فهرست مطالب چکیده…………………………………………………………………………………….

 

1 مقدمه……………………………………………………………………………………………..

 

2 فصل اول: کلیات تحقیق……………………………………………………..

 

5 1-1. مقدمه……………………………………………………………………..

 

6 1-2. تعاریف کلی از حوزه تحت بررسی…………………………………………………….

 

6 1-2-1. مکان‌یابی محور……………………………………………………………..

 

6 1-2-2. انواع کاربرد‌های مسئله‌ی مکان‌یابی محور…………………………………………

 

9 1-2-2-1. خطوط هوایی و فرودگاه‌ها………………………………………………………..

 

9 1-2-2-2. صنعت حمل‌و‌نقل و باربری………………………………………………………….

 

10 1-2-2-3. خدمات تحویل پستی و شرکت‌های تحویل سریع بسته…………………….

 

10 1-2-2-4. سیستم‌های ارتباط از راه دور و شبکه‌های تحویل پیام…………………….

 

10 1-2-2-5. خدمات اضطراری………………………………………………………………..

 

10 1-2-2-6. انبارهای زنجیره‌ای زنجیره تأمین……………………………………………………

 

10 1-2-2-7. شرکت‌های تولیدی در زمینه‌ی جابجایی صحیح………………………….

 

11 1-2-3. مثال‌های عملی از کاربرد مسئله‌ی مکان‌یابی محور……………………………….

 

11 1-2-4. بهینه‌سازی استوار شبکه‌های لجستیک در شرایط غیر‌قطعی………….

 

11 1-3. بیان مسئله و اهداف تحقیق………………………………………………………………..

 

13 1-4. ضرورت انجام تحقیق و کاربردهای آن……………………….

 

13 1-5. ساختار پایان‌نامه……………………………………………………….

 

14 فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق…………………………

 

15 2-1.  مقدمه……………………………………………………………………

 

16 2-2. طبقه ­بندی مقالات از مناظر مختلف…………………………………………..

 

16 2-2-1. مدل‌های قطعی تخصیص ساده و چندگانه‌ی مسئله‌ی مکان‌یابی محور…………………….

 

16 2-2-2. مدل‌های غیر‌قطعی تخصیص ساده و چندگانه‌ی مسئله‌ی مکان‌یابی محور………………………………………………….

 

31 2-3. مروری بر ادبیات بهینه‌سازی استوار…………………………………..

 

33 2-3-1. عدم قطعیت در شبکه‌های لجستیکی………………………………….

 

34 2-3-2. روش‌های بهینه‌سازی تحت عدم قطعیت………………………………………

 

36 2-3-3. بهینه‌سازی استوار………………………………………………………..

 

36 2-3-3-1. مدل تأسف………………………………………………………

 

37 2-3-4. بهینه‌سازی استوار شبکه‌های لجستیکی………………………………….

 

38 2-3-5. چالش‌های بهینه‌سازی استوار…………………………………………

 

38 2-4. نتیجه‌گیری از تحقیقات گذشته و بیان ایده‌های تحقیق………………………………………..

 

39 فصل سوم: مدل پیشنهادی…………………………………….

 

41 3-1.  مقدمه…………………………………………………..

 

42 3-2. مدل‌های پیشنهادی…………………………………………………….

 

42 3-2-1. حالت قطعی تخصیص ساده‌ی ظرفیت محدود مسئله‌ی مکان‌یابی محور (CSAHLP)…………………………………

 

42 3-2-1-1. نمادها و علائم بکار رفته در مدل ریاضی………………………………………..

 

43 3-2-1-1-1. مجموعه‌ها………………………………………………………………..

 

43 3-2-1-1-2. پارامتر‌ها……………………………………………………….

 

44 3-2-1-1-3. متغیرهای تصمیم‌گیری………………………………………..

 

44 3-2-1-2. مدل ریاضی…………………………………………….

 

45 3-2-1-2-1. تابع هدف و محدودیت­ها……………………………………..

 

45 3-2-1-2-2. تشریح تابع هدف و محدودیت­ها…………………………………………………

 

46 3-2-2. حالت قطعی تخصیص چندگانه‌ی ظرفیت محدود مسئله‌ی مکان‌یابی محور (CMAHLP)…………………………..

 

 

 

46 3-2-2-1. نمادها و علائم بکار رفته در مدل ریاضی…………………………………….

 

47 3-2-2-1-1. مجموعه‌ها…………………………………………………………

 

47 3-2-2-1-2. پارامتر‌ها…………………………………………………………………………………

 

47 3-2-2-1-3. متغیرهای تصمیم‌گیری……………………………………………

 

48 3-2-2-2. مدل ریاضی…………………………………………

 

48 3-2-2-2-1. تابع هدف و محدودیت­ها…………………………………………….

 

49 3-2-2-2-2. تشریح تابع هدف و محدودیت­ها………………………….

 

50 3-3. مدل رویکرد بهینه‌سازی استوار……………………………………..

 

50 3-3-1. تخصیص ساده…………………………………………..

 

51 3-3-2. تخصیص چندگانه……………………………………………………………….

 

53 فصل چهارم: الگوریتم حل، نتایج و تفسیر آن‌ ها………………………………………

 

56 4-1. مقدمه………………………………………………………………..

 

57 4-2. روش حل پیشنهادی…………………………………………………..

 

57 4-3. تشریح مطالعه موردی…………………………………………………..

 

57 4-4. نتایج محاسباتی (برای حالت قطعی)……………………

 

60 4-4-1. نتایج محاسباتی حالت قطعی تخصیص ساده‌ی ظرفیت محدود مسئله‌ی مکان‌یابی محور (CSAHLP)………….

 

61 4-4-2. نتایج محاسباتی حالت قطعی تخصیص چندگانه‌ی ظرفیت محدود مسئله‌ی مکان‌یابی محور (CMAHLP)……

 

65 4-5. نتایج محاسباتی (برای حالت غیر‌قطعی)………………………………………………

 

69 4-5-1. نتایج محاسباتی حالت غیر‌قطعی تخصیص ساده‌ی ظرفیت محدود مسئله‌ی مکان‌یابی محور (CSAHLP)……..

 

70 4-5-2. نتایج محاسباتی حالت غیر‌قطعی تخصیص چندگانه‌ی ظرفیت محدود مسئله‌ی مکان‌یابی محور (CMAHLP).

 

75 فصل پنجم: جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و پیشنهادها………………………

 

81 5-1. جمع­بندی و نتیجه ­گیری…………………………………………………………….

 

82 5-2. نوآوری­های مدل…………………………………………………….

 

85 5-3. پیشنهادها………………………………………………..

 

86 منابع……………………………………………………….

 

88

چکیده

مسئله‌ی مکان‌یابی محور یکی از حوزه‌های نوظهور و تازه رونق گرفته در نظریه مکان‌یابی تسهیلات کلاسیک است که بایستی مدیران زنجیره تأمین سازمان‌ها و شرکت‌ها در هنگام طراحی شبکه‌ی زنجیره تأمین خود به عنوان بخشی از فرایند تصمیم‌گیری، توجه ویژه‌ای به این مسائل داشته باشند. در برنامه‌ریزی استراتژیک، ممکن است تصمیم‌ها اثر طولانی مدتی داشته باشند و پیاده‌سازی برنامه‌ها زمان قابل‌توجهی را بگیرد. همچنین، داده‌های ورودی از قبل دقیقاً شناخته‌شده نباشند. از این رو، در تصمیمات گرفته‌شده بایستی عدم قطعیت در نظر گرفته شود. عدم قطعیت را می‌توان به عنوان خاصیتی از سیستم در نظر گرفت که توصیف‌کننده‌ی نقص دانش بشر درباره‌ی یک سیستم و وضعیت پیشرفت آن، است. در این تحقیق مدل‌های خاصی از مسائل مکان‌یابی محور تحت عنوان تخصیص ساده و چندگانه‌ در نظر گرفته شده است. ابتدا مدل‌ عمومی حالت‌های تخصیص ساده و چندگانه‌ی ظرفیت محدود معرفی‌شده و در ادامه مدل پیشنهادی این تحقیق برای نحوه‌ی برخورد با عدم قطعیت پارامترها که شامل حالت‌های تخصیص ساده و چندگانه‌ی ظرفیت محدود مکان‌یابی محور مبتنی بر رویکرد بهینه‌سازی استوار است، ارائه می‌شود. در انتها عدم قطعیت پارامترهایی مانند هزینه‌ی ثابت راه‌اندازی محور و ظرفیت مربوط به هر محور بر روی مجموعه داده‌های هواپیمایی ایران IAD[1] با بهره گرفتن از رویکرد [2]Minimax Regret بررسی و نتایج به دست آمده تجزیه و تحلیل می‌شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در نظر نگرفتن عدم قطعیت در طراحی شبکه‌های زنجیره تأمین، گاه باعث ایجاد خسارت‌ها و هزینه‌های هنگفتی می‌شود که این ضرر‌های متحمل شده به نوبه‌ی خود موجب تأخیر در اجرا و پیاده‌سازی برنامه‌های بلند‌مدت پیش‌بینی‌شده و تعلیق تمامی فعالیت‌های سازمان‌ها یا شرکت‌ها می‌شود.

واژه‌های کلیدی: مکان‌یابی تسهیلات، مکان‌یابی محور، عدم قطعیت، تخصیص ساده و چندگانه‌ی ظرفیت محدود، بهینه‌سازی استوار، Minimax Regret

مقدمه

مكان‌یابی تسهیلات، واژه‌ای شناخته‌شده در حوزه مطالعات كاربردی تحقیق در عملیات است. تعداد بسیار زیاد مقاله‌ها و تحقیق‌های منتشرشده، گواه بر این ادعا است. با این حال، كاربرد مدل‌های مكان‌یابی همواره مورد پرسش قرار دارند. البته سودمندی و كاربردی بودن مكان‌یابی به ویژه در لجستیك، هیچ‌گاه مورد تردید قرار نگرفته است. قابل‌توجه‌ترین موارد لجستیک در این حوزه، مدیریت زنجیره تأمین است. در واقع، توسعه‌ی مدیریت زنجیره تأمین به طور مستقل از تحقیق در عملیات انجام‌گرفته و تحقیق در عملیات گام به گام وارد مباحث زنجیره تأمین شد. در نتیجه، مدل‌های مكان‌یابی تسهیلات، به تدریج وارد متون زنجیره تأمین‌شده و حوزه‌ای بسیار جذاب و مفید به وجود آمد.

در روند این توسعه، به طور طبیعی سؤالاتی متعدد به وجود می‌آیند كه برخی از آن‌ ها عبارت‌اند از:

• مدل مكان‌یابی تسهیلات باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد تا در حوزه تأمین پذیرفته شود؟
• آیا مدل‌هایی از مكان‌یابی تسهیلات وجود دارند كه قبلاً در حوزه زنجیره تأمین كارایی داشته‌اند؟
• آیا اصولاً مدیریت زنجیره تأمین به مكان‌یابی تسهیلات نیازی دارد؟

یكی از مسائل مكان‌یابی تسهیلات، شناخت مجموعه‌ای از مشتریان با فواصل فیزیكی متفاوت و مجموعه‌ای از تسهیلات برای برآورده سازی تقاضای آن‌ هاست. فاصله‌ها، زمان‌ها و هزینه‌های مشتریان و تسهیلات، می‌بایستی با سنجه‌ای خاص اندازه‌گیری شود. سؤالات نیازمند به پاسخ شامل موارد ذیل می‌شوند:

• كدام یک از تسهیلات باید مورد استفاده قرار گیرد (به لحاظ موقعیت مكانی)؟
• كدام مشتری باید از كدام تسهیلات خدمات دریافت كند تا هزینه به حداقل برسد؟

مدل‌های تعیین محل تسهیلات، نقش مهمی در طراحی و برنامه‌ریزی زنجیره تأمین دارند. اصولاً در طراحی و برنامه‌ریزی زنجیره تأمین 3 سطح بر اساس افق زمانی شامل استراتژیك، تاكتیكی و عملیاتی وجود دارد. سطح استراتژی با تصمیماتی ارتباط دارد كه اثراتی بلندمدت بر سازمان شما می‌گذارد. این موارد، شامل تصمیماتی در خصوص: تعداد، محل، ظرفیت انبار، ظرفیت تولید یا جریان مواد ‌اولیه در شبكه لجستیک است. مکان‌یابی تسهیلات حوزه‌های بسیار دیگری را نیز در بر می‌گیرد. یکی از جدیدترین و پر‌کاربردترین آن‌ ها مکان‌یابی محور است. محورها تسهیلاتی هستند که در راستای خدمات‌رسانی به مردم، برآورده کردن تقاضاها، گردش اطلاعات و کالاهای مصرفی میان زوج‌های مبدأ و مقصد مورد نظر، به وجود آمده‌اند. از محورها برای کاهش تعداد اتصالات حمل‌و‌نقل بین گره‌های مبدأ و مقصد استفاده می‌شود (Zanjirani Farahani et al., 2013).

پس از مقاله‌های اولیه‌ی O’Kelly (1986, 1987) تحقیقات زیادی در این حوزه صورت گرفته است. مخصوصاً، مسائلی با اهداف و ویژگی‌های متفاوت، که بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. مسئله‌ی p-محور میانه و مسائل مکان‌یابی محور ظرفیت محدود و ظرفیت نامحدود از جمله موضوعاتی هستند که بیش‌ترین تکرار را در مقاله‌های منتشرشده دارند. در مسئله‌ی p-محور میانه هدف حداقل سازی هزینه‌های عملیاتی شبکه (هزینه‌های مسیریابی تقاضا) است، از طرفی دیگر در مسائل مکان‌یابی محور ظرفیت محدود و نامحدود هزینه‌های ثابت راه‌اندازی محورها نیز در تابع هدف در نظر گرفته می‌شود (Alumur et al., 2012).

در مسائل مکان‌یابی محور معمولاً تعدادی گره با میزان تقاضاهای متناظر وجود دارد که جریان بین این گره‌ها در حال انتقال است. در مدل تخصیص ساده‌ی مکان‌یابی محور تعدادی از گره‌ها به عنوان محور انتخاب می‌شوند و گره‌های دیگر یعنی گره‌های غیر محور (میله) هر کدام تنها به یک محور متصل می‌باشند. در این مدل هیچ‌گونه ارتباط مستقیمی بین گره‌های غیر محور وجود ندارد و جریان تنها از طریق محورهای مواصلاتی انتقال می‌یابد و از طریق اتصال محورها به همدیگر جریان در سراسر شبکه توزیع می‌گردد. در مدل تخصیص چندگانه نیز همانند حالت تخصیص ساده بین گره‌های غیر محور اتصالی برقرار نیست و جریان گره‌های غیر محور از طریق محورها انتقال می‌یابد اما با این تفاوت که در اینجا گره‌های غیر محور مجازند تا با بیش از یک محور در ارتباط باشند و از طریق آن‌ ها جریان را به گره‌های دیگر شبکه برسانند.

در این پایان‌نامه مدل‌های خاصی از تخصیص ساده و چندگانه‌ی مسائل مکان‌یابی محور ارائه می‌شود. مسائلی که در آن‌ ها ظرفیت هر مرکز سرویس‌دهی یا خدمات‌رسانی محدود است. با وجود این‌که هدف نهایی این نوع مسائل کمینه کردن هزینه‌های شبکه و تخصیص بهینه‌ی گره‌ها به محورهای ایجادشده است، به دلیل محدود بودن ظرفیت محورها در هنگام تخصیص گره‌های غیر محور، امکان دارد که سیاست تخصیص هر گره به نزدیک‌ترین محور در دسترس دچار اختلال شود و گره‌ها به دلیل برآورده نشدن تقاضای مورد نیازشان از جانب محوری خاص، تقاضای خود را به دیگر محورهای موجود در شبکه ارسال کنند. معمولاً مسائل دنیای واقعی با فرض غیر‌قابل تغییر بودن پارامترهای ورودی، مورد تحلیل قرار می‌گیرند. با این حال در عمل، غالباً داده‌های ورودی با مفروضات مدل‌های ریاضی متفاوت است. لذا، این مفروضات منجر به جواب‌هایی می‌شود که از بهینگی و حتی شدنی بودن در دنیای واقعی، به دور است. تقاضا، انواع هزینه‌ها، ظرفیت‌ها و … مواردی هستند که در طی زمان در مسائل مکان‌یابی تسهیلات طراحی شبکه تغییر می‌نمایند. در نتیجه بررسی و توسعه مدل ظرفیت محدود مکان‌یابی تسهیلات طراحی شبکه در حالت عدم قطعیت یکی از شکاف‌های تحقیقاتی موجود در این زمینه تلقی می‌شود که سعی خواهد شد این خلأ مورد بررسی قرار گیرد. بهینه‌سازی تحت عدم قطعیت نوعاً از دو دیدگاه بررسی می‌شود. (1) برنامه‌ریزی تصادفی و (2) بهینه‌سازی استوار. در برنامه‌ریزی تصادفی، پارامترهای نامعین توسط تابع توزیع احتمالی تحت کنترل بوده و مدل به دنبال ارائه‌ راه‌حلی است که هزینه‌ی انتظاری تابع هدف را کمینه سازد. اما در بهینه‌سازی استوار احتمالات نامعین بوده و پارامترهای تصادفی از طریق

چكیده

امروزه با توجه به پیشرفت در تکنولوژی، جهانی‌شدن بازارها، تنوع­طلبی مشتریان و افزایش رقابت،سازمان­ها برای بقا نیاز به به بهبود فرایندهای داخلی خود دارند. جلب رضایت مشتریان همزمان با مدیریت هزینه نهایی، سازمان­ها را بر آن داشته است تا تعامل بیشتری با تأمین­کنندگان خود داشته باشند و کیفیت تولید قطعات اولیه را تحت نظر داشته باشند. علاوه بر آن در شرایطی که خریداران تنها به منافع خود بیندیشند نمی­توانند انتظار روابط بلند مدت و رشد دهنده­ای با تأمین­کنندگان داشته باشند. بنابراین لزوم توجه به منافع کل اعضای زنجیره تأمین و تمرکز روی سیاست برنده- برنده برای سازمان­ها و تأمین­کنندگان بیش از پیش احساس می­ شود.

در این تحقیق شرایطی مد نظر است كه یک خریدار در نظر دارد قطعه­ای را از چند تأمین­كننده تأمین كند ولی با توجه به اینكه همواره درصدی از اقلام دریافت شده معیوب هستند و پذیرش یا رد آن­ها روی روابط بلند مدت تأمین­كننده و خریدار تأثیرگذار است، تصمیم ­گیری در این خصوص اهمیت خاصی دارد. در این تحقیق چند روش تصمیم ­گیری مختلف در خصوص اقلام معیوب معرفی شده و مدل­سازی بر اساس راه­های مختلف برخورد با این اقلام معیوب انجام می­ شود،كه نهایتاً منجر به انتخاب بهترین روش تصمیم ­گیری با این اقلام معیوب خواهد شد.

كلمات كلیدی:

انتخاب تأمین‌كننده، هماهنگی در زنجیره تأمین، برخورد با اقلام معیوب، منافع مشترک

 

فهرست

فصل1 مقدمه  4

مقدمه. 5

فصل2 مرور ادبیات موضوع   11

2-1- مقدمه. 12

2-2- کتاب­ها 12

2-3- مقالات.. 13

2-3-1-  مقالات مرتبط با انتخاب تأمین کننده و تخصیص سفارش به تأمین کننده. 14

2-3-2- مقالات مرتبط به حوزه هماهنگی خریدار و تأمین کننده. 31

2-4- خلاصه. 37

فصل3 مدل­سازی مسأله  40

3-1- مقدمه. 41

3-2- فرض‌های مدل.. 42

3-3- پارامترهای مسأله. 42

3-4- مدل‌سازی تابع هدف.. 43

3-4-1- محاسبه هزینه سالیانه خریدار. 43

3-4-2- هزینه‌ی سفارش­دهی سالیانه خریدار. 44

3-4-3- هزینه نگهداری سالیانه خریدار. 44

3-5- هزینه هر تأمین­كننده. 46

3-5-1- هزینه تولید. 46

3-5-2- هزینه آماده ­سازی.. 46

3-5-3- هزینه نگهداری موجودی تأمین­كننده. 46

3-6- مدلسازی بر اساس تصمیم ­گیری در خصوص اقلام معیوب.. 47

3-7- تعریف محدودیت­ها 51

3-8- ساده سازی مدل.. 51

 

 

3-9- خلاصه. 54

فصل4 متدولوژی حل مسأله  55

4-1- مقدمه. 56

4-2- معرفی الگوریتم ژنتیک… 56

4-3- ویژگی­های الگوریتم ژنتیک… 58

4-4- ساز و کار الگوریتم ژنتیک… 58

4-5- مراحل استفاده از الگوریتم ژنتیک… 59

4-5-1- مشخص کردن ترتیب در ساخت کروموزوم. 60

4-5-2- تعریف تابع تناسب.. 60

4-5-3- مشخص کردن عملگرهای الگوریتم ژنتیک… 61

4-5-4- تعیین مسیر جستجو. 61

4-6- مراحل رسیدن به جواب.. 62

4-7- خلاصه: 63

فصل5 مطالعه موردی   64

5-1- مقدمه. 65

5-2- معرفی شرکت صنایع برق زاویر. 65

5-2-1- تاریخچه. 65

5-2-2- امكانات و تجهیزات.. 65

5-2-3- انواع محصولات تولیدی شركت صنایع برق زاویر. 65

5-3- مثال عددی.. 66

5-4- نتایج.. 69

5-5- خلاصه. 71

فصل6 نتیجه گیری و مطالعات آتی   72

6-1- نتایج.. 73

6-2- مطالعات آتی.. 74

    مراجع……….75

    پیوست 1………………… 82

 

 

فصل 1:

• مقدمه

مقدمه

عنوان این پایان نامه “تخصیص سفارش به تأمین­کنندگان به کمک الگوریتم­های متاهیوریستیک در شرکت صنایع برق زاویر” است.

با گذر زمان، سازمان‌ها شاهد تغییرات وسیع جهانی به خاطر پیشرفت در تکنولوژی، جهانی‌شدن بازارها، تنوع­طلبی مشتریان و غیره بوده‌اند و با افزایش تعداد رقبا در سطح جهانی، برای باقی‌ماندن در صحنه‌ی رقابت سعی در بهبود بخشیدن به فرایندهای درونی خود داشته اند.

سازمان‌ها دریافته­اند که برای موفقیت و بقای بلندمدت در بازار جهانی باید در مدیریت همه‌ی سازمان‌هایی که ورودی‌های سازمان (به شکل مستقیم یا غیرمستقیم) را تأمین می‌کنند و همه‌ی سازمان‌هایی که تحویل و ارایه‌ی خدمات پس از فروش به مشتری را برعهده دارند مشارکت داشته باشند و چنین نگرشی باعث پیدایش نظریه‌ی زنجیره‌ی تأمین[1] شده است.

“بطور کلی زنجیره‌ی تأمین، زنجیره­ای است که همه‌ی فعالیت‌های مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد از مرحله‌ی تهیه‌ی ماده‌ی اولیه تا مرحله‌ی تحویل کالاهای نهایی به مشتری را در بر می‌گیرد و در کنار جریان مواد، جریان اطلاعات و جریان منابع مالی هم برقرار خواهد بود”[1].

با توجه به چرخه­ی کوتاه عمر محصول، سازمان‌ها باید همواره جلوتر از مشتریان حرکت کنند و محصول جدید و با کیفیتی را ارائه کنند و هم­زمان هزینه‌های خود را کاهش دهند تا آستانه­ی سود بیشتری داشته باشند. در اغلب صنایع هزینه­ مواد خام و قطعات مورد استفاده، بخش عمده­ی هزینه‌های محصول را تشکیل می‌دهد که در برخی از موارد این سهم می‌تواند تا 70% باشد و حتی در سازمان­های دارای تکنولوژی بالا تا بیش از 80% از هزینه­ کل محصول مربوط به هزینه­ مواد و خدمات خریداری شده است. بنابراین تصمیم­های مرتبط با استراتژی­ها و عملیات خرید، نقش مهمی در سود سازمان ایفا می­ کند و تصمیم ­گیری برای انتخاب صحیح تأمین­کنندگان اهمیت بیشتری یافته و انتخاب تأمین­کننده­ مناسب به ­عنوان مهمترین فعالیت بخش خرید مورد توجه قرار گرفته است.

از سوی دیگر، در یک زنجیره تأمین کارا هماهنگی بین تصمیم­های اجزای مختلف زنجیره نقش اساسی در پیشبرد اهداف زنجیره دارد. در واقع نمی­توان مدیریت زنجیره تأمین را مطرح کرد اما انتظار داشت هر یک از اجزا مانند گذشته تصمیم­ گیری­ های خود را صرفاً براساس منافع سازمان خود اتخاذ نمایند. تفکر برنده- برنده باید بر تمام تصمیم­های اجزا حاکم باشد. بنابراین مفهوم هماهنگی در زنجیره تأمین امروزه به یکی از موضوعات مهم و کلیدی در طراحی و مدیریت زنجیره تأمین تبدیل شده است.

شرکا در یک زنجیره تأمین که شامل تأمین­کنندگان، تولیدکنندگان و توزیع­کنندگان هستند، نمی­توانند بدون در نظر گرفتن منافع یکدیگر فقط در پی حداکثر کردن سود و منافع خود باشند. در این صورت دیگر زنجیره تأمین معنای واقعی خود را از دست خواهد داد. به همین دلیل است که موضوع هماهنگی فرایندهای کسب و کار بین اعضای یک شبکه برای بهبود عملکرد و کارایی شبکه به یکی از مباحث مهم زنجیره تأمین تبدیل شده است.

به­ طور کلی هدف این تحقیق کمک به خریدار در انتخاب تأمین­کنندگان و تخصیص سفارش به ­آن­ها است به­شکلی که مناسب­ترین هزینه به سازمان تحمیل شود و در عین حال منافع تأمین­کننده مدنظر قرار گیرد و منافع کل زنجیره همزمان بهینه شود.

این تحقیق به­صورت مطالعه موردی بوده و شرکت مورد مطالعه یک شرکت تولیدکننده کلید فیوز تابلو برق است.

به­ طور كلی در فرایند انتخاب تأمین‌کنند‌ه باید به سه سئوال اصلی پاسخ داده شود:

• هدف سفارش دادن چه قطعه­ای است؟
• به چند تأمین‌کنند‌ه‌ و به هر کدام چه مقدار سفارش داده شود؟
• در کدام دوره سفارش دریافت شود؟

فرایند ارزیابی و انتخاب تأمین‌کنند‌ه از نظر محققان مختلف شامل مراحل متفاوتی است که عبارتند از:

1. تعریف مسأله‌
2. فرموله‌کردن معیار (ها)
3. پیش­ارزیابی تأمین‌کنند‌گان مناسب
4. انتخاب نهایی

در این تحقیق منظور ما از انتخاب، انتخاب نهایی خواهد بود.

مطالعات پیشین در زمینه انتخاب تأمین­کننده را به طور کلی در دسته های زیر می­توان طبقه ­بندی کرد:

تک‌منبعی بودن یا چند منبعی بودن

تک هدفه یا چند هدفه بودن

تک محصولی یا چند محصولی بودن

تک دوره‌ای یا چند دوره‌ای بودن

چکیده :

در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺮﮐﺘﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮا ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﭙﺮدازد. دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ  ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن در ﺑﺎزار اﺳﺖ و ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮای اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻬﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﺑﺎزار را ﺑﻪدﺳﺖ آورد، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻠﯿﻘﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺧﻮد را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد. ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻫﺪف ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻋﺮﺿﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭼﻨﺪﺗﺎﯾﯽ روی آورده اﻧﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎی آنﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮل واﺑﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد و ﯾﺎ از ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺸﺘﺮك ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﺎ ﺗﻮزﯾﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺟﻨﺒﻪ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ در ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻪﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﻮﺟﻮدی و ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺰا اﺗﺨﺎذ ﻣﯽﺷﺪ، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺑﺮﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮ ﺳﻮد ﮐﻞ ﺑﻨﮕﺎه دارﻧﺪ، ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﯿﻤﺖ و ﻣﻮﺟﻮدی اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ و در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦﺗﻮام اﯾﻦ دو ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪه در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ درﺳﺖ را ﮐﻪﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﻣﯽﮔﺮدد اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﯾﺪ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ در ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻠﯽﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ در ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﮐﺮدن ﺳﻮد دارد، ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎ اﺳﺖ. ﻣﺴﺎﻟﻪای ﮐﻪ در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮل در دورهﻫﺎی ﻗﺒﻞ اطلاعات چندانی در دسترس ﻧﺪارﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎزار و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﯾﺸﺎن اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ(ﻣﺜﻼ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺟﺪﯾﺪﺑﻮدن ﻣﺤﺼﻮل). ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻮارد ﻓﻮق و ﺟﻬﺖ ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺧﻼء ﻣﻮﺟﻮد درادﺑﯿﺎت ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدی ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭼﻨﺪﺗﺎﯾﯽ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ یک ﻣﺪل اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد: ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدی ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮام ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ و هزینه تبلیغات بازار با محدودیت ظرفیت انبار .

 در این تحقیق تابع طراحی شده ضمن بیشینه سازی سود کل ، مقادیر تولید و هزینه بازاریابی به ازای کالا و همچنین قیمت تولید را نیز محاسبه کرده است . به علت غیر خطی بودن و قطعیت مدل با توجه به اشاره مقاله پایه جوابها با افزایش حجم مسئله به سمت نشدنی شدن پیش می رود که با توجه به مثال عددی مورد استفاده و حل نرم افزار لینگو ، جواب های حاصله در شرایط متفاوت اغلب بهینه محلی بدست آمده است . در این مسئله به تحلیل 5 عامل که 3 مورد وابسته به تابع تقاضاست و دو مورد دیگر در مورد تعداد کالا و تعداد دوره می باشد پرداخته شده است . نتایج نشان داد که مهمترین عامل بر روی سود تاثیر تبلیغات بازار بوده و همچنین قیمت نیز یکی از عوامل تاثیر گذار بر روی فضای جواب است .

واژگان کلیدی : قیمت گذاری پویا – کنترل موجودی – کالاهای چند محصولی –مدیریت درآمد – بازاریابی

فهرست :

شماره صفحه

فصل اول.. 8

مقدمه و کلیات… 9

1- مقدمه : 9

1-1- کنترل موجودی : 11

1-1-1-تعریف موجودی: 11

1-1-3- مدیریت موجودی ها: 11

1-1-4- انواع مدلهای كنترل موجودی: 11

1-2- روند تکامل سیستم مدیریت تولید و موجودی: 12

1-3-قیمت گذاری: 13

1-4- مسائل قیمت گذاری پویا و کنترل موجودی: 14

1-5- کالاهای چندتایی : 15

1-6- انواع روش های متداول در مسائل موجودی و قیمت گذاری : 15

1-7- جایگاه تحقیق در ادبیات مدیریت درآمد: 17

1-8-تعریف مسئله تحقیق: 17

1-9- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: 18

1-10- جمع بندی و بیان ساختار کلی رساله: 19

فصل دوم. 20

پیشینه تحقیق.. 21

2-1-مقدمه: 21

2-2- استراتژی های قیمت گذاری: 23

2-3- مكانیزم های قیمت گذاری: 26

2-4- استراتژی بازار یابی: 27

2-5- صنایع چند محصولی: 28

2-6- مدیریت درآمد: 39

2-7-تحقیقات در خرده فروشی ها: 40

2-8- ترویج و قیمت گذاری پویا: 40

2-9- قیمت گذاری، زمان بین سفارش، دریافت محصول، ظرفیت: 41

2-10- عملیات قیمت گذاری و تصمیمات موجودی: 43

 

 

2-11- قیمت گذاری پویا و کنترل موجودی به طور تواما: 46

2-12- بحث و نتیجه گیری: 57

2-13- جمع بندی : 57

معرفی مدل.. 59

3-1- مقدمه: 59

3-2- مدل: 59

3-2-1- مدل تقاضا: 61

3-2-2-نماد گذاری و فرمول بندی مسئله: 62

3-1-3- پارامترهای ورودی مدل: 62

3-2-4-فرضیات مدل: 64

3-2-5- مدل ریاضی: 65

3-2-6- تابع هدف : 67

3-2- مدل پایه ای : 69

3-3 –جمع بندی: 69

فصل 4.. 70

روش حل و نتایج عددی.. 71

4-1- مقدمه: 71

4-2- بهینه‌سازی و معرفی انواع مختلف روش‌های آن: 71

4-3- مروری کوتاه بر علت استفاده از نرم افزار لینگو به جهت تعیین بهینگی : 72

4-4- پارامتر های شبیه سازی: 73

4-5- مدل برنامه نویسی شده در لینگو : 74

4-6-نتایج شبیه سازی : 76

4-6-1-تاثیر نرخ حساسیت بر تقاضا : 76

4-7-تاثیر نرخ حساسیت بر تقاضا با در نظر گرفتن تاثیر قیمت فروش: 79

4-8- تاثیرهزینه تبلیغات بازاریابی بر تقاضا : 81

4-9- تاثیر تعداد دوره  بر سود حاصله : 83

4-10- تاثیر تعداد کالای تولیدی بر سود حاصله : 85

4-11- جمع بندی : 87

فصل پنجم.. 88

نتیجه گیری و پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی.. 89

5-1- نتیجه گیری: 89

5-2- پیشنهاداتی جهت تحقیقات آتی : 91

6- فهرست منابع فارسی: 92

7- فهرست منابع لاتین : 92

– مقدمه :

تعیین سیاست کنترل موجودی مناسب وقیمت فروش بهینه برای کالاهای مختلف همواره یکی از موضوعات اصلی تحقیقات علمی و صنعتی به شمار می آید . در محیط بسیار پویای بازار امروز، همگام با تغییرات محصول، بازار و رقابت در طول زمان، استراتژی های بازاریابی شرکت نیز باید تغییر کنند. زمان نقش بسیار مهمی در ارتباط بین موجودی و تقاضا دارد .چرخه عمر محصول، می تواند بیانگر تغییراتی باشد که شرکت در مسیر حرکت محصول در چرخه عمر خود، اعمال می کند. استراتژی های قیمت گذاری نیز باید با سایر استراتژی های شرکت هماهنگ باشند. مدیران باید بدانند چگونه قیمت مناسب را تعیین کنند. موضوع اصلی مسائل مدیریت موجودی ، بهینه یابی مقدار سفارش اقتصادی یا تعیین اندازه دسته تولید با توجه به ظرفیت ها و محدودیت هاو به منظور كمینه كردن كل هزینه های مرتبط با سفارش، خرید، نگهداری و تحویل و یا بیشینه كردن كل سود مرتبط با سیستم مدیریت وكنترل موجودی می باشد. مسائلی از قبیل میزان و زمان سفارشات مواد اولیه یا قطعات نیمه ساخته، تعیین نوع سیستم كنترل موجودی، تعیین ظرفیت انواع انبارها و برنامه ریزی برای تحویل به موقع و اقتصادی سفارشات در این بحث قرار دارند در همین راستا مدل مقدار اقتصادی سفارش(EOQ) و مدل مقدار اقتصادی تولید(EPQ) به طور وسیعی برای تعیین اندازه ی دسته ی سفارش و یا تولید در سیستم های مدیریت و كنترل موجودی به كار می رود. سودآوری حاصله از هرگونه عملیات انجام شده توسط شرکت چه در شرایط بحرانی و چه در شرایط عادی متاثر از تصمیمات استراتژی قیمت گذاری ، کنترل موجودی و تولید است . در گذشته بنگاه ها از سیاست قیمت گذاری ایستا در تعیین قیمت برای محصولاتشان استفاده می کردند ، دلیل استفاده از این قیمت گذاری عدم دسترسی به اطلاعات مورد نیاز در زمینه بازار و نیاز مشتریان بود ، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی موجب شده است که دسترسی به اطلاعات مشتریان و غلبه بر پیچیدگی های تصمیم گیری ناشی از شرایط بازار بسیار راحت تر شود و رویکردهای بسیار مناسبی برای تعیین قیمت به صورت پویا به وجود آید ، روشن است که این شیوه از قیمت گذاری هم از جهت به روز بودن قیمت ها و هم از لحاظ راهکارهایی برای مقابله با شرایط نا مطمئن تصمیم گیری ، از اهمیت زیادی برخوردار است .  سیاستهای اتخاذی ایستا که به طور معمول اجرا می شوند در مقایسه با سیاستهای پویا بسیار ناچیز هستند  ، که در هر کدام از سیاست های یاد شده به صورت جداگانه نرخ قیمت و تولید در زمان های اضافی تنظیم و تهیه می شود . در واقع تقاضا به طور خاص و همچنین دیگر پارامترهای سیستم به طور مجزا در تایم های اضافی نمو پیدا می کنند . امروزه کانال های زیاد و مختلف توزیع از قبیل اینترنت به توزیع کنندگان این اجازه را می دهد که در زمان های مختلف به خصوص در زمان های اتمام دوره ها قیمت ها را تغییر دهند تا بتوانند حداکثر سود را از اجرای استراتژی پویا بدست آورند . استراتژی پویا به طور خاص نیاز دارد که در طول افق زمانی تولید و برنامه ریزی نرخ تولید و قیمت به طور مداوم در تمام زمانها جهت حداکثر سازی سود خالص تعیین و مشخص شود و این در حالی است که ما نیازمند پیروی از بعضی از محدودیت ها از قبیل محدودیت ظرفیت تولید و ظرفیت موجودی در دسترس هستیم که بعلاوه هزینه های نگهداری موجودی و هزینه های تولید نیز به حساب ما افزوده خواهد شد . بعلاوه زمانی که شرکت دست به تولید محصولات چندگانه به صورت همزمان می زند ، تصمیمات اتخاذی جدید می بایست جهت تخصیص ظرفیت برای محصولات تولیدی جدید در طول پروسه تولید انجام پذیرد . محققان اغلب مسائل عدم قطعیت را زمانی مطرح می کنند که پارامترهای مدل تعیین شده باشند . نادیده گرفتن عدم قطعیت ممکن است بازده مورد نیاز و فایده لازم را در استراتژی نداشته باشد اگر و تنها اگر ارزش کسب شده در مورد پارامترهای مدل با میزان تخمینی مدل متفاوت باشد . در واقع ، این استراتژی ممکن است مطلوبیتی کمتر از حد مورد نیاز داشته باشد و همچنین ممکن است به سمت نشدنی شدن پیش رود اگر از محدودیت های موجود تخطی شود . بنابراین بسیار با اهمیت است که راهی طراحی شود که به گونه ای عدم قطعیت در سیستم جا داده شود تا جایی که جا برای پیشنهاد دادن جوابهای شدنی بدون اتخاذ فرض های غیر واقعی وجود داشته باشد ولی در صورت در نظر گرفتن قطعیت برای داده های موجود جوابها از بهینگی کلی دور و به سمت بهینگی محلی و شدنی بودن پیش می رود  . در این پژوهش به بررسی بازارهای انحصاری با تولیدات مختلف در جایی که هدف های فروش چندگانه برای پتانسیل خریداران یکسان موجود است پرداخته می شود . در بعضی از تنظیمات موجود ، قیمت تولیدات هر شرکت متاثر از تقاضای موجود برای تولیدات آن شرکت خواهد بود . به عبارت دیگر تقاضا به عنوان یک پارامتر و عامل موثر بر تولیدات شرکت در نظر گرفته می شود به گونه ای که قیمت آن تنها در درون شرکت اعمال می شود . همچنین مسئله ای که امروزه در مسائل مدیریت درآمد بسیار مورد توجه قرار گرفته است بررسی همزمان قیمت و موجودی به عنوان پایه مدیریت درآمد است ، علت این امر ناشی از رقابت روز افزون در بازارهای تجاری و نیز تنوع سلیقه مشتریان است بنابراین بنگاه باید جهت کسب بیشترین سهم بازار و نیز پاسخگویی به نیاز متنوع مشتریان قادر به هماهنگ کردن تصمیمات مربوط به قیمت و موجودی به طور همزمان باشد توضیحات ارائه شده بیانگر این مسئله است که تعیین قیمت و موجودی بهینه برای کالاها یکی از مهمترین اهداف بنگاه ها می باشد از سوی دیگر از میان کالاهای مختلفی که در بازار موجود است کالاهای چند تایی [1]  از اهمیت خاصی برخوردار است اهمیت این موضوع از آنجا ناشی می شود که در این نوع از کالاها تقاضای هر محصول تنها به قیمت خود آن محصول وابسته نیست بلکه به قیمت سایر محصولات نیز بستگی دارد . بنابراین تعیین قیمت و موجودی بهینه برای این نوع کالاها با توجه به شرایط  خاص آنها اهمیت بسیاری دارد . به طور کل این پژوهش به بررسی توام مسئله قیمت گذاری و کنترل موجودی به صورت پویا برای چند کالایی ها به صورت پیشرو با در نظر گرفتن تقاضای قطعی و وابسته به قیمت فروش و هزینه بازاریابی و در شرایط عدم ظرفیت موجود می باشد .

کلمات کلیدی: نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه، سیاست کیفیت فرایند ، کنترل کیفیت آماری،  مدل یکپارچه شده، حداقل سازی هزینه

 

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق………………………………………………………………………………………… 1

• مقدمه……………………………………………………………………………… 2
• بیان مسئله……………………………………………………………………………… 3
• اهمیت پژوهش…………………………………………………………………….. 4
• هدف پژوهش………………………………………………………………….. 4
• سؤالات پژوهشی…………………………………………………………….. 5
• واژگان…………………………………………………………………………. 6

فصل دوم: ادبیات تحقیق……………………………………………………………………………………….. 7

2-1- بخش نخست: مقدمه ای بر بحث کیفیت…………………………………………………………. 8

2-1-1- تعریف کیفیت……………………………………………………………………………….. 8

2-1-2- ابعاد کیفیت………………………………………………………………. 8

2-1-3- واژگان مهندسی کیفیت……………………………………………………………. 9

2-1-4- مهندسی کیفیت ……………………………………………………… 9

2-2- بخش دوم: مروری بر تاریخچه شکل گیری نگهداری و تعمیرات……………………….. 12

2-2-1- دوره های شکل گیری و تحولات نگهداری و تعمیرات……………………………………………………… 12

2-2-1-1- دوره نخست………………………………………………………………………… 12

2-2-1-2- دوره دوم…………………………………………………………………………… 12

2-2-1-3- دوره سوم……………………………………………………………………… 13

2-2-2- نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (preventive maintenance)……………….. 13

2-2-3- معرفی چند راهکار مؤثر در ارتقای سیستم نگهداری و تعمیرات……………………………………. 14

2-2-3-1- تغییر در باورها و تکنیک ها………………………………………………………………………. 14

2-2-3-2- درک تغییرات………………………………………………………………………………………… 14

2-2-3-3- آموزش…………………………………………………………………………………………… 15

2-2-3-4- مدیریت دارایی ها…………………………………………………………………………. 15

2-2-3-5- کنترل موجودی و انبار………………………………………………………………….. 15         

2-2-3-6- نگهداری و تعمیرات اصلاحی………………………………………………………… 16         

2-2-3-7- نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه………………………………………………………….. 16

2-3- بخش سوم: مروری بر ادبیات مدل های یکپارچه……………………………………………. 18

2-3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………. 18

2-3-2- رابطه تولید،کیفیت و نگهداری و تعمیرات…………………………………………… 19

2-3-3- کیفیت و تولید…………………………………………………………………………… 21

2-3-4- نگهداری و تعمیرات و تولید……………………………………………………….. 24

2-3-5- نگهداری و تعمیرات و کیفیت……………………………………………………….. 28

2-3-6- مدل های تلفیقی نگهداری و تعمیرات، تولید و کیفیت……………………………………………………. 31

2-3-7- مدل های یکپارچه شده در سیستمهای چند مرحله ای………………………………………………….. 32

فصل سوم: روش تحقیق………………………………………………………………………………………. 34

3-1- بخش نخست: کلیات و فرضیات مسئله………………………………………………………… 35

3-1-1- مقدمه………………………………………………………………… 35

3-1-2- حالت مسئله……………………………………………………………………. 35

3-1-3- فرضیات مسئله……………………………………………………. 36

3-1-4- توصیف مدل………………………………………………………………… 36

3-2- بخش دوم: فرمول بندی مدل های هزینه……………………………………………………… 38

3-2-1- مدل بهینه سازی………………………………………………………. 38

3-2-2- مدل هزینه برای نگهداری و تعمیرات اصلاحی به دلیل  …………………………………….. 39

3-2-3- مدل هزینه برای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه………………………………………………………………. 40

3-2-4- مدل هزینه به دلیل تنزل کیفیت به خاطر نقص فرایند…………………………………………………… 40

3-2-5- محاسبه طول فرایند………………………………………………………………………… 41

3-2-6- به دست آوردن مدل هزینه کنترل کیفیت فرایند…………………………………………………………….. 44

3-2-7- نرخ خرابی فرایند و ماشین……………………………………………………….. 47

3-2-8- به دست آوردن  به عنوان تابعی از  ……………………………………………………………………. 48

 

 

فصل چهارم: جمع آوری و تحلیل داده……………………………………………………………………. 49

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………….. 50

4-2- مدل های نگهداری و تعمیرات……………………………………………………………………. 50

4-2-1- محاسبه تابع هزینه نگهداری و تعمیرات اصلاحی…………………………………………………………….. 50

4-2-2- محاسبه تابع هزینه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه………………………………………………………….. 51

4-2-3- هزینه نگهداری و تعمیرات در یک دوره برنامه ریزی شده………………………………………………. 51

4-3- مدل کنترل کیفیت……………………………………………………………………………………….. 51

4-3-1- به دست آوردن طول دوره در مدل کنترل کیفیت……………………………………………………………. 51

4-3-2- محاسبه تایع هزینه کنترل کیفیت……………………………………………………………………………………… 51

4-4- اجرای مدل بر روی داده های عددی……………………………………………………………………………………….. 52

4-5- بررسی حساسیت تابع هزینه کل و متغیر های تصمیم با تغییر بعضی داده ها…………………… 53

4-6- پیاده سازی داده ها بر روی مدل مستقل………………………………………………………………………………… 56

فصل پنجم: نتیجه گیری……………………………………………………………………………………… 56

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 57

5-2- خلاصه بر کار انجام شده…………………………………………………………………….. 57

5-3- نوآوری های پژوهش……………………………………………………………………………. 58

5-4- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………….. 59

ضمیمه………………………………………………………………………………………………………………. 60

منابع و مراجع……………………………………………………………………………………………………. 73

• مقدمه

          مسئله زمانبندی در تولید همواره یکی از موضوعات مهم و قابل توسعه برای مهندسین و محققین بوده است. کارهای زیادی در خصوص این موضوع تا بحال انجام شده است و محققان زیادی مدل هایی برای بهینه کردن زمانبندی در تولید ارائه داده اند. به طور ویژه تر مسئله زمانبندی در تولید در سیستم های تک ماشین، یکی از موضوعات فرعی در زمانبندی تولید بوده است. در این میان مطالبی همچون نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM)، و نگهداری و تعمیرات اصلاحی (CM)، نیز وارد ادبیات موضوع می­شوند. مسائلی چون زمان انجام عملیات نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه و اصلاحی، تبدیل به دغدغه محققین می­ شود. اینکه چه زمانی بهتر است عملیات نگهداری و تعمیرات را روی ماشین انجام داد.

          از طرفی دیگر، بحث کنترل کیفیت محصولات تولید شده توسط ماشین نیز مد نظر کنترل کنندگان کیفیت قرار می­گیرد. مسائلی مانند اینکه آیا محصول تولید شده توسط سیستم کیفیت مورد انتظار ما را داشته است و مطابق با انتظارات و مقادیر مورد هدف ما بوده است. آیا سیستم در حالت تحت کنترل قرار دارد یا نه. اگر سیستم در حالت خارج از کنترل قرار گرفته است به چه دلیل بوده است  و چگونه می­توان سیستم را دوباره به حالت تحت کنترل بازگرداند و در واقع پیدا کردن راهی برای حل مشکل بوجود آمده که باعث شده است که سیستم ما از حالت تحت کنترل به حالت خارج از کنترل تبدیل شود.

          تعیین پارامترهای بهینه نمودار کنترل برای حداقل­سازی هزینه های ناشی از کنترل کیفیت محصول تولید شده و طراحی نمودار کنترل نیز یکی دیگر از مواردی می­باشد که مدیران تولید باید در بحث کنترل کیفیت آن را مورد نظر قرار دهند.

         اهمیت  این دو موضوع، یعنی بحث نگهداری و تعمیرات و کنترل کیفیت در بحث تولید غیر قابل انکار می­باشد و در نظر نگرفتن این دو جنبه در تولید، باعث بروز مشکلات فراوانی خواهد شد که در کار تولید، خدشه وارد می­ کند و باعث  استهلاک ماشین، بالارفتن هزینه ها، پایین آمدن کیفیت محصول تولید شده، افزایش میزان برگشتی محصول، نارضایتی مشتری و … خواهد شد.

• بیان مسئله

         هانطور که گفته شد دو موضوع نگهداری و تعمیرات و کنترل کیفیت در بحث تولید از اهمیت ویژه ای برخوردار است و توجه نکردن به این دو جنبه در کار تولید تبعات منفی زیادی را می ­تواند به دنبال داشته باشد.

  به همین منظور مدل های زیادی درباره این دو مسئله ارائه و توسعه داده شده است. هدف این مدل ها در بحث نگهداری و تعمیرات به دست آوردن یک فاصله زمانی برای اعمال نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه یا اصلاحی  در طول فرایند می­باشد که هزینه های ناشی از این نگهداری و تعمیرات مانند هزینه بیکاری ماشین، هزینه نیروی کار تعمیر کننده و … را حداقل کند. و در بحث کنترل کیفیت هم تعیین پارامترهای نمودار کنترل به صورت بهینه به طوریکه هزینه های ناشی از کنترل را حداقل کند.

         اما مطالعات اخیر نشان داده است که این دو جنبه روابط و وابستگی های قابل توجهی با یکدیگر دارند و به دلیل این روابط و وابستگی ها بهتر است که این دو جنبه را به طور تلفیقی و با یکدیگر در نظر گرفت. در واقع مد نظر قرار دادن این دو جنبه به طور مستقل و جدا از هم، با توجه به روابط بین آنها کار معقولی نمی ­باشد و نتایج بهینه را برای ما نتیجه نمی­دهد. مدل های یکپارچه شده زیادی در سالهای اخیر از سوی محققان ارائه شده است که در اکثر این مدلها یکپارچه کردن و تلفیق مباحث نگهداری و تعمیرات، زمانبندی تولید و کنترل کیفیت باعث بهتر شدن روند تولید در مقایسه با زمانی که این سه جنبه به طور مستقل در نظر گرفته می­ شود، می­باشد. در اکثر مقالات در مورد مدل های یکپارچه این مقایسه انجام شده است و نتیجه گرفته می­ شود که یکپارچه و تلفیق کردن این سه جنبه بهتر از زمانی است که آنها به طور مستقل و جدا از هم در نظر گرفته می­شوند و هزینه ها در حالت یکپارچه شده و تلفیقی کمتر از حالت مستقل و جدا از هم می­شوند.

در این پایان نامه مدلی یکپارچه شده ارائه شده است که دو جنبه نگهداری و تعمیرات و کنترل کیفیت به طور تلفیقی در یک سیستم در نظر گرفته شده­ است. در این مدل همه ویژگی های نگهداری و تعمیرات و کنترل کیفیت را در قالب یک مدل به صورت یکپارچه مورد نگارش واقع شده است و نسبت به حل آن اقدام شده است.

       در واقع یک مدل یکپارچه شده برای تلفیق بهینه سازی فاصله های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه و پارامترهای کنترل پیشنهاد شده است. دو نوع سیاست نگهداری و تعمیرات در نظرگرفته شده است. حداقل تعمیر اصلاحی که حالت و شرایط تجهیزات را بدون تاثیر بر عمر آنها تعمیر می­ کند و نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه که تجهیزات را بین حالت as good as new و as bad as old قرار می­دهد. مدل پیشنهاد شده می ­تواند مقدار بهینه هر یک از چهار متغیر تصمیم را معین کند. یعنی اندازه نمونه(n)، زمان تناوب نمونه گیری (h)، ضریب حد کنترل(k)، و فاصله های زمانی تعمیر پیشگیرانه( )، که هزینه کل مورد انتطار حال از یکپارچه سازی در واحد زمان را حداقل می­ کند. یک مثال عددی برای تشریح تاثیر پارامترهای هزینه در سیاست تلفیق کنترل کیفیت و تعمیر پیشگیرانه از نظر اقتصادی، نشان داده شده است.

          سیستم کار در این پایان نامه یک سیستم تک ماشین با یک مؤلفه می­باشد که یک نوع محصول را  تولید می­ کند. در واقع مدل ارائه شده، فاصله های زمانی بهینه برای اعمال نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه بر روی این ماشین و همچنین پارامترهای بهینه کنترل کیفیت را برای بررسی میزان کیفیت محصول تولید شده، به نحوی که هزینه های ناشی از اعمال نگهداری و تعمیرات و کنترل کیفیت حداقل شود، را مورد بررسی قرار می­دهد.

• اهمیت پژوهش

        رویکرد یک سیستم تولید به کم بودن از کار افتادگی تجهیزات و فرایند وابسته است. نگهداری و تعمیرات و کنترل کیفیت نقش اساسی در دستیابی به این هدف ایفا می­ کنند. علاوه بر این با گذشت زمان کیفیت تجهیزات پایین می ­آید و ممکن است یک انتقال کیفیت از حالت تحت کنترل به حالت خارج از کنترل اتفاق بیفتد که توسط بالا رفتن نرخ بازگشت محصول و میل به خرابی مشخص می­ شود.

          زمانبندی نگهداری و تعمیرات و فرایند کیفیت، قسمتی از سیاستهای عملیاتی می­باشد که نتیجه عملکرد هر سیستم تولید می­باشد.با وجود تاثیرات مشترک بین این تصمیمات، که خیلی هم مهم نیستند، رویکردهای بر پایه مدل برای بهینه کردن آنها بطور شبیه سازی شده، مهیا می­باشند. بعنوان نمونه، بیشترین مدلهای زمانبندی تولید، تاثیر در دسترس بودن ماشین بدلیل خرابی یا فعالیت نگهداری و تعمیرات را در نظر نمی­گیرند. بطور مشابه، مدلهای برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات، به ندرت اثر نگهداری و تعمیرات را بر زمان تحویل به مشتری و نیازمندیهای او، در نظر می­گیرند. اگرچه، اثر نگهداری و تعمیرات نمی ­تواند به شکل معنا داری بدون محاسبه کردن تابع نگهداری و تعمیرات که با نیازمندیهای تولید مطابقت می­ کند، اندازه گیری شود.

          از طرف دیگر، تاخیر نگهداری و تعمیرات برای سازگاری با نیازمندیهای تولید ممکن است تعمیرات فرایند و خطر معیوب شدن ماشین را افزایش دهد، به طوریکه ممکن است باعث بیشتر شدن موارد غیر قابل قبول وپایین آمدن سرعت شود. از این رو در نظر گرفتن کنترل کیفیت و برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات می ­تواند یک راه مؤثر برای برطرف شدن برخی از مشکلات باشد و به تبع آن اگر بخواهیم این دو را جدار از هم نگاه کنیم، با توجه به رابطه های موجود و وابستگی های بین این موضوعات باعث بروز مشکلاتی خواهد شد. یکی از رویکرد های مهم در هر سیستم تولید واقف بودن به مسائل وابستگی ها و روابط موجود بین مورد های مورد بحث خواهد بود و داشتن اطلاعات جامع حول موضوع و احاطه داشتن به جنبه های موجود در مسئله می ­تواند ما را در مدل سازی کمک شایانی نماید و در نتیجه کار ما تاثیر به سزایی بگذارد. با توجه به نکاتی که گفته شد پی به اهمیت موضوع تلفیق و یکپارچه سازی مدل های نگهداری و تعمیرات و کنترل کیفیت خواهیم برد.

• هدف پژوهش

          همانطور که قبلا اشاره شد، تلفیق و یکپارچه سازی مدل های کنترل کیفیت و نگهداری و تعمیرات به طور همزمان، به طرز قابل توجهی مثمرثمر تر از زمانی که این مدل ها به طور جداگانه مورد بررسی قرار می­گیرند، خواهد بود. رویکرد یک سیستم تولید به طور قابل ملاحظه ای به زمانبندی نگهداری تعمیرات و پارامترهای کنترل کیفیت، وابسته است.

         بحث مدل های یکپارچه و تلفیقی یکی از موضوعاتی می­باشد که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است و با توجه به اینکه این مدلها بهتر و کاراتر از زمانی خواهند بود که به طور جداگانه هستند، با استقبال زیادی روبرو شده اند. در واقع یکی از اهداف محققان در سالهای اخیر همواره ادغام دو یا چند موضوع با ویژگی ها و روابطشان در غالب یک مدل بوده است و معمولا با مقایسه کار یکپارچه سازی شده خود با حالت جداگانه به این نتیجه رسیده اند که حالت ادغام شده مسئله بسیار کاراتر از حالت جداگانه و مستقل آن می­باشد.

          هدف ما در این پژوهش دستیابی به مدلی است که بتواند زمانبندی نگهداری و تعمیرات و پارامترهای کنترل کیفیت را به صورت تلفیقی و یکپارچه در آورد. در واقع ما ابتدا روابط و وابسنگی های موجود بین نگهداری و تعمیرات و کنترل کیفیت را مورد قرار داده و سپس آنها در قالب یک مدل یکپارچه پیاده سازی شده است. در نهایت این دو جنبه به صورت جدا ازهم نیز بررسی شده است، تا مشخص شود کدام حالت مقرون به صرفه تر، خواهد بود و تابع هزینه کل حداقل خواهد شد.  

         به طور کلی هدف این پژوهش، معرفی یک مدل یکپارچه شده است که می ­تواند هزینه کل مورد انتظار ناشی از خرابی های  فرایند،  بازرسی، نمونه گیری و نگهداری و تعمیرات اصلاحی(CM) و نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه(PM) توسط تلفیق نگهداری و تعمیرات با پارامترهای نمودار کنترل کیفیت، حداقل کند.

• سؤالات پژوهشی

          برخی از سؤالاتی که در این باره مورد توجه قرار گرفته شده است به شرح زیر خواهند بود:

در طی سال‌های گذشته، تلاش‌های زیادی به جهت کاهش هزینه حمل و نقل با بهره گرفتن از مدل‌های متفاوت مسأله مسیریابی وسیله نقلیه صورت گرفت. در واقع افزایش در هزینه های حمل و نقل بسیاری را تشویق کرد که هزینه حمل و نقل مرتبط با حرفه خود را با بهره‌گیری از سیستم مسیریابی وسیله نقلیه کاهش دهند. در این تحقیق ما مسأله مسیریابی وسیله نقلیه چند انبار با پنجره زمانی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مسأله مسیریابی وسایل نقلیه چند انبار با پنجره زمانی شامل ناوگانی از وسایل نقلیه می‌باشد که از انبارها حرکت نموده، دسته‌ای از مشتریان را ملاقات کرده و به انبار بر می‌گردند. ما در این تحقیق حالتی را در نظر گرفته ایم که دیگر نیازی نمی‌باشد هر وسیله نقلیه بعد از ملاقات مشتریان به انبار شروع حرکت برگردد بلکه ممکن است انبار ابتدای مسیر با انبار انتهای مسیر متفاوت از یکدیگر باشند. هر وسیله نقلیه دارای یک ظرفیت ثابت است، و هر مشتری دارای تقاضای مشخص است که باید کاملا ارضا شود. مسأله شامل ترکیب انتخاب ملاقات برای هر مشتری و تعیین مسیرهای وسایل نقلیه براساس قوانین مسأله مسیریابی وسیله نقلیه است؛ بطوریکه کل مسافت طی شده توسط هر وسیله نقلیه و کل زمان‌های زودکرد و دیرکرد و در مجموع کل هزینه کمینه شود.

از آنجائیکه مسأله مسیریابی وسیله نقلیه یک مسأله متعلق به کلاس NP-Hard است مسأله مسیریابی وسیله نقلیه چند انباره با پنجره زمانی نیز به عنوان تعمیمی از VRP جزء مسائل پیچیده و متعلق به کلاس NP-Hard است و برای حل آن از رویکردهای فراابتکاری استفاده می‌شود. در این پایان‌نامه الگوریتم ژنتیک برای حل مسأله مسیریابی وسیله نقلیه چند انباره با پنجره زمانی پیشنهاد شده است. وسعی شده است با بهره گرفتن از روش خوشه بندی ژنتیک، مشتریان را دسته‌بندی کرده تا فضای جستجوی مسأله را کاهش داده و سپس با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک مجموعه جواب و تابع هدف مسأله را بدست می‌آ‌وریم.

کلمات کلیدی: مسیریابی وسایل نقلیه، چند‌انبار، پنجره زمانی، خوشه‌بندی، الگوریتم ژنتیک

 

فهرست مطالب

عنوان                    صفحه

:… 1

1-1مقدمه. 2

1-2- ضرورت و اهمیت برنامه ریزی حمل‌ونقل.. 3

1-3- حمل‌ونقل در ایران.. 4

1-4- هدف از انجام مطالعه. 5

1-5- تعریف مسأله. 6

1-6- جمع‌بندی و ساختار ارائه مطالب… 7

:… 9

2-1-مقدمه. 10

2-2- مسأله مسیریابی.. 10

2-3- مسأله فروشنده دوره‌گرد. 10

2-4- مسأله مسیریابی وسایل نقلیه. 13

2-5- اجزای مسأله VRP. 14

2-5-1- خصوصیات کلی مشتریان.. 14

2-5-2 خصوصیات  وسایل نقلیه. 15

2-5-4- انواع توابع هدف در VRP. 16

2-5-6 برخی مشکلات مدل‌سازی VRP در شرایط واقعی.. 16

2-6- تعریف ریاضی مسأله مسیریابی وسیله نقلیه در حالت کلی.. 17

2-6-1  مدل عمومی مسأله VRP. 18

2-7-روش های حل مسأله مسیریابی وسایل نقلیه کلاسیک… 20

2-7-1-روش‌های دقیق.. 20

2-7-2-روش های ابتکاری.. 22

2-7-3-روش های فراابتکاری.. 24

2-8- انواع اصلی مسأله مسیریابی وسیله نقلیه. 26

2-8-1 مسیریابی وسیله نقلیه باظرفیت محدود وسایل نقلیه. 27

2-8-2-مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با ناوگان ناهمگن.. 28

2-8-3-مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با تقسیم تحویل.. 30

2-8-4- مسیریابی وسیله نقلیه با تحویل و جمع آوری.. 33

2-8-5- مسأله مسیریابی دورهای وسایل نقلیه. 34

2-8-5-1 تعریف ریاضی مسأله مسیریابی دوره ای وسایل نقلیه (PVRP) 35

2-8-5-2- مدل ریاضی PVRP. 37

2-8-6- مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با چند انبار. 41

2-8-6-1-تعریف ریاضی مسأله MDVRP. 42

2-8-7- مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با پنجره زمانی.. 44

2-8-7-1 تقسیم بندی مسأله VRPTW… 45

2-8-7 -1-1 مدل های پنجره‌‌های زمانی سخت… 46

2-8-7-1-2-  مدل های پنجره‌های زمانی نرم. 46

 

 

2-9- جمع‌‌بندی.. 53

:… 55

3-1 مقدمه. 56

3-2 خصوصیات و فرضهای مدل.. 56

3-2-1-فرضیات.. 56

3-2-2 تعریف علائم و پارامترها 56

3-2-2-1 اندیسها 57

3-2-2-2 پارامترها 57

3-2-2-3 متغیرهای تصمیم‌گیری.. 58

3-2-2-4 مدل ریاضی.. 58

3-3 مروری بر الگوریتم ژنتیک (GA) 60

3-3-1 تعریف… 60

3-3-2 گذری بر ژنتیک طبیعی.. 61

3-3-3 واژگان الگوریتم ژنتیک… 66

3-3-4 ساختار کلی الگوریتم ژنتیک… 67

3-3-5 مفاهیم کلیدی الگوریتم ژنتیک… 68

3-3-6 کدینگ… 69

3-3-7 ایجاد جمعیت اولیه. 71

3-3-8 اعمال ژنتیک… 71

3-3-8 -1 عمل تحول.. 72

3-3-8 -1 -1فضای نمونه گیری.. 72

3-3-8 -1 -2مکانیسم نمونه‌گیری.. 73

3-3-8 -1-4 نخبه گرایی.. 75

3-3-8 -2 عملگرهای ترکیبی.. 75

3-3-8 -2 -1 انواع عملگرهای ترکیبی.. 75

3-3-8 -2 -2 احتمال ترکیب… 78

3-3-8 -3 عملگرهای جهشی.. 79

3-3-8 -3 -1 انواع عملگرهای جهشی.. 80

3-3-9 تابع برازش… 81

3-3-10 روش اجرای الگوریتم ژنتیک… 82

3-4 ساختار پیشنهادی الگوریتم ژنتیک… 84

3-4 -1خوشه بندی ژنتیک… 84

3-4 -1-1 نمایش رشته(کروموزوم) 84

3-4-1 -2 ساخت جمعیت اولیه. 85

3-4-1 -3 محاسبه تابع برازش… 85

3-4 -1-3 انتخاب.. 85

3-4 -1-4 ترکیب… 86

3-4 -1-5 جهش…. 86

3-4 -1-6 شرط توقف… 87

3-4-2 الگوریتم ژنتیک… 87

3-4-2 -1 نحوه نمایش جواب‌ها 87

3-4-2 -2 تعریف میزان برازندگی.. 88

3-4-2 -3 مکانیزم انتخاب.. 89

3-4-2 -3 عملگر ترکیب… 89

3-4-2 -4 عملگر جهش…. 91

3-5 الگوریتم K-Mean. 92

3-6 الگوریتم خوشه‌بندی فازی  (FCM) Fuzzy c-mean. 92

: 95

4-1 مقدمه. 96

4-2 ویژگی های نرم افزار. 96

4-3 مشخصات مسائل نمونه. 96

4-4 تعیین پارامترها 97

4-5 نتایج محاسباتی.. 97

4-6 جمع بندی.. 102

:

5-1 نتیجه گیری.. 104

5-2 تحقیقات آتی.. 104

منابع ومآخذ. 106

– مقدمه

توسعه روز‌افزون شهر نشینی، صنایع و بخصوص صنایع پشتیبانی، جابجایی انسان و کالا را به صورت مسأله‌ای در آورده است که پیچیدگی آن دائماً در حال افزایش می‌باشد. رشد شهری باعث افزایش تقاضا در صنعت حمل و نقل شده که به تبع آن شهرها و صنایع بزرگ را دست به گریبان مشکلات زیادی در زمینه‌های تراکم ترافیکی، آلودگی هوا، اتلاف وقت‌های طولانی در مسیر سفرهای روزانه افراد، افزایش مصرف سوخت و استهلاک وسایل نقلیه و غیره کرده است.

برای حل مشکلات ترافیکی و مسایل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از آن در شهرهای بزرگ، صنایع تولیدی و بخش خدمات نیاز به یک سیستم مجهز و کارآمد حمل و نقل می‌باشد. در نتیجه تقاضای رو به افزایش برای راه ‌حل ‌هایی که اجرایی باشند و بتوانند تمامی منافع پیش‌بینی شده از جمله صرفه‌جویی در هزینه‌ها را با در نظر گرفتن حداکثر سرویس و استفاده بهینه از سرمایه و تجهیزات را حاصل نمایند وجود دارد. حمل و نقل داخل سازمانی، مسیر حرکت اتوبوس‌ها، سرویس‌های مدارس، سیستم‌های توزیع و نگهداری پخش پول و سرویس‌های بانکی و جمع‌ آوری ضایعات صنعتی و غیره از جمله مسایلی هستند که می‌توان به آنها اشاره کرد.

برنامه ریزی حمل و نقل، امروزه یکی از زمینه‌های اساسی و مطرح در شاخه‌های مختلف علوم همانند تحقیق در عملیات، مهندسی صنایع و مهندسی عمران می‌باشد. هدف عمده این رشته، کمینه‌سازی هزینه حمل و نقل کالا و مواد بین دو سطح تولیدکننده و مصرف کننده می‌باشد، به طوری که تقاضای هر مصرف‌کننده باید توسط تولیدکنندگان ارضاء گردد. در این حالت با توجه به نوع مسأله مورد نظر عواملی همانند طول مسیر، کیفیت مسیر از لحاظ ساختاری و محیطی، ترافیک مسیر، گنجایش وسایل نقلیه و غیره مد نظر قرار می‌گیرند. چنانچه علاوه بر دو سطح تولید کننده و مصرف کننده، سطوح میانی نیز وجود داشته باشند، به آن شبکه حمل و نقل گفته می‌شود. به عنوان نمونه مسیریابی اتوبوس‌های داخل شهری حالت خاصی از شبکه حمل و نقل می‌باشد.

1-2- ضرورت و اهمیت برنامه‌ریزی حمل‌ونقل

حمل و نقل یکی از بخش‌های عمده و مهم، از اقتصاد هر کشوری به شمار می‌رود و همچنین یکی از مهمترین بخش‌های تشکیل دهنده هزینه تمام شده محصولات نهایی است. توسعه روز افزون شهر‌نشینی، صنایع و بخصوص صنایع پشتیبانی، جابجایی انسان و کالا را بصورت مسأله‌ای در آورده‌است که پیچیدگی آن دائماً در حال افزایش است. رشد شهری باعث افزایش فزاینده تقاضا در صنعت حمل‌ونقل شده که به تبع آن شهرها و صنایع بزرگ را دست به گریبان مشکلات زیادی در زمینه‌های تراکم ترافیکی، آلودگی هوا، اتلاف وقت طولانی در مسیر سفرهای روزانه افراد، افزایش مصرف سوخت و استهلاک وسایل نقلیه و غیره کرده است. برای حل مشکلات ترافیکی و مسایل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از آن در شهرهای بزرگ، صنایع تولیدی و بخش خدمات نیاز به یک سیستم مجهز و کارآمد حمل‌ونقل دارند. در نتیجه تقاضای رو به افزایش برای راه ‌حل ‌هایی که اجرایی بوده و بتواند تمامی منافع پیش‌بینی‌شده از جمله صرفه‌جویی در هزینه‌ها را با در نظر گرفتن حداکثر سرویس و استفاده بهینه از سرمایه و تجهیزات حاصل نماید، وجود دارد. نظافت خیابان‌ها، حمل‌ونقل داخل سازمانی، مسیرحرکت اتوبوس ها، سرویس مدارس، سیستم‌های توزیع و نگهداری پخش پول و سرویسهای بانکی و جمع آوری ضایعات صنعتی و غیره ازجمله مسایلی است که می توان به آن اشاره کرد.

در دهه‌ های اخیر نتایج سودمندی در پروژه‌های بهینه‌سازی، بر مبنای روش‌های تحقیق در عملیات و برنامه‌ریزی ریاضی، در مدیریت موثر تدارک کالا و خدمت‌رسانی سیستم‌های توزیع دیده شده است. تعداد زیادی از کاربردهای واقعی جهانی، هم در آمریکای شمالی و هم در اروپا، بطور وسیع نشان داده که استفاده از روال‌های کامپیوتری برای برنامه‌ریزی فرایند توزیع، صرفه‌جویی قابل توجهی را (معمولاً بین 5% تا 25%) در هزینه‌های عمومی حمل‌ونقل موجب می‌شود.

فصل اول

کلیات تحقیق

عنوان             صفحه

مقدمه: 3

1-1- ب4

7

8

9

9

10

11

11

فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

مقدمه: 14

15

15

17

20

21

2-1-4-2- مدیریت موجودی: 23

25

25

26

29

31

33

38

38

38

40

40

41

42

2-2-9- زنجیره‌ی ارزش پورتر 43

46

در مهندسی ارزش: 47

: 47

48

2-3-4- مدل سازی کارکردها 48

49

) 49

52

55

55

57

60

60

: 60

2-4-3-3- نظریه “باور ساکس”: 61

62

62

65

65

68

69

71

71

72

73

 

 

75

76

77

81

82

82

82

84

85

فصل سوم

روش تحقیق

97

97

98

3-3- قلمرو تحقیق: 99

99

99

99

100

101

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

103

4-1-1- توجیح اقتصادی پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس: 104

4-1-2-نواحی اصلی پالایشگاه: 105

: 106

4-1-2-2-واحد فرایند: 107

4-1-2-3-واحد فصل مشترک: 108

4-1-2-4-واحد مخازن: 108

4-1-2-5-واحد ساختمانها: 108

4-1-3-واحد های فرایندی پالایشگاه: 108

4-1-3-1- شرح واحد های فرایندی (اصلی و جانبی) پالایشگاه: 109

پالایشگاه: 110

: 113

113

114

4-3- نتایج 117

فصل پنجم

نتیجه گیری و پیشنهاد ها

123

123

123

124

126

127

139

139

141

چکیده

امروزه توجه به موضوع زنجیره تأمین و مدیریت آن، در عصر جهانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و اغلب شرکت ها با توجه به رقابت سنگینی که میان آنها وجود دارد دریافتند بخش خرید آنها می تواند در بازدهی و افزایش کارایی شرکتشان اثر بخشی موثری داشته باشد. اگرچه تاکنون روش های بسیاری در زمینه بهره وری زنجیره تأمین مطرح شده است اما هیچکدام منجر به خلق ارزش در زنجیره تأمین نشده است و بسیاری از پروژه ها پس از پایان به ارزش از پیش تعیین شده دست نیافته اند بنابراین شرکت ها می بایست برای رسیدن به بهره وری مناسب در زنجیره تأمین خود به خلق ارزش در زنجیره تأمین بپردازند؛ بنابراین یکی از جدید ترین و مهمترین این روش ها استفاده از تکنیک FAST یا همان تحلیل کارکرد که به عنوان قلب مهندسی ارزش معرفی می گردد زیرا که این روش می تواند خلأ موجود در سایر روش ها را تحت پوشش دهد و منجر به خلق ارزش شود؛ بنابراین برای اثبات این موضوع به یک تحقیق کاربردی و مطالعه موردی در زمینه پروژه ساخت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس پرداخته ایم و در بررسی این پالایشگاه خواهیم دید که با حذف کارکرد های غیر ارزش آفرین و اولویت بندی زنجیره تأمین که از طریق نمودار FAST می توان با کاهش هزینه ها و زمان ساخت به خلق ارزش در زنجیره تأمین دست یافت.

کلید واژه: زنجیره تأمین، خلق ارزش، تکنیک FAST، پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس

 

مقدمه:

در رقابت‌های جهانی در عصر حاضر، باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری، در دسترس وی قرار داد. خواست مشتری بر كیفیت بالا و خدمت رسانی سریع، موجب افزایش فشارهایی در زنجیره تأمین شده است كه قبلاً وجود نداشته است، در نتیجه شركت‌ها بیش از این نمی ‌توانند به تنهایی از عهده تمامی كارها برآیند. در بازار رقابتی موجود، بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و اركان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته‌اند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی با هدف كسب سهم بیشتری از بازار است. بر این اساس، فعالیت‌های نظیر برنامه ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، خدمت نگهداری كالا، كنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری كه قبلاً همگی در سطح شركت انجام می شده به سطح زنجیره تأمین انتقال پیدا كرده است. مسئله كلیدی در یک زنجیره تأمین، مدیریت و كنترل مناسب تمامی این فعالیت ‌ها است.

 مدیریت زنجیره تأمین (SCM[1]) پدیده‌ای است كه این كار را به طریقی انجام می ‌دهد كه مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و سریع را با محصولات با كیفیت در حداقل هزینه دریافت کنند.

در حالت كلی زنجیره تأمین از دو یا چند سازمان تشكیل مى‌شود كه رسماً از یكدیگر جدا هستند و به وسیله جریان‌های مواد، اطلاعات و جریان‌هاى مالی به یكدیگر مربوط می ‌شوند. این سازمان‌ها می توانند بنگاه‌هایی باشند كه مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، انبارش، عمده فروشی و خرده فروشی تولیدمی ‌كنند. حتی خود مصرف كننده نهایی را نیز می ‌توان یكی از این سازمان‌ها در نظر گرفت.

 برای رسیدن به اهداف زنجیره‌ی تأمین، سازمان ها و شرکت ها باید در زنجیره‌ی تأمین خود به خلق ارزش بپردازند؛ زیرا ارزش از دید مشتری دارای مفاهیم گسترده ای است که ممکن است در هر محصول متفاوت باشد. یکی از راه های خلق ارزش که تقریباً در همه ی محصولات و خدمات مشترک است کاهش قیمت مصرف کننده است. در این پروژه هدف این بوده که راه های خلق ارزش برای مشتری شناسایی شود و سپس به بیان راهکار های خلق ارزش مخصوصاً کاهش هزینه در زنجیره‌ی تأمین پرداخته شود.

این فصل تحقیق مروری بر کلیات تحقیق است. در این فصل، در ابتدا موضوع به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته و لزوم پرداختن به این موضوع شرح داده شده است و در ادامه به ضرورت انجام تحقیق و اهداف و سؤالات تحقیق اشاره شده و در انتها به مواردی همچون قلمرو تحقیق و تعاریف متغیرهای اشاره شده است، همچنین در هر جا که نیاز بوده، مناسب با موضوع، تجربیات شرکت های مختلف و دلایل موفقیت آن ها مورد بررسی قرار گرفتند.

1-1-     بیان مسئله

امروزه شركت‌ها دریافته‌اند كه بخش خرید آنها می تواند به طور فزاینده ای در افزایش کارایی و اثربخشی آنها مؤثر باشد و به همین دلیل شیوه های خریدشان را تغییر داده و سعی كرده اند تا برای كالاهای خود شیوه خرید مناسب را بیابند، به طوری كه بخش خرید بتواند به عنوان جزئی از شركت، اهداف استراتژیک خرید شركت را برآورده سازد.

تاکنون تعاریف گوناگونی از زنجیره‌ی تأمین و بهره وری آن ارائه شده است. زنجیره تأمین شامل سازمان ها و فرایند هایی می شود که کالاها، اطلاعات و خدمات ایجاد شده را ایجاد کرده و به مصرف کنندگان تحویل می دهند. خرید، جریان وجوه، باربری مواد، برنامه ریزی و کنترل تولید، کنترل موجودی و لجستیکی و توزیع و تحویل نیز درون این زنجیره جای خواهند گرفت. به عبارت دیگر، مدیریت زنجیره‌ی تأمین، مدیریت تمام فعالیت های مورد نیاز برای ارائه یک محصول به مشتری نهایی (زنجیره‌ی تأمین) است.

در زنجیره‌ی تأمین، مدیریت اطلاعات در بخش های گوناگونی تأثیر گذار خواهد بود که برخی از آن ها عبارتند از (زنجیرانی،1382):

• مدیریت لجستیک
• تبادل و پردازش داده ها میان شرکا
• جمع آوری و پردازش اطلاعات برای تحلیل فرایند منبع یابی و ارزیابی، انتخاب و توسعه تأمین کنندگان
• جمع آوری و پردازش اطلاعات عرضه و تقاضا و … برای پیش بینی روند بازار و شرایط آینده عرضه و تقاضا
• ایجاد و بهبود روابط بین شرکا (ابراهیمی و همکاران، 1388)

با توجه به شرایط کنونی که بین تولید کنندگان رقابت سنگینی وجود دارد، عدم هماهنگی بین فعالیت های شرکای تجاری به عنوان یکی دیگر از مسائلی که اداره ی زنجیره‌ی تأمین را با مشکل مواجه می سازد، شناخته می شود. این نوع مشکلات هنگامی اتفاق می افتد که یک بخش سازمان با دیگر بخش ها ارتباط خوبی نداشته باشد و یا اینکه اولویت بندی در اجرای زنجیره تأمین جهت بهبود آن انجام نشده باشد.

بنابراین عدم استفاده مناسب و عدم تلفیق تکنیک ها در زنجیره تأمین شرکت ها موجب می گردد در زنجیره تأمین، بهره وری و کاربرد ارزشمندی مشاهده نگردد و نتوان مدیریت جامعی بر روی زنجیره تأمین داشت، تاکنون مدل های متفاوتی جهت حل مسئله مدیریت زنجیره تأمین و خلق ارزش ارائه شده است که در زیر یک دسته بندی جامع از این مدل ها بیان شده است:

• روش های مبتنی بر برنامه ریزی ریاضی (زنجیرانی،1382)
• روش های تحلیل تصمیم، نظیر تصمیم گیری چند معیاره (AHP- ANP-TOPSIS …) (لعیا الفت و هکاران، 1390)
• استفاده از مهندسی ارزش و تئوری فازی (بیات، 1388)
• تکنیک های بهینه سازی

اما با توجه به بکارگیری روش های فوق تاکنون بهره وری ارزشمندی در خصوص خلق ارزش در زنجیره تأمین مشاهده نشده است مهندسی ارزش با تکیه بر آنالیز ارزش شکل گرفته است و فرایندی است که طی آن تیم طراحی که در زمینه آنالیز ارزش آموزش دیده است سعی در به کار گیری آن در محصول جدید دارد. فرایند مهندسی ارزش از پنچ فاز تشكیل شده است. (ایر اس، 1383)

1 – فاز اولیه آماده سازی[2]

2- فاز اطلاعات[3]

3-فاز خلاقیت[4]

4-ارزشیابی فاز[5]

5-فاز اجرا[6]

واژگان کلیدی: مدیریت زنجیره تامین، مدیریت زنجیره تامین سبز، سیستم مدیریت زیست محیطی، تصمیم گیری های چند معیاره فازی

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق… 1

1-1- مقدمه: 2

1-2- بیان مسئله و اهمیت موضوع. 3

1-2-1- صنعت مواد غذایی.. 4

1-3- اهداف تحقیق.. 5

1-4- تاریخچه مدیریت زنجیره تامین سبز و مسائل زیست محیطی.. 5

1-5- سوالات تحقیق.. 7

1-6- روش انجام تحقیق.. 7

1-7- روش گردآوری اطلاعات… 8

1-8- جامعه و نمونه آماری.. 8

1-9- جنبه های نوآورانه تحقیق.. 9

1-10- اصطلاحات و واژگان کلیدی.. 9

فصل دوم: ادبیات تحقیق… 11

2-1- تاریخچه مدیریت زنجیره تامین.. 12

2-2- ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺎﻣﯿﻦ و مفاهیم آن.. 13

2-3- اهداف مدیریت زنجیره تامین.. 15

2-4- فرایندهای مدیریت زنجیره تامین.. 16

2-5- راﻫﺒﺮد زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺎﻣﯿﻦ.. 17

2-6- مفهوم پایداری.. 18

2-6-1- اثر متقابل مدیریت زنجیره تامین و پایداری.. 21

2-6-2- توسعه پایدار 21

2-6-3- مدیریت زنجیره تامین پایدار 23

2-7- مسئولیت اجتماعی سازمان.. 24

2-7-1- تعریف مسئولیت اجتماعی.. 25

2-8- سیر تکاملی مدیریت محیط زیست… 26

2-8-1- معرفی استاندارد ایزو 14700. 28

2-8-2- سیستم مدیریت زیست محیطی.. 29

2-8-3- استاندارد ارزیابی عملکرد زیست محیطی.. 30

2-8-4- استاندارد های برچسب گذاری زیست محیطی.. 30

2-8-5- جنبه های زیست محیطی در استاندارد محصول.. 30

2-9- مدیریت زنجیره تامین سبز. 30

2-9-1- مفاهیم و تعاریف مدیریت زنجیره تامین سبز. 31

2-9-2- توسعه مدیریت زنجیره تامین سبز. 33

2-9-3- ارزیابی چرخه عمر. 37

2-9-4- تاثیرات مدیریت زنجیره تامین سبز بر استراتژی های صنعت… 38

2-9-5- مصرف سبز. 39

2-9-6- مزایای پیاده سازی سیستم مدیریت زنجیره تامین سبز. 41

2-9-7- موانع پیش رو جهت دستیابی به مدیریت زنجیره تامین سبز. 44

2-10- مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز. 46

2-10-1- خرید سبز. 46

2-10-1-1- سیستم مدیریت زیست محیطی تامین کنندگان.. 47

2-10-2- طراحی و بسته بندی سبز. 50

 

 

2-10-2-1- بسته بندی سبز. 50

2-10-3- تولید سبز. 52

2-10-4- لجستیک سبز. 53

2-10-5- لجستیک معکوس…. 54

2-10-5-1- دلایل استفاده از لجستیک معکوس…. 57

2-10-6- آموزش و پژوهش…. 58

2-10-7- مدیریت زیست محیطی.. 59

2-11- پیشینه تحقیق.. 60

2-11-1- مطالعات خارجی.. 60

2-11-2- مطالعات داخلی.. 63

2-12- صنایع غذایی.. 65

2-12-1- مصرف انرژی و سوخت… 67

2-12-2- آلودگی آب در اثر صنایع غذایی.. 68

2-12-3- بسته بندی مواد غذایی.. 69

2-13- معرفی شرکت های مورد مطالعه. 70

2-13-1- معرفی شرکت لینا 70

2-13-1-1- چشم انداز 71

2-13-1-2- خط و مشی کیفیت… 72

2-13-1-3- سیستم مدیریت زیست محیطی.. 73

2-13-1-4- جوایز و تندیس ها 73

2-13-2- معرفی شرکت کاله. 74

2-13-2-1- نوآوری و تنوع. 74

2-13-2-2- كیفیت و سلامت… 74

2-13-2-3-گستردگی.. 75

2-13-2-4- خط و مشی کیفیت و سیستم مدیریت زیست محیطی.. 75

2-13-2-5- افتخارات… 77

2-13-3- معرفی شرکت پاک… 77

2-14- تصمیم گیری های چند معیاره (MCDM) 78

2-14-1- ارزیابی و بررسی مدل های MADM… 80

2-14-2- تصمیم گیری های چند معیاره فازی (FMCDM) 81

2-15- مروری بر مفاهیم و تعاریف تئوری فازی: 82

2-15-1- مجموعه های فازی.. 82

2-16- نتیجه گیری.. 85

فصل سوم: روش شناسی تحقیق… 91

3-1- مقدمه. 92

3-2- روش تحقیق.. 92

3-3- مراحل تحقیق.. 94

3-4- روش گردآوری داده ها و اطلاعات… 96

3-4-1- شناسایی مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز. 97

3-4-2- طراحی پرسشنامه. 97

3-5- جامعه و نمونه آماری.. 98

3-6- اعداد فازی.. 99

3-6-1- اعداد فازی مثلثی.. 99

3-7- تحلیل سلسله مراتبی بوکلی.. 101

3-8- روش بررسی سازگاری.. 103

3-9- روش تاپسیس…. 106

3-9-1 روش تاپسیس فازی.. 107

3-10- متغیرهای زبانی.. 110

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل.. 113

4-1- متغیرهای جمعیت شناختی.. 114

4-2- محاسبات فرایند غربالگری شاخص های پژوهش…. 115

4-3- تجزیه و تحلیل پرسشنامه ب… 119

4-4- تجزیه و تحلیل پرسشنامه ج.. 134

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 144

5-1- مقدمه و نتایج شناسایی و غربالگری مؤلفه ها 145

5-2- نتایج حاصل از پرسشنامه ب به روش تحلیل سلسله مراتبی فاز بوکلی.. 148

5-3- نتایج حاصل از پرسشنامه ج به روش تاپسیس فازی چانگ… 150

5-4- بحث و پیشنهادات کاربردی.. 151

5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 156

منابع.. 157

ضمائم.. 165

مقدمه:

با جهانی شدن اقتصاد و افزایش رقابت و توسعه فناوری اطلاعات، بازار عرضه محور به بازار تقاضا محور تبدیل شده است و سازمانها برای حفظ بقای خود در محیط رقابت جهانی به اهمیت ارضای نیاز مشتری پی بردند و همچنین دریافتند که ارضای نیاز مشتری نه فقط بوسیله محصول نهایی بلکه توسط تمام عناصری که در آماده سازی و ساخت و تحویل محصول به مشتری نقش دارند، انجام می شود. به این ترتیب مدیریت زنجیره تامین[1] اهمیت پیدا می کند. مدیریت زنجیره تامین به دنبال بیشینه کردن سود و یا کمینه کردن هزینه در سازمان می باشد. اما این موضوع تأثیر منفی سازمان بر محیط مثل از بین رفتن منابع، تخریب زیست بوم و تخریب محیط که تضمین کننده توسعه پایدار است، را نادیده می گرفت تضمین توسعه ی پایدار هر کشور منوط به حفظ و استفاده بهینه از منابع محدود و غیر قابل جایگزین می باشد و اقدامات گوناگونی برای مواجهه با این مسئله توسط دولت ها انجام گرفته که از جمله ی آنها استفاده از مواد خام سازگار با محیط زیست در مراکز تولیدی و صنعتی، کاهش استفاده از منابع انرژی فسیلی و نفتی و استفاده مجدد ضایعات می باشد. تسریع قوانین و مقررات دولتی جهت اخذ استانداردهای زیست محیطی و تقاضای رو به رشد مصرف کنندگان برای عرضه محصولات سبز به زنجیره تأمین که تمام فعالیت های مرتبط با جریان کالا از مرحله ی ماده خام تا تحویل کالا به مصرف کنندگان نهایی را در بر می گیرد، موجب ظهور مفهوم جدید به نام مدیریت زنجیره تأمین سبز[2] شده است. در واقع مدل مدیریتی زنجیره تأمین سبز، جهت حفاظت از محیط زیست می باشد و شرکت ها با بهره گرفتن از آن می توانند تأثیرات منفی زیست محیطی را کاهش داده و به استفاده مطلوب از منابع و انرژی دست یابند.

 1-2- بیان مسئله و اهمیت موضوع

افزایش نگرانی ها در مورد هشدار های محیطی، تولید کننده ها را وادار کرده تا در جهت ایجاد راه کارهایی در زمینه مدیریت محیطی تلاش کنند. دیدگاه هایی نظیر مدیریت زنجیره تأمین سبز، بهره وری سبز، تولید پاك تر و سیستم ها ی مدیریت محیطی برای فعالیت های مدیریت سبز به کار گرفته شده اند (ژو و همکاران[3]، 2008)  در این میان، از آنجا که اثرات نا مطلوب محیطی در همه مراحل چرخه عمر محصول، اتفاق می افتد و مدیریت برنامه ها و عملیات محیطی به داخل مرز های سازمان محدود نمی شود، دیدگاه مدیریت زنجیره تأمین سبز به عنوان دیدگاهی جامع که همه جریانات از تأمین کنندگان به تولید کنندگان و در نهایت به مصرف کنندگان را در بر می گیرد، مورد توجه بسیاری قرار گرفته است (ژو و همکاران، 2008).

با توجه به تاکیدی که در سازمان ها بر بهره وری با هدف استفاده صحیح و موثر از منابع در راستای اهداف سازمانی شده است و نیز با توجه به الزاماتی که قوانین ملی و بین المللی و همچنین تقاضای مشتریان در مورد مسائل زیست محیطی دارند یک مصالحه و سازشی مناسب بین اهداف دوگانه رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست به وجود آمده است، که باعث شده است امروزه از زنجیره تامین سبز به عنوان یک سلاح استراتژیک جهت کسب مزیت رقابتی پایدار استفاده شود.

 از این رو تضمین و استمرار توسعه پایدار هر کشوری منوط به حفظ و استفاده بهینه از منابع محدود و غالبا غیر قابل جایگزین طبیعی آن می باشد. زنجیره تامین نیز که تمام فعالیتهای مرتبط با جریان تبدیل کالا از مرحله ماده خام تا تحویل کالا به مصرف کنندگان نهایی، بانضمام جریان اطلاعات در سرتاسر زنجیره تامین را در بر می گیرد، تاثیر بالقوه مهمی بر محیط زیست خواهد داشت. مدیران زنجیره تامین بدنبال تحویل سریعتر کالا و خدمات، کاهش زمان تاخیر، کاهش هزینه و افزایش کیفیت می باشند (طاهری، 1385).

 اکنون شرکت ها به طور روز افزون در می یابند که مدیریت محیط زیست یک موضوع کلیدی استراتژیک با توان بالقوه برای تاثیر پایا بر عملکرد سازمانی است. برای مثال تعداد زیادی از       شرکت ها ISO147001 را (استاندارد سیستم مدیریت محیط زیست) در سازمان های خود پیاده سازی و اجرا کرده اند.

    در آینده انتظار می رود که همه شرکت ها نیازمند استراتژی هایی، برای کاهش تاثیرات محصولات و خدماتشان بر محیط زیست باشند. (لویس و گرتساکی[4]، 2001) تحقیقات و تجربیات نشان می دهند که رابطه نزدیک بین کیفیت