واسطه ی تمبر مشترک با تمبرهای خاصّی، مشخّص می شود. و این تمبرها، در موزه های باستانی، بهترین وسیله ی تحلیل ژئوپلیتیک کشورها تلقّی می گردد. در عین حال، اهمیّت جایگاه تمبر، در ژئوپلیتیک کشورها، هنوز ناشناخته است؛ لذا، موضوع پایان نامه ی حاضر، می تواند به عنوان یک موضوع جدید در جغرافیای سیاسی، تلقّی گردد.

بیان مسأله

امروزه تأثیر چاپ تمبر، بر مناسبات بین کشورهای مختلف، بر هیچ کس پوشیده نیست؛ زیرا، به تنهایی سفیران فرهنگی بدون مرز با مأموریّت صلح و دوستی محسوب می شوند. کشورهای مختلف جهان، به خصوص کشورهای پیشرفته، از این وسیله برای گسترش و نفوذ معنوی خود و تأثیرگذاری بیشتر بر سایر کشورها از آن بهره جویی می کنند. کشور ما هم می تواند با بهره گرفتن از این وسیله به ظاهرکوچک و کم هزینه، تأثیر زیادی بر مردم کشورهای دیگر بگذارد. نگاهی گذرا بر میزان هزینه هایی که جهت گسترش و شناساندن فرهنگ ایران و ایرانی و اهداف انقلاب دربردارد و مقایسه آن با هزینه ی چاپ تمبر، این حقیقت را روشن می کندکه چاپ تمبر، هزینه ای ندارد و بسیار آسان به تأثیرگذاری بر مناطقی که درمی نوردد،  می پردازد.

کشور ما،که اوّلین پایه گذار پست در چهان بود، چرا نباید از این وسیله ی کم هزینه و پرتأثیر برای پیشبرد اهداف خود بهره جویی کند؟

کشورهایی که در فلات ایران، قرار دارند و از دیرباز پیوندهای عمیق و ناگسستنی با فرهنگ ایران و اسلام دارند، چرا نباید از این طریق بیشتر و بهتر با کشور ما، آشنا شوند؟

چاپ تمبرهای مشترک، به راحتی (حدّاقل هزینه) می تواند بسیاری از اهداف کشورها برای گسترش فرهنگ را جامع عمل بپوشاند، که چاپ تمبر، دیدار حیدر علی اف با رهبر معظم انقلاب، در کشور آذربایجان و استقبال آن کشور در خیرد آن و نایابی این تمبر، از انتخاب درست مسئولین پست ایران، حکایت می کند. البتّه،  نمونه های بسیار دیگری وجود دارند که عقلایی بودن استفاده از این ابزار را مشخّص می نماید.

1-2- سؤال تحقیق

نقش تمبر، در مناسبات ژئوپلیتیک سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، کدامند؟

1-3- فرضیه های تحقیق

1- تمبر، می تواند نماد هویّت ملّی کشورها، محسوب شود.

2- تمبر، می تواند مناسبات ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران، را با سایر کشورها، تبیین کند.

1-4- اهداف تحقیق

1- تبیین عوامل تأثیرگذار تمبر، بر ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران.

2- ارائه الگوی مناسب استفاده از تمبرهای خاصّی، برای ارسال نامه به سایر کشورها، جهت تأثیرگذاری بیشتر.

1-5- ضرورت و سوابق تحقیق

براساس تحقیقاتی که شرکت پست جمهوری اسلامی ایران، انجام داد؛ به این نتیجه رسید که، چاپ تمبر مشترک، می تواند تأثیر بسیار زیادی ورای مرزهای سیاسی کشور، داشته باشد. به همین دلیل، تمبر مشترک، با دیگر کشورها، از سال 1381 در دستور کار شرکت پست جموری اسلامی ایران، قرار گرفت؛ که سالانه حدّاقل یک و حدّاکثر دو مورد تمبر مشترک، در برنامه انتشار تمبرهای یادبود کشورمان، قرار دارد. و وزارتخانه هایی مانند: امورخارجه، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارتباطات و فنّاوری اطّلاعات، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در انتخاب موضوع دخالت دارد.

شرکت پست جمهوری اسلامی ایران، مطالعات زیادی در این زمینه انجام داده است. این تحقیق در راستای آشنایی بیشتر و اهمیّت موضوع و استفاده ی بهینه برای تمبر، می باشد.

1-6- روش تحقیق

نوع روش تحقیق تاریخی وبااستفاده از اسناد  ومقالات موجود در مجله های علمی وسایت های معتبر و مصاحبه با برخی افراد کاردان انجام شده است .

1-6-1- روش گردآوری اطّلاعات

روش گردآوری اطّلاعات، به صورت کتابخانه ای و از طریق فیش برداری از کتب مختلف است.

1-7- ابزارگردآوری اطّلاعات

بانک های اطلاعاتی شرکت پست – اینترنت

1-8- روش تجزیه و تحلیل اطّلاعات

روش منطقی براساس شیوه استقرایی وغیاثی

1-9- محدودیّت ها و تنگناهای تحقیق

برای هر فعالیّت علمی و پژوهشی یک سری محدودیّت هایی وجود دارد که این تحقیق نیز عاری از آن نیز نیست از جمله آن می توان عدم وجود منابع تخصّصی کافی در کتابخانه های مختلف اشاره نمود. ازعمده ترین محدودیّت ها، درتحقیق حاضر، عدم دسترسی به اطّلاعات وتحقیقات صورت گرفته در این زمینه می باشد، به این دلیل که بیشتر مطالعات وتحقیقات وتألیفات در زمینه ی سیاسی، اجتماعی وتاریخی بوده و تاکنون کمتر با چنین عنوانی کار تحقیقاتی صورت گرفته است.

1-10- سازماندهی پژوهشی

پایان نامه حاضر، براساس پنج فصل زیر تدوین شده است ودر هر فصل سعی شده است قسمتی از اهداف موردنظر توضیح داده شود:

فصل اوّل: چهارچوب تحقیق که به بیان مسأله، سؤال، فرضیه ها، ضرورت، اهداف، … مربوط به روش و شیوه تحقیق پرداخته شده است.

فصل دوّم: تحت عنوان مبانی نظری تحقیق به صورت کلّی به مفهوم جغرافیای سیاسی ونظریه های مهم آن پرداخته شده است.

فصل سوّم: به مشخّصات تمبر و جغرافیای سیاسی ایران پرداخته شده است.

فصل چهارم: به یافته های تحقیق پرداخته شده است.

فصل پنجم: به نتیجه گیری و ارزیابی فرضیه ها اشاره شده است.

1-11- هدف کار بردی و بهره وری تحقیق

این رساله برای آشنایی دانش پژوهان در عرصه سیاسی– جغرافیایی وکارشناسان و برنامه ریزان امور سیاسی بر مبنای نقش تمبر، به عنوان سفیر و پیام آور صلح و دوستی با دیگرکشورها مفید خواهد بود و همچنین، در راستای اهداف عالی شرکت پست جمهوری اسلامی ایران، است.

1-12- تعریف واژگان کلیدی

1-12-1- ژئوپلیتیک

این واژه، ابتدا در سال 1899میلادی توسّط دانشمند سیاسی سوئد به نام رودولف كیلن وضع شد و به بخشی از معلومات حاصله ناشی از ارتباط بین جغرافیا و سیاست اطلاق شد. تعریفی كه اکنون می توانیم از ژئوپلیتیک ارائه دهیم عبارت است از: درك واقعیّت های محیط جغرافیایی به منظور دستیابی به قدرت، به نحوی كه بتوان در بالاترین سطح وارد بازی جهانی شد و منافع ملّی و حیات ملّی را حفظ كرد: به عبارت دیگر ژئوپلیتیك، عبارت است از علم كشف روابط محیط جغرافیایی و تأثیر آن بر سرنوشت سیاسی ملل(عزّتی، 1382: 70).

1-12-2- تمبر

تمبر، قطعه کاغذکوچک بهاداری است که به شکل ها، اندازه ها، رنگ های گوناگون، با کادر و حاشیّه، با چسب و دندانه و یا بدون این دو، به مناسبت های ویژه، به تعداد معیّن، از سوی ادارات پست چاپ می گردد.

1-12-3- سیاست

تعاریف سیاست از نظر لغوی و در لغت فارسی عبارت است از:

سیاست: یعنی، حكم ‌راندن بر رعیّت و اداره‌كردن امور مملكت، یعنی، سیاست كردن و حكومت‌كردن، یعنی،

مجازات‌كردن و تنبیه‌كردن، یعنی، روش و شیوه، یعنی، سیاست فاضله یا امامت، یعنی، سیاست مدنیه كه علمی از اقسام حكمت عملی است.

سیاست: یعنی، اصلاح امور خلق و اداره كردن كارهای مملكت، مراقبت از امورداخلی و خارجی كشور، رعیّت داری، مردم داری، پلیتك (عقوبت و مجازات).

سیاست: یعنی، ریاست كردن، یعنی، عدالت و داوری، یعنی، اداره‌ی امور داخلی و خارجی كشور، یعنی، طریقه‌ی اداره‌كردن افراد و اصحاب و یاران و نزدیكان، یعنی، یكی از اقسام حكمت عملی است.

واژه‌ی سیاست در لغت به معانی:

1- پاس داشتن ملك؛ 2- حفاظت و حراست؛ 3- حكم‌راندن بر رعیّت؛ 4- رعیّت‌ داری‌كردن؛ 5- حكومت؛

6- ریاست؛ 7- داوری.

فهرست مطالب

چکیده 1

مقدمه. 3

کلیات تحقیق.. 5

فصل اول. 5

1-1-بیان مسأله. 6

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 8

1-3-اهداف تحقیق.. 8

1-4- سوالات و فرضیه های تحقیق.. 9

1-5- تعریف واژه ها و مفاهیم. 9

فصل دوم مبانی نظری تحقیق.. 12

مقدمه. 13

2-1- پیشینه تحقیق.. 14

2-2- مفاهیم محله. 15

2-3- توسعه محله ای.. 18

2-4- تکوین محله. 21

2-5- هویت محله. 25

2-6- هویت بخشی محله ای.. 25

2-7- نحوه محله گزینی.. 27

2-8- اجزای محله. 28

2-9- خصوصیات کالبدی محلات… 30

2-10- ساختار كالبدی محله. 33

2-11- جمعیت و محله. 38

2-12- روابط و ترکیب اجتماعی محلات… 39

2-13- شرایط اجتماعى و فیزیكى محله. 40

2-14- مدیریت محله و ساختار آن در شهرها 41

2-15- مفاهیم و ارزشهاى موجود در محله هاى مسكونى سنتى ایران. 42

2-16- ویژگی های محله های شهری در ایران. 43

2-17- شهر ایرانى – اسلامى.. 44

2-18- مكان هاى زیارتى در شهرهاى ایران. 45

2-19- موفولوژی محلات شهرهای اسلامی.. 46

2-20- جایگاه مساجد در ساختار اكولوژیک شهرهای اسلامی.. 48

2-21- نقش مسجد در توسعه‌‌ی محله‌ای.. 49

2-22- جایگاه مسجد در ساختار فضایی و كالبدی شهر و محله‌ای.. 50

2-23- نقش مساجد در توسعه فضایی و كالبد شهری و محله‌ای.. 52

2-24- زیارتگاه در روند توسعه محلات شهری.. 53

2-25- شکل گیری فضاها و نواحی فرهنگی بر مبنای مذهب… 54

2-26- کاربری مذهبی.. 56

2-27- اکولوژی مذهبی.. 56

2-28- کارکرد زیارتگاه ها 57

2-29- نظریه مذهبی به عنوان منشأ پیدایش شهر (شهر به عنوان عبادتگاه) 61

2-30- تحولات کالبدی – فضایی مراکز مذهبی.. 62

2-31- مکاتب جغرافیایی مذاهب… 72

2-32- دیدگاه‌ها و نظریه های اساسی قابل مطالعه در تبیین کاربری اراضی و عملکرد های شهری.. 75

2-33- تکامل نظریه های محله. 92

2-34- طبقه بندی کاربری‌های شهری.. 92

2-35-محله بندی شهری و نقش آن در جهت دهی به توسعه فضایی.. 94

فصل سوم روش شناسی تحقیق.. 96

3-1- روش تحقیق و مراحل انجام کار. 97

3-2- جامعه آماری، نمونه و حجم آن. 101

3-3- متغیر های تحقیق.. 102

3-4- محدوده مورد مطالعه و مقطع زمانی.. 102

3-5- اهمیت مدل در فرایند برنامه ریزی.. 102

3-6- مدل تحلیلی SWOT.. 103

فصل چهارم  یافته های تحقیق.. 106

4-1- موقعیت جغرافیایی شهر رشت… 107

4-2- محله چمارسرا (چومارسرا) 108

4-3-کاربری مذهبی موجود در رشت… 112

4-4- زیارتگاه دانای علی به عنوان کاربری مذهبی موجود در محله چمارسرا 116

4-5- محله چمارسرا از نظر ساخت و بافت و علل توسعه فضایی.. 119

4-6-هویت شهری در محله چمارسرا عاملی در جهت توسعه فضایی و کالبدی.. 123

4-6- ویژگی های فضایی محله چمارسرا 125

4-7- شاخص های کالبدی.. 129

4-7-7- شاخص های خدماتی.. 137

4-7-17-  شاخص های جمعیتی.. 153

4-7-23-  شاخص های اجتماعی-اقتصادی.. 159

4-7-26- شاخص های زیست محیطی.. 164

فصل پنجم تحلیل فرضیه ها، نتیجه گیری وپیشنهادات… 177

5-1- جمع بندی.. 178

5-2- آزمون فرضیه ها 180

5-3- نتیجه گیری.. 183

5-4- پیشنهادات… 184

منابع. 188

پیوست… 197

Abstract 202

فهرست جداول

جدول شماره 2-1- انواع کاربری اراضی و زیر گروه‌های فعالیتی آنها بر مبنای ضوابط سازمان مدیریت و برنامه ریزی  93

جدول شماره3-1-تشخیص نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای مرتبط با موضوع. 104

جدول شماره3-2- ماتریس تحلیلیSWOT  و نحوه تعیین استراتژی ها 105

جدول شماره 4-1-سرانه و برآورد سطوح موردنیاز برای کارکردهای عمده شهری در محله چمارسرا، به روش های نوین کاربری پذیری قطعات شهری……………………………………………………………………………………………116

جدول شماره 4-7-1-موثرترین عوامل در شکل گیری و توسعه محله چمارسرا 130

جدول شماره 4-7-2- قدمت محله. 131

جدول شماره 4-7-3- مدت ساکن بودن در محله. 133

جدول شماره 4-7-4-  عمر ساختمان های محله چمارسرا 134

جدول شماره 4-7-5-  قدمت ابنیه. 135

جدول شماره 4-7-6- میزان رعایت قوانین و مقررات شهرداری در احداث ساختمان ها و نمای محله. 136

جدول شماره 4-8-1- وجود خدمات آموزشی در محله. 137

جدول شماره 4-8-2- وجود خدمات بهداشتی در محله. 137

جدول شماره 4-8-3- وجود خدمات تجاری در محله. 138

جدول شماره 4-8-4- وجود خدمات اداری در محله. 138

جدول شماره 4-8-5- وجود خدمات مذهبی در محله. 139

جدول شماره 4-8-6-وجود فضای سبز در محله. 139

جدول شماره 4-8-7- تعداد خدمات ورزشی در محله. 139

جدول 4-8-8- میزان رضایت از خدمات محله. 141

جدول شماره 4-8-9- حوزه نفوذ کاربری مذهبی دانای علی.. 143

جدول شماره 4-8-10-  میزان رضایت ساکنین محله چمارسرای رشت از نحوه دسترسی به مرکز شهر. 144

جدول شماره 4-8-11-  میزان رضایت ساکنین از زندگی در محله چمارسرای رشت… 145

جدول شماره 4-8-12-  میزان ساخت و سازهای مطابق با ضوابط شهرسازی و برنامه های شهری در محله چمارسرای رشت   146

جدول شماره4-8-13-  برخورداری مردم از زمین از طرف ارگان های دولتی.. 147

جدول شماره4-8-14- اجرای طرح و پروژه شهری در سطح محله در سال های اخیر از طرف   شهرداری. .148

جدول شماره 4-8-15-  میزان رضایت از اجرای پروژه ها 150

جدول شماره 4-8-16-  گسترش محله بر اساس طرح ها و برنامه های شهرداری.. 151

جدول شماره 4-8-16-  میزان رضایت از اجرای طرح ها و برنامه های شهرداری برای گسترش محله. 152

جدول شماره 4-9-1-  تعداد جمعیت هر واحد مسکونی.. 153

جدول شماره 4-9-2-  تعداد اعضای خانواده 154

جدول شماره 4-9-3-  گروه های سنی محله. 155

جدول شماره 4-9-4- میزان تحصیلات… 156

جدول شماره 4-9-5- وضعیت اشتغال خانوار ساکن.. 157

جدول شماره 4-9-6- گویش اغلب اعضای خانواده 158

جدول شماره 4-10-1- میزان درآمد ماهیانه ساکنین محله چمارسرا 159

جدول شماره 4-10-2-  نقش عوامل مختلف در انتخاب مسکن ساکنین محله چمارسرا 161

جدول شماره 4-10-4-  وجود واحد خرده فروشی و عمده فروشی بازارچه(میوه و تره بار) 162

جدول شماره 4-10-5-  میزان رضایت از دسترسی به واحدهای خرده فروشی.. 162

جدول شماره 4-10-6-میزان نقش کارکرد زیارتی-مذهبی محله در کنار سایر بخش های مدیریتی شهر و در بهبود مدیریت شهری و ارتقاء مشارکت ساکنان. 163

جدول شماره 4-10-7-  میزان تأثیر کارکرد زیارتی-مذهبی محله در توسعه فضایی.. 164

جدول شماره 4-11- 1- جمع آوری زباله توسط شهرداری.. 165

جدول شماره4-11- 2-  میزان رضایت از عملکرد شهرداری.. 166

جدول شماره 4-11- 3-  اقدام شهرداری به تخلیه فاضلاب ها در طول سال. 167

جدول شماره 4-11- 4- میزان رضایت از تخلیه فاضلاب ها توسط شهرداری.. 168

جدول شماره 4-11- 5-   میزان اقدام شهرداری به حفظ و نگه داری محله از نظر بهداشتی.. 169

جدول شماره 4-11- 6- وجود جانوران موزی در محله چمارسرا 170

جدول شماره 4-11-7-  میزان اقدام شهرداری به نظافت و جلوگیری از رشد حیوانات موزی.. 171

جدول شماره 4-11-8-  میزان آلودگی آب به وسیله رودخانه. 172

جدول شماره 4-11-9- وجود صنایع آلوده کننده در محله. 173

جدول شماره 4-11-10-میزان نقش شهرداری در جلوگیری از احداث صنایع آلوده کننده در داخل محله. 174

جدول شماره 4-12- مربوط به عوامل داخلی (نقاط قوت، ضعف) وعوامل خارجی (فرصت ها وتهدیدها) در محله چمارسرا………………………………………………………………………………………………………………………………..176

فهرست نمودارها

نمودار شماره 4-7-1-  موثرترین عوامل در شکل گیری و توسعه محله چمارسرا 130

نمودار شماره4-7-2- قدمت محله. 131

نمودار شماره 4-7-3-  مدت ساکن بودن در محله. 133

نمودار شماره 4-7-4- مدت ساخت ساختمان. 134

نمودار شماره 4-7-5-  قدمت ابنیه. 135

نمودار شماره 4-7-6- میزان رعایت قوانین و مقررات شهرداری در احداث ساختمان ها و نمای محله. 136

نمودار شماره 4-8-9- حوزه نفوذ کاربری مذهبی دانای علی.. 143

میزان رضایت ساکنین محله چمارسرای رشت از نحوه دسترسی به مرکز شهر. 144

میزان رضایت از زندگی در محله. 145

نمودار شماره 4-8-12  میزان ساخت و سازهای مطابق با ضوابط شهرسازی و برنامه های شهری در محله چمارسرای رشت… 147

نمودار شماره4-8-13-  برخورداری مردم از زمین از طرف ارگان های دولتی.. 148

نمودار شماره 4-8-14-  اجرای طرح و پروژه شهری در سطح محله در سال های اخیر از طرف شهرداری.. 149

نمودار شماره 4-8-15-  میزان رضایت از اجرای پروژه ها 150

نمودار شماره 4-8-16-  گسترش محله بر اساس طرح ها و برنامه های شهرداری.. 151

میزان رضایت از اجرای طرح ها و برنامه های شهرداری برای گسترش محله. 153

نمودار شماره 4-9-1-  تعداد جمعیت هر واحد مسکونی.. 154

نمودار شماره 4-9-2-  تعداد اعضای خانواده 155

نمودار شماره 4-9-3-  گروه های سنی محله. 156

نمودار شماره 4-9-4-   میزان تحصیلات… 157

نمودار شماره 4-9-5-   وضعیت اشتغال خانوار ساکن.. 158

نمودار شماره 4-9-6-  گویش اغلب اعضای خانواده 159

نمودار شماره 4-10-1-  میزان درآمد ماهیانه ساکنین محله چمارسرا 160

نمودار شماره 4-10-2- نقش عوامل مختلف در انتخاب مسکن ساکنین محله چمارسرا 161

نمودار شماره  4-10-6- میزان نقش کارکرد زیارتی-مذهبی محله در کنار سایر بخش های مدیریتی شهر و در بهبود مدیریت شهری و ارتقاء مشارکت ساکنان. 163

نمودار شماره 4-10-7- میزان تأثیر کارکرد زیارتی-مذهبی محله در توسعه فضایی.. 164

نمودار شماره 4-11- 1-  جمع آوری زباله توسط شهرداری.. 165

نمودار شماره 4-11- 2-   میزان رضایت از عملکرد شهرداری.. 166

نمودار شماره 4-11- 3-  اقدام شهرداری به تخلیه فاضلاب ها در طول سال. 167

نمودار شماره 4-11- 4- میزان رضایت از تخلیه فاضلاب ها توسط شهرداری.. 168

نمودار شماره 4-11- 5- میزان اقدام شهرداری به حفظ و نگه داری محله از نظر بهداشتی……………………………………………169

نمودار شماره 4-11- 6- وجود جانوران موزی در محله………………………………………………………………………………………………..171

نمودار شماره 4-11-7-  میزان اقدام شهرداری به نظافت و جلوگیری از رشد حیوانات موزی……………………………………………171

نمودار شماره 4-11-8- میزان آلودگی آب به وسیله رودخانه…………………………………………………………………………………………172

نمودار شماره 4-11-9- وجود صنایع آلوده کننده در محله……………………………………………………………………………………………174

نمودار شماره 4-11-10- میزان نقش شهرداری در جلوگیری از احداث صنایع آلوده کننده در داخل محله…………………………..175

فهرست نقشه ها

نقشه شماره 4-1-  موقعیت… 109

نقشه4-2- تصویر رشت قبل از دوره صفویه. 110

نقشه شماره 4-3- تصویر رشت در دوره صفویه. 110

نقشه شماره 4-4- تصویر رشت در اوایل دوره قاجار. 111

نقشه شماره 4-5- تصویر رشت در اواخر دوره قاجار. 111

نقشه شماره 4-6- وضع موجود محله چمارسرا 112

نقشه شماره4-7- پراکنش و شعاع عملکردی کاربری مذهبی در سطح شهر. 113

نقشه شماره4-8- محدودیت های حاصل از دسترسی ها(کاربری مذهبی) 114

نقشه شماره 4-6- جمعیت مراجعه کننده به عناصر و فضاهای خاص…. 117

نقشه شماره 4-7- محلات قدیمی رشت… 121

نقشه شماره4-8- عناصر و فضاهای شاخص بافت قدیم. 122

نقشه شماره 4-9- مراکز محله چمارسرا 122

فهرست عکس

عکس شماره 4-1- نمایی از بقعه دانای علی رشت در گذشته. 117

عکس شماره 4-2- نمایی از بقعه دانای علی در زمان حال. 118

عکس شماره 4-3- نمایی از بقعه دانای علی در مراسم تاسوعا و عاشورا 118

عکس شماره 4-4- قدمت محله. 132

عکس شماره 4-5- احدث پروژه جدید در محله. 149

چکیده

کاربری مذهبی به شکل فزاینده ای سبب تجمع اجتماعات انسانی، حول یک مرکز مشخص می گردد. شهر رشت یکی از شهرهایی است که نیاز به بررسی و تحلیل کالبدی به واسطه وجود زیارتگاه دانای علی دارد. پژوهش حاضر بر آن  است، با بررسی و تحلیل نقش کاربری مذهبی، به شکل گیری،  توسعه و بافت های محله ای شهر رشت و با مطالعه موردی زیارتگاه دانای علی بپردازد. هدف عمده پژوهش حاضر، تحلیل کاربری مذهبی در  محله مورد مطالعه و تاثیر آن بر شکل گیری بافت محله ای می باشد. شهر رشت با ساخت دایره ای ،دارای فرمی شعاعی است، عوامل جغرافیایی (انسانی و طبیعی)در توسعه کالبدی نقش موثری دارند اما نباید نقش کاربری مذهبی دانای علی را در شکل توسعه فضایی رشت نادیده گرفت.

روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است. در این پژوهش با بکارگیری مطالعه میدانی و اسنادی و با بهره گرفتن از بزارهایی چون پرسشنامه، مصاحبه و مباحثه و تهیه عکس و نقشه و بهره گیری از نتایج تکنیک سوات[1] به آزمون فرضیه های زیر بوده است:

موقعیت ارتباطی و مکانی زیارتگاه دانای علی تأثیر فراوانی در شکل گیری  محله مورد مطالعه (محله چمارسرا) گذاشته، نقش مذهبی و زیارتی دانای علی، سبب توسعه فضایی محله چمارسرا شده و در نهایت به نظر می رسد، واکاوی نقش کاربری های مذهبی، از جمله زیارتگاه دانای علی  به ارتقاء برنامه ریزی و مدیریت شهری رشت کمک می نماید.

نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشانگر آن است که موقعیت ارتباطی و مکانی زیارتگاه دانای علی در شکل گیری و گسترش محله چمارسرا تأثیر گذاشته و هم چنین نشانگر آن است که نقش مذهبی و زیارتی آن سبب توسعه فضایی محله چمارسرا شده است و کارکرد مذهبی سبب ارتقاء برنامه ریزی و مدیریت شهری شده است.

واژگان کلیدی: توسعه فضایی و کالبدی، کاربری مذهبی، بافت های محله ای، رشت، بقعه دانای علی.

مقدمه

محیط جغرافیایی جایگاه انسانی و بخشی از طبیعت است که تحت تأثیر و تأثر جریان روابط و مناسبات انسان و محیط طبیعی متناسب با سرشت تحولات فرهنگی جامعه انسانی در گذر او از مراحل تاریخی شکل گرفته در تغییر و تحول مداوم است. این محیط جغرافیایی، محدوده مکانی است که دارای شرایط لازم  برای شکل گیری و تامین نیازهای زندگی جامعه انسانی و فعالیت های گوناگون جامعه بشری است. که قسمتی از ان را تبدیل به محیط جغرافیایی مناسب زیست خود می کند و طبعاً روز به روز پهنه این محیط جغرافیایی در همه آن افزوده می شود (مومنی،11:1376).

بخش گسترده ای از مظاهر جغرافیایی شامل: شهرها، مساکن، بازارها، کارخانه ها، روستاها، مزارع، باغ ها و…. در ارتباط با نیاز، باورها و فعالیت های انسان تحول و تکامل یافته است. تنوع و چگونگی مناظر جغرافیایی یاد شده، در رابطه با عوامل گوناگونی چون سطح فرهنگ، توان اقتصادی، اعتقادات و باورهای دینی، روش سیاسی حاکم بر جامعه و اصول قابل قبول جامعه پدیدار می شود.

در جوامعی با گرایش های مذهبی و عقیدتی مانند ایران، از میان عوامل مذکور، اصول اعتقادی یا بینش عقیدتی، از تاثیر گذاری و نفوذ بیشتری برخوردار است و به عنوان زیر ساخت و  منشاء دیگر عوامل است. فرهنگ، اقتصاد، قدرت حاکم بر جامعه و… ـ در بسیاری از  عرصه ها، اثر و مهر خود را بر مناظر جغرافیای می نهد. بدان اندازه که این عامل نه تنها چهره بخش پدیده هایی چون: معابد، مساجد، زیارتگاه ها، گورستان ها، مکان های عمومی و اجتماعی و… می شود، بلکه در چگونگی روابط، آداب اجتماعی، خورد و خوراک، سلیقه، پوشیدن لباس مردم ، نیز می تواند مؤثر واقع شود (سعیدی رضوانی،15:1372).

عوامل مؤثر بر توسعه فیزیکی و کالبدی شهر را می توان در قالب چهار زیر مورد بررسی قرار داد: عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و عامل سیاسی و عناصر سیاست گذاری. در شهرهای ایرانی ـ اسلامی، علاوه بر چهار عامل فوق (طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی) می توان عامل مضاعف دیگری تحت عنوان عامل مذهبی متصور چرا که عامل مذهب و اعتقادات مذهبی، وجود زیارتگاه ها و اماکن مقدس مذهبی از دلایل عمده پیدایش و توسعه شهرها که از جمله می توان به شکل گیری شهرهای مقدس قم و مشهد اشاره نمود. بیشتر محققانی که درباره نقش عامل مذهبی در پیدایش شهرها به تحقیق پرداخته اند، در میان ادیان بیش از همه بر ارتباط دین اسلام با توسعه شهری تأکید طرفداران نظریه مذهبی در پیدایش شهرها معتقدند عوامل مذهبی در به هم پیوستن گروه های مختلف اجتماعی در سکونت گاه های مختلف انسانی و نیز در تمرکز جمعیت و در نتیجه پیدایش شهرها مؤثر بوده

این  تحقیق در غالب پنج فصل به شرح ذیل تدوین گردیده است:

فصل اول: کلیات طرح، شامل بیان مسأله و اهمیت آن، ضرورت تحقیق، اهداف، سوالات، فرضیه ها، روش، مراحل و فرایند تحقیق و مشکلات تحقیق می شود.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق، به نظریه ها و دیدگاه ها می پردازد و به بررسی دیدگاه های مورد پژوهش در تحقیق می پردازد.

فصل سوم: به تشریح روش شناسی تحقیق پرداخته شده است.

فصل چهارم: به بررسی ویژگی های جغرافیایی، طبیعی، انسانی و اقتصادی شهر رشت و شکل تغییرات کالبدی محله چمار سرا می پردازد که در آن به توضیح اوضاع طبیعی و جمعیتی شهر ،ویژگی های اقتصادی و کارکرد محله مذکور و نیز بررسی و تحلیل کالبدی محله مربوط  پرداخته شده است و  در نهایت به نقد و ارزیابی نتایج تحقیق می پردازد.

فصل پنجم: که آخرین فصل این تحقیق هست به بررسی و آزمون فرضیات، نتیجه گیری در چارچوب فرضیه های مطرح شده در فصل اول، پرداخته  و سرانجام با ارائه پیشنهاداتی به پایان رسیده است.

[1] -SWOT

بیان مسأله

مسجد و به مثابه آن زیارتگاه ها، عبادتگاه خاص مسلمین است که از زوایای مختلف مورد اشاره کتاب الهی، شارع مقدس اسلام و مرکز توجه مسلمین بوده است. از این رو زیارتگاه ها به عنوان  مظاهر عبادتگاه خاص مجتمع های زیستی مسلمین، اهمیت و نقش ویژه ای در کلبد فضایی شهر دارند؛ که از زوایای مختلف قابل بررسی و تحقیق است و نیز در طول تاریخ همواره مورد توجه حاکمان و مردم بوده است.

در تمدن اسلامی، مساجد علاوه بر اینکه عامل اصلی تشکیل شهرها بوده اند، تعیین کننده ی الگوی کلی و هویت مشترک شهرهای اسلامی به شمار می رفته اند (سلطانزاده،11:1362).

مساجد و زیارتگاه ها، بی تردید مهم ترین کاربری مذهبی شهرهای ایرانی و مهم ترین و عنصری جدایی ناپذیر در شهرهای اسلامی بوده است و همواره با دیگر کاربری های تجاری، حکومتی، اداری، اجتماعی و کاربری های ارتباطی، خیابان ها، کوچه ها و میدان ها قرار گرفته و یک سر و گردن از سایر کاربری ها قوی تر و وجیه تر بوده به طوری که این اماکن مذهبی در طول تاریخ همواره از عناصر تأثیرگذار در زندگی ساکنان و بر روند توسعه سکونتگاه ها بوده است. به نظر می رسد برای دستیابی به شهر پایدار اسلامی و ارتقاء کیفی فضای آن، تحلیل نقش کاربری مذهبی و زیارتگاه ضرورت تام دارد.

جغرافیای اجتماعی شهرها در تلاش است تا کمبودهای فضای شهری مرتبط با ساخت فیزیکی شهرها را نشان داده و الگویی منطبق و سازگار با شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آنها را ارائه دهد. به عبارتی اکولوژی اجتماعی شهرها، گذرگاه تازه‌ای می‌جوید تا همه شهروندان بتوانند در سراسر شهر به زندگی شایسته‌ای دست یابند. در شهرهای ایرانی، مساجد و زیارتگاه ها، به دلیل محدودیت های مكانی  برای تجمع، مهم ترین مكان عینی تجمع شهروندان در واقع این کاربری ها به عنوان مكانی عمومی در محله ها، محل تجمع و مشارکت شهروندان در زمینه حل مسایل و معضلات خود و جامعه، مكان ارائه پیشنهادها و اولویت های  برنامه ریزی در مقیاس  محله و شهر و سپس در سطح فراتر منطقه ای و ملی، حلقه ارتباطی مسوولین و شهروندان، مكان هم فكری و تعامل شهروندان … و بهترین مكان برای ارتقاء مشارکت بوده و می باشد. از طرفی در بافت تاریخی شهرهای اسلامی، مساجد و مراكز مذهبی دیگر، مانند تكیه با