فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                      صفحه

چكیده……………………………………………………………………………………………………………………… 1

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 2

فصل اول: کلیات تحقیق…………………………………………………………………………………………… 4                                 4

1-1- بیان مسله و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………………….. 5

1-2- سوال تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 6

1-3- فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 6                                 6

1-4- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 6

1-5- دلایل انتخاب موضوع…………………………………………………………………………………………… 6

1-6- تنگناها و محدودیتهای تحقیق…………………………………………………………………………………. 6

فصل دوم: مرور منابع……………………………………………………………………………………………….. 8                                 8

2-1- مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………………………………. 9

2-1-1-  آبخیز………………………………………………………………………………………………………….. 9

2-1-2- مطالعه به روش حوضه ای…………………………………………………………………………………… 9                                 ………………………………………………………………………………………………………………………………..                                   ………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-1-3- حوضه آبریز…………………………………………………………………………………………………… 9

2-1-4- جریان رودخانه ای………………………………………………………………………………………….. 10

2-1-5- رابطه بین جریان رودخانه ای و متغیر های بستر رودخانه……………………………………………… 10                                ………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-1-6- عوامل حوضه ای…………………………………………………………………………………………….. 10                                ………………………………………………………………………………………………………………………………..                                   ………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-1-7- شکل حوزه…………………………………………………………………………………………………… 10

2-1-8- پروفیل طولی و شیب رودخانه…………………………………………………………………………….. 10

2-1-9- شیب(slope)………………………………………………………………………………………………. 11

2-1-10- زمین شناسی و خاک شناسی……………………………………………………………………………. 11                                11

2-1-11-  ویژگی های پوشش گیاهی……………………………………………………………………………… 11

2-1- 12- ویژگیهای اقلیمی و عوامل مؤثر بر آب و هوای حوضه…………………………………………….. 12

2-1-13- عوامل ناشی از بهره برداری و دخالت انسان………………………………………………………….. 13

2-1-14- پایداری………………………………………………………………………………………………………. 14

2-1-15- توسعه پایدار…………………………………………………………………………………………………. 14

2-1-16- مدیریت آب………………………………………………………………………………………………… 14

2-1-17- مدل فرایند مطالعات در برنامه ریزی توسعه و مدیریت پایدار رودخانه ها………………………. 16

2-1-18- حوضه آبریز از دیدگاه سیستمی………………………………………………………………………… 19

2-1-19- محیط سیستم حوضه……………………………………………………………………………………….. 21

2-1-20- حفاظت از منابع…………………………………………………………………………………………….. 22

2-1-21-  مشارکت و توسعه پایدار…………………………………………………………………………………. 22

2-1-22- مدیریت یكپارچه…………………………………………………………………………………………… 23

2-1-23- اصل مشارکت………………………………………………………………………………………………. 24

2-2- پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………….. 24

2-2-1- پیشینه تحقیق در خارج …………………………………………………………………………………….. 24

2-2-2- پیشینه تحقیق در ایران ……………………………………………………………………………………… 26

2-2-3- پیشینه تحقیق در محدوده مطالعاتی ………………………………………………………………………. 27

فصل سوم: مواد و روشها………………………………………………………………………………………….. 28

3-1- موقعیت جغرافیایی محدوده تحقیق…………………………………………………………………………… 29

3-2- راه های دسترسی به حوضه……………………………………………………………………………………. 32

3-3- موقعیت رودخانه های مهم حوضه رودخانه پسیخان………………………………………………………. 33

3-4-  داده های تحقیق………………………………………………………………………………………………… 36

3-4-1-  بررسی آمار و اطلاعات هواشناسی……………………………………………………………………… 37

3-4-2-   بررسی آمار و اطلاعات هیدرولوژی……………………………………………………………………. 37

3-4-3-  بازسازی و تكمیل نواقص آماری………………………………………………………………………… 37

3-4- 4- بررسی داده‏های بارش…………………………………………………………………………………….. 39

3-4- 4-1- بررسی بارش منطقه‏ای در حوضه رودخانه پسیخان……………………………………………….. 40

3-4- 4-1-1 –  انتخاب پایه زمانی مشترك یا دوره شاخص آماری…………………………………………. 40

3-4- 4-1-2 – بازسازی داده‏های كمبود………………………………………………………………………….. 41

3-5- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 41

3-6-  روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………. 43

3-7-  ابزارگردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………. 43

3-8-  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………. 43

3-9- ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 43

3-10- روش انجام کار………………………………………………………………………………………………… 47

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق…………………………………………… 50

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………. 51

4-2- فیزیوگرافی حوضه رودخانه پسیخان………………………………………………………………………… 52

4-2-1- شکل حوزه ………………………………………………………………………………………………….. 52

4-2-1-1- روش هورتن ……………………………………………………………………………………………… 52

4-2-1-2- روش گراولیوس …………………………………………………………………………………………. 52

4-2-1-3- روش میلر …………………………………………………………………………………………………. 52

4-2-1-4- روش شیوم ……………………………………………………………………………………………….. 53

4-2-1-5- روش مستطیل معادل …………………………………………………………………………………….. 53

4-2-2- پستی و بلندی حوضه ………………………………………………………………………………………. 54

4-2-3- پروفیل طولی و شیب رودخانه…………………………………………………………………………….. 54

4-2-3-1- شیب ناخالص…………………………………………………………………………………………….. 57

4-2-3-2- شیب متوسط وزنی ………………………………………………………………………………………. 57

4-2-3-3-  شیب خالص …………………………………………………………………………………………….. 57

4-2-4- شیب …………………………………………………………………………………………………………… 58

 

4-2-4-1- نقشه شیب حوزه………………………………………………………………………………………….. 58

4-2-4-2- جدول و هیستو گرام توزیع شیب نسبت  به سطح…………………………………………………… 59

4-2-5- محاسبه شیب متوسط ……………………………………………………………………………………….. 59

4-2-5-1- شیب متوسط وزنی……………………………………………………………………………………….. 59

4-2-5-2- شیب میانه …………………………………………………………………………………………………. 60

4-2-5-3- نمای شیب ………………………………………………………………………………………………… 60

4-2-6- بررسی شیب اراضی اطراف رودخانه ……………………………………………………………………. 60

4-2-6-1- رودخانه سیا مزگی  …………………………………………………………………………………….. 60

4-2-6-2- رودخانه چوبر …………………………………………………………………………………………… 60

4-2-6-3- رودخانه پسیخان………………………………………………………………………………………….. 61

4-3- اقلیم(آب و هوای) حوضه رودخانه پسیخان………………………………………………………………… 66

4-3- 1- خصوصیات  اقلیمی حوضه ………………………………………………………………………………. 66

4-3- 2- ویژگیهای اقلیمی و عوامل مؤثر بر آب و هوای حوضه………………………………………………. 67

4-3- 4-  محاسبه مقدار بارش حوضه  …………………………………………………………………………….. 68

4-3- 4-  تغییرپذیری بارندگی حوضه……………………………………………………………………………… 71

4-3- 5- تعداد روزهای بارانی……………………………………………………………………………………….. 72

4-3- 6-  توزیع بارندگی ماهانه و فصلی…………………………………………………………………………… 73

4-3- 7- حد اكثر بارندگی 24 ساعته حوضه……………………………………………………………………… 75

4-3- 8- حداكثر بارش محتمل……………………………………………………………………………………… 76

4-4- ویژگی های دمایی حوضه ……………………………………………………………………………………. 77

4-4 – 1 – رژیم حرارتی……………………………………………………………………………………………… 80

4-4 – 2 – روند تغییرات میانگین ماهانه دما……………………………………………………………………….. 81

4 – 4 – 3  بررسی میانگین دمای ماهانه حداقل و حداكثر مطلق……………………………………………….. 83

4-4 – 4  تغییرات روزانه و فصلی دما………………………………………………………………………………. 83

4- 4 – 5 – رژیم فصلی دما در حوضه……………………………………………………………………………… 84

4-4 – 6  تعداد روزهای یخبندان…………………………………………………………………………………….. 84

4-4 – 7  تعیین خط برف ماهانه با بهره گرفتن از گرادیان دما……………………………………………………… 87

4- 5 – رطوبت نسبی…………………………………………………………………………………………………… 87

4-6 – تبخیر…………………………………………………………………………………………………………….. 89

4-6 – 1  بررسی تغییرات میزان تبخیر از طشت با ارتفاع در حوضه…………………………………………… 90

4- 7- تبخیر و تعرق……………………………………………………………………………………………………. 91

4-7 – 1 تبخیر و تعرق پتانسیل……………………………………………………………………………………… 91

4-7 – 1 – 1 تبخیر و تعرق پتانسیل به روش ترنت وایت……………………………………………………….. 92

4-7 – 2  تبخیر و تعرق واقعی ………………………………………………………………………………………. 96

4-7 – 2 – 1  تبخیر و تعرق واقعی به روش تورك……………………………………………………………… 96

4-8-  وضعیت خاک حوضه…………………………………………………………………………………………. 97

4-8-1- مشخصات كلّی خاكهای حوضه………………………………………………………………………….. 98

4-8-1-1- شاخه (رودخانه) چوبر………………………………………………………………………………….. 100

4-8-1-1- شاخه ( رودخانه ) چنار رودخان……………………………………………………………………… 101

4-8-2- مشخصات خاک رودخانه پسیخان………………………………………………………………………. 102

4-8-3- رژیم های رطوبتی و حرارتی خاكها……………………………………………………………………. 103

4-8-3-1-1 رژیم یودیك…………………………………………………………………………………………… 103

4-8-3-1-2 رژیم زریك……………………………………………………………………………………………. 104

4-8-3-2- رژیم حرارتی خاك……………………………………………………………………………………. 104

4-8-3-2-1 رژیم حرارتی ترمیك………………………………………………………………………………… 105

4-8-3-2-2 رژیم حرارتی مزیك…………………………………………………………………………………. 105

4-8-4- خاكهای حوضه رودخانه پسیخان  از لحاظ ارتفاعی…………………………………………………. 105

4-8-4- 1 خاكهای جلگه ای……………………………………………………………………………………….. 105

4-8-4- 2 خاكهای كوهپایه ای…………………………………………………………………………………….. 106

4-8-4- 3 خاكهای كوهستانی …………………………………………………………………………………….. 106

4 ـ 9-  منابع اراضی……………………………………………………………………………………………………. 107

4 ـ 9-1-گروه های هیدرولیكی خاكها…………………………………………………………………………….. 108

4-10-  هیدرولوژی حوضه………………………………………………………………………………………….. 109

4-10-1- تحلیل منطقه ای آبدهی ماهانه و سالانه حوضه پسیخان …………………………………………… 110

4-10-2- تجزیه و تحلیل آمار روزانه جریان ……………………………………………………………………. 110

4-10-2-1-  محاسبه متوسط دبی ماهانه و سالانه ………………………………………………………………. 110

4-10-2-2-  محاسبه دبی های حداکثر وحداقل………………………………………………………………… 113

4-10-2-3-  برآورد دبی حداکثر لحظه ای برای واحدهای هیدورلوژیک حوزه آبخیز پسیخان………. 115

4-10- 2-3-1-  برآورد دبی حداکثر لحظه ای برای واحده های هیدو لوژیک به روش کریگر………. 115

4-10- 2-3-2- بر آورد دبی حداکثر لحظه ای با بهره گرفتن از رابطه منطقه ای………………………………. 116

4-10-2-4- بررسی دوره های کم آبی و پر آبی ………………………………………………………………. 117

4-10-2-4-1- دبی مشخصه حداکثر……………………………………………………………………………… 117

4-10-2-4-2- دبی مشخصه متوسط یا 6 ماهه…………………………………………………………………… 117

4-10-2-4-3- دبی مشخصه یک ماهه، سه ماهه و نه ماهه …………………………………………………… 117

4-10-2-4-4- دبی مشخصه کم آبی……………………………………………………………………………… 118

4-10- 5- تعیین رژیم آبی رودخانه پسیخان……………………………………………………………………… 118

4-11-  زمین شناسی حوضه…………………………………………………………………………………………. 118

4-11-1- زمین شناسی سطحی حوضه پسیخان………………………………………………………………….. 119

4- 11-1-1- سازند زمان پركامبرین………………………………………………………………………………. 120

4-11-1-1-1- واحد  Mtg………………………………………………………………………………………… 120

4-11-1-1-2- واحد  Mt………………………………………………………………………………………….. 120

4-11-1-2- سازند دوران اول(دیرینه زیستی یا پالئوزوئیك)………………………………………………….. 120

4-11-1-2-1-  زیر واحد P ……………………………………………………………………………………….. 120

4-11-1-2-2-  زیر واحد PV ……………………………………………………………………………………. 121

4-11-1-3-  سازند دوران دوم ( میان زیستی یا مزوزوئیك)………………………………………………….. 121

4-11-1-3-1-  واحد TJS  ………………………………………………………………………………………. 121

4-11-1-3-2-  زیرواحد jsh ……………………………………………………………………………………… 121

4-11-1-4-1-  واحد Q1da  ( نهشته های كوهپایه ای و آبرفتی پلئیستوسین)…………………………… 121

4-11-1-4-  سازند دوران چهارم (كواترنر یا عهد حاضر)……………………………………………………. 121

4-11-1-3-3-  واحد K1L ………………………………………………………………………………………. 121

4-11-1-4-2-  واحد Qal  ( نهشته های آبرفتی و دشت سیلابی)………………………………………….. 122

4-12-  فرسایش تشكیلات سطحی در حوضه آبریز پسیخان…………………………………………………. 125

4-12-1-  آب و هوا………………………………………………………………………………………………….. 125

4-12-2-  مورفولوژی ……………………………………………………………………………………………….. 126

4-12-3-  چینه شناسی ………………………………………………………………………………………………. 126

4-12-4-  پوشش گیاهی ……………………………………………………………………………………………. 126

4-13- کاربری اراضی حوضه………………………………………………………………………………………. 127

4-14- فرسایش در حوضه ………………………………………………………………………………………….. 128

4-15- پوشش گیاهی حوضه ………………………………………………………………………………………. 129

4-15-1- اشكوب بندی پوشش گیاهی ( درختان ) به تناسب ارتفاع………………………………………… 129

4-15-1-1- ارتفاع كمتر از 500 متر با جنگل نیمه متراكم……………………………………………………. 129

4-15-1-2- ارتفاع 500 تا 1500 متر با جنگل متراكم…………………………………………………………. 130

4-15-2-  نقش پوشش گیاهی در فرسایش خاك……………………………………………………………… 130

4-16-  مسائل اقتصادی- اجتماعی حوضه………………………………………………………………………… 131

4-16-1- نحوه کشاورزی اهالی رودخانه پسیخان………………………………………………………………. 132

4-16-2- آبادی های دارای سکنه …………………………………………………………………………………. 132

4-16-3-  تعداد جمعیت، خانوار و بعد خانوار ………………………………………………………………….. 132

4-17-  مدیریت یکپارچه و توسعه پایدار حوضه………………………………………………………………… 137

4-18-  مصادیق و جنبه های تخریب و تهدیدات پیش روی منابع حوضه ی آبخیز پسیخان…………….. 139

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………… 142

5-1- بحث ونتیجه گیری…………………………………………………………………………………………….. 143

5-2-  پاسخ به فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………… 156

5-2-1- فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………. 156

5-2-2- فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………. 156

5-3- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………….. 157

منابع و ماخذ…………………………………………………………………………………………………………….. 161

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………. 168

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                          صفحه

جدول 2-1- عملكرد حوضه های رودخانه ای……………………………………………………………………. 16

جدول 3-1- موقعیت جغرافیایی زیرحوضه ها و رودخانه های آن…………………………………………….. 30

جدول 3-2- مشخصات ایستگاه های هواشناسی حوضه مطالعاتی و اطراف آن……………………………… 38

جدول 3-3 – مشخصات ایستگاه های هیدرومتری حوضه مطالعاتی و اطراف آن…………………………… 39

جدول 4-1- ضرایب شکل زیر حوزه ها و حوزه اصلی…………………………………………………………. 51

جدول 4-2- شیب های رودخانه ها و آبراهه های اصلی در حوزه پسیخان و زیر حوزه ها……………….. 56

جدول 4-3- کلاس شیب حوزه پسیخان…………………………………………………………………………… 57

جدول 4-4- توزیع شیب نسبت به سطح زیر حوزه سیاهمزگی………………………………………………… 60

جدول 4-5- توزیع شیب نسبت به سطح زیر حوزه چناران……………………………………………………… 60

جدول 4-6- توزیع شیب نسبت به سطح زیر حوزه لاسک……………………………………………………… 61

جدول 4-7- توزیع شیب نسبت به سطح زیر حوزه چماچاه…………………………………………………….. 61

جدول 4-8- توزیع شیب نسبت به سطح زیر حوزه مژده………………………………………………………… 62

جدول 4-9- توزیع شیب نسبت به سطح زیر حوزه پسیخان…………………………………………………….. 62

جدول 4-10- شیب متوسط وزنی ،شیب میانه و نمای شیب در حوزه زیر حوزه ها………………………… 63

جدول 4-11-  مشخصات ایستگاه های محدوده مورد مطالعه…………………………………………………… 73

جدول 4-12- مقدار بارش حوضه رودخانه پسیخان……………………………………………………………… 78

جدول 4-13- تغییرات میانگین بارندگی سالانه ایستگاه های اطراف حوضه…………………………………. 79

جدول4-14- تعداد روزهای بارانی برحسب ماه های سال……………………………………………………….. 80

جدول 4-15- تعداد روزهای بارانی بر حسب فصلهای سال…………………………………………………….. 80

جدول 4-16- مقادیر بارندگی ماهانه و سالانه در حوضه پسیخان……………………………………………… 82

جدول 4-17- توزیع فصلی و درصدهای مربوط به بارندگی حوضه آبخیز پسیخان………………………… 83

جدول 4-18- نتایج تحلیل بارندگی 24 ساعته و احتمال وقوع بارندگی حوضه…………………………….. 84

جدول 4-19- متوسط درجه حرارت ماهانه ایستگاه های اطراف حوضه برحسب سانتیگراد………………. 87

جدول 4-20- معادلات و روابط بین درجه حرارت و ارتفاع در حوضه پسیخان……………………………. 88

جدول 4-21- توزیع درجه حرارت متوسط ماهانه و سالانه بر حسب سانتیگراد در حوضه پسیخان……… 89

جدول 4-22-  داده‏های درجه حرارت حوضه پسیخان………………………………………………………….. 89

جدول 4-23- تغییرات ماهانه درجه حرارت حوضه پسیخان……………………………………………………. 90

جدول 7-24- رژیم فصلی و درصد فصل درجه حرارت حوضه پسیخان…………………………………….. 93

جدول 4-25- تعداد روزهای یخبندان بر حسب ماه های سال…………………………………………………… 94

جدول 4-26- ارتفاع ماهانه خط برف براساس گرادیان ماهانه دما……………………………………………. 96

جدول4-27-  میانگین رطوبت نسبی ایستگاه های معرف برحسب درصد…………………………………….. 97

جدول 7-28- میانگین تبخیر از طشتك در ایستگاه های معرف………………………………………………… 98

جدول 4-29-  برآورد تبخیر و تعرق نقاط ارتفاعی سالانه حوضه به میلی متر………………………………. 99

جدول 4-31-  مقادیر تبخیر و تعرق ماهانه حوضه آبریز پسیخان به روش ترنت وایت…………………… 103

جدول 4-32- محدوده های اقلیمی دمارتن……………………………………………………………………….. 107

جدول 4 ـ 33 – مشخصات تیپهای اصلی اراضی و واحدهای اراضی حوضه آبریز پسیخان………………. 119

جدول 4-34-  مشخصات فیزیکی حوضه رودخانه پسیخان وزیرحوضه ها…………………………………. 122

جدول (-35- رابطه آبدهی با مساحت در حوضه آبخیز پسیخان……………………………………………… 123

جدول 4-36- آبدهی متوسط روزانه ، ماهانه و سالانه رودخانه پسیخان……………………………………… 124

جدول 4-37-  آبدهی متوسط حداقل ماهانه رودخانه پسیخان………………………………………………… 126

جدول 4-38-  مقادیر دبی حداکثر و حداکثر لحظه ای ایستگاه نوخاله……………………………………… 126

جدول شماره4-39-  دبی حداکثر لحظه ای برآورد شده برای 14 واحد هیدرولوژیک حوزه پسیخان… 128

جدول 4-40-   برآورد دبی با دوره برگشت های مختلف با بهره گرفتن از فرمول منطقه ای  حوزه تالاب… 129

جدول 4-41-  مقادیر دبی های مشخصه ایستگاه نوخاله رودخانه پسیخان………………………………….. 130

جدول  4-42-  تشكیلات زمین شناسی حوضة‌ آبریز پسیخان…………………………………………………. 135

جدول4-43- وضعیت‏مقاومت مكانیكی، فرسایش پذیری و پتانسیل لغزش و ریزش‏تشكیلات‏سطحی‏حوضه‏پسیخان          139

جدول 4-44- وضعیت حوضه آبخیز پسیخان از نظر پوشش گیاهی…………………………………………. 141

جدول 4-45- توزیع جمعیت در روستاهای حوضه آبخیز پسیخان (1385)…………………………………. 147

 

 

فهرست نمودارها/ اشكال

عنوان                                                                                                                          صفحه

شكل 2-1- طبقه بندی آبراهه ها به روش هورتن (الف) و استرالر (ب ( 27)………………………………… 20

شکل3-1- موقعیت حوضه رودخانه پسیخان در استان گیلان…………………………………………………… 29

شکل3-2- نقشه پایه حوضه رودخانه پسیخان……………………………………………………………………… 31

شکل3-3- نقشه موقعیت رودخانه های حوضه رودخانه پسیخان……………………………………………….. 35

شکل 3-4- نقشه موقعیت ایستگاه های حوضه رودخانه پسیخان………………………………………………… 42

شکل4-1- موقعیت حوضه رودخانه پسیخان در استان گیلان…………………………………………………… 42

شکل 4-2- نقشه هیپسومتریک حوضه رودخانه پسیخان………………………………………………………… 52

شکل 4-3- نقشه شیب حوضه رودخانه پسیخان…………………………………………………………………… 64

شکل 4-4- نقشه جهت شیب حوضه رودخانه پسیخان…………………………………………………………… 65

شکل 4-5- تعداد روزهای بارانی بر حسب ماه های سال………………………………………………………… 81

شکل 4 – 6 – تعداد روزهای بارانی بر حسب فصلهای سال…………………………………………………….. 81

شکل4-7- بارندگی ماهانه حوضه پسیخان………………………………………………………………………… 82

شکل4-8- توزیع فصلی بارندگی حوضه پسیخان………………………………………………………………… 83

شكل 4-9- گرادیان حرارتی حوضه آبریز پسیخان………………………………………………………………. 88

شکل 4-10- رژیم حرارتی حوضه آبریز پسیخان………………………………………………………………… 90

شکل 4 -11- تغییرات ماهانه درجه حرارت حوضه پسیخان……………………………………………………. 91

شکل4-12- ضریب تغییرات ماهانه دما C.V. و انحراف از معیار S.D حوضه پسیخان…………………. 91

شکل 4-13- درصد فصلی درجه حرارت حوضه پسیخان………………………………………………………. 94

شکل4-14- تعداد روزهای یخبندان حوضه بر حسب ماه های سال……………………………………………. 95

شکل 4-15- مقایسه دما و تبخیرو تعرق پتانسیل در روش ترنت وایت……………………………………….. 104

شکل4-16-  مقایسه تبخیر از طشت وترنت وایت در حوضه پسیخان………………………………………… 104

شكل 4-17-  اقلیم نمای آمبرژه…………………………………………………………………………………….. 108

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

چکیده 1

مقدمه. 2

? فصـل اول: کلّیات تحقیق

1-1 بیان مسئله. 5

1-2. ضرورت و اهمیت تحقیق.. 7

1–3. اهداف تحقیق.. 8

1–4. سئوال های اساسی تحقیق.. 8

1–5. فرضیه های تحقیق.. 8

1–6. موانع و محدودیت های تحقیق.. 9

1–7. محدوده مورد مطالعه. 9

1–8. سازماندهی تحقیق.. 10

1–9. واژه ها و مفاهیم. 10

? فصـل دوم: مرور منابع، ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

2-1. پیشینه تحقیق.. 14

2–2. مفاهیم پایه ای.. 16

2-2-1. مفهوم شهر. 16

2-2-2. مفهوم کالبد شهر. 17

2-2-3. مفاهیمی پیرامون توسعه کالبدی شهر. 17

2-2-4. فضای شهری و توسعه فضایی.. 17

2-2-5. فضا و فضای شهری.. 17

2-3. ورودی.. 18

2-4. تعریف فضای ورودی شهر. 18

2-4-1. عوامل موثر در طراحی فضای ورودی موفق.. 19

2-5. مفهوم کیفیت محیط شهری.. 20

2-5-1. مدل جان لنگ: نیازهای انسانی.. 20

2-5-2. مدل “کانتر” : مولفه های مکان. 20

2-5-3. مدل جان پانتر. 21

2-5-4. مولفه های کیفیت… 21

2-6. عملکرد (کارکرد) و کالبد محیط.. 22

2-7. عملکرد ورودی شهر. 22

2-7-1.  ویژگی های عملکردی ورودی شهر. 22

2-7-2. اصول عملکردی ورودی ها 22

2-7-3.  مولفه های عملکردی.. 22

2-7-4.  تاثیر سرعت بر عملکرد ورودی شهرها 23

2-7-5.  ارتقاء مولفه های عملکردی در ورود به شهر. 24

2-8. مولفه کالبدی.. 24

2-8-1.  عوامل تاثیرگذار بر کالبد و ظاهر ورودی شهر. 24

2-8-2. هویت کالبدی.. 25

2-8-3. ورودی شهر امروز صحنه تناقص و تضاد. 25

2-9. انواع ورودی های شهری.. 27

2-9-1. ورودی شهر- خیابان. 28

2-9-2. ورودی شهر- ایستگاه راه آهن.. 29

2-9-3. ورودی شهر – فرودگاه 29

2-10. سلسله مراتب کارکردی –  مکانی ورودی ها 30

2-10-1. حوزه های فضای ورودی شهر. 30

2-10-2.  روش های ارزیابی کاربری اراضی شهری.. 32

2-11. ساماندهی شهری.. 37

2-12. نظریه پردازان جهانی.. 37

2-12-1.  جان راسکین (1900-1818) 37

2-12-2. کامیلوبویی تو (1914-1836). 38

2-12-3. کامیلو سیت (1903-1843) 38

2-12-4. پاتریک گدس… 38

2-13. نگاهی به گذشته، حال و آینده ورودی شهرها 39

2-14. تجارب جهانی ساماندهی ورودی.. 43

2-14-1. لستر. 44

2-14-2. وین.. 45

2-14-3. آمستردام. 47

2-15. سابقه برنامه ریزی و طرح های ساماندهی مبادی ورودی در ایران. 49

2-15-1. طراحی مبادی ورودی شهر آمل.. 50

2-15-2. شیراز. 52

2-15-3. مشگین شهر. 54

2-15-4. جیرفت… 56

2-15-5. تبریز. 56

2-15-6. کلاچای.. 58

2-15-7. قزوین.. 59

2-15-8. ورودی غربی تهران. 61

2-15-9. نصب دروازه ماهی ورودی شرق بندرانزلی.. 65

2-15-10. دروازه قرآن ورودی غرب شهر خشکبیجار رشت… 66

2-16. دیدگاه ها و نظریات شهری.. 67

2-16-1. نظریه مدرنیسم. 67

2-16-2. نظریه پست مدرنیسم. 68

2-16-3. نظریه توسعه پایدار شهری.. 68

2-16-4. مکتب ترقی گرایی.. 70

2-16-5. مکتب ساختارگرایی{ structuralist  school  }. 70

2-16-6. دیدگاه سازمان دهی زمین و تفکیک اراضی.. 71

2-16-7.  دیدگاه استفاده از طرح جامع در تغییرات کاربری اراضی.. 72

? فصـل سوم: روش اجرای تحقیق، مواد و روش‌ها

3 –1. روش شناسی تحقیق.. 74

3–1 –1. روش اجرای تحقیق.. 74

3–1 –2. شیوه جمع آوری داده ها و اطلاعات… 74

3 –1–3. ابزار گردآوری اطلاعات… 74

 

3 –1 –4. جامعه آماری.. 74

3 –1 –5. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 75

3-2. ویژگی‌های جغرافیایی شهر مورد مطالعه. 75

3-2-1. موقعیت جغرافیایی شهر بندر انزلی.. 75

3-2-2. توپوگرافی.. 77

3-2-3. ویژگی‌های اقلیمی شهر بندر انزلی.. 80

3-2-3-1. درجه حرارت… 80

3-2-3-2. بارندگی.. 80

3-2-3-3. رطوبت نسبی.. 81

3-2-4. منابع آب… 81

3-2-5. خاک ‌شناسی.. 82

3-2-6. پوشش گیاهی.. 82

3-3. تاریخچه شهر بندر انزلی.. 83

3-3-1. جمعیت و خانوار. 86

3-3-2. ساختار جنسی و سنی جمعیت… 86

3-3-3. حرکات جمعیتی (مهاجرت) 87

3-3-4. زبان و مذهب… 89

3-3-5. سواد. 89

3-3-6. ویژگی‌های اقتصادی شهر بندر انزلی.. 90

3-3-6-1. جمعیت فعال و غیر فعال. 90

3-3-6-2. جمعیت  شاغل برحسب گروه‌های عمده فعالیت… 91

3-3-6-3. حدود کلی تراکم جمعیت شهر بندرانزلی.. 92

3-3-6-4. فعالیت‌های بندرگاهی.. 93

3-4. سیمای کالبدی شهر بندر انزلی.. 94

3-4-1. محله‌ها و نواحی شهر بندر انزلی بر حسب مساحت و جمعیت… 95

3-4-2. کاربری اراضی شهر بندر انزلی.. 99

3-4-3. طرح تفصیلی توسعه کالبدی شهر بندر انزلی.. 103

? فصـل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها و یافته‌های تحقیق

4–1. مقدمه. 106

4-2. محدودیت ها و امکانات توسعه کالبدی شهر بندرانزلی.. 107

4-2-1. محتوای اصلی یا اساس طرح جامع شهر بندرانزلی.. 109

4-2-2. مشخصات ساختی و کالبدی شهر بندرانزلی.. 109

4-2-3. حوزه عملکردهای اصلی شهر بندرانزلی.. 110

4-2-4. تحولات کالبدی و کارکردی شهر بندرانزلی……………………………………………………………. 110

4-2-5. حریم شبکه های ارتباطی.. 112

4-2-6. مقررات مربوط به همجواری و دسترسی های مجاز کاربری های مختلف… 112

4-3. پهنه های فضای ورودی شهر. 113

4-4. توقعات موضوعی از ورودی.. 114

4-4-1. تبدیل پذیری.. 115

4-4-2. نفوذ پذیری.. 123

4-5. توقعات موردی از ورودی.. 128

4-5-1. پذیرندگی.. 129

4-5-1-1. بررسی امکانات مسافرین.. 133

4-5-1-2. دلبازی.. 136

4-5-2. خوانایی.. 141

4-5-2-1. وضوح مسیر. 142

4-5-2-2. راهبری.. 148

4-5-2-3. نظم. 150

4-5-3. تشخص…. 153

4-6. پوشش گیاهی.. 159

4-7. مبلمان شهری.. 159

4-8 . حفظ نقاط طبیعی.. 160

4-9. کفپوش مسیر سواره 161

4-10. تحلیل ویژگی های ورودی شهر بندرانزلی از سمت غرب با تکیه به تکنیکSWOT. 162

? فصـل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری و پیشنهادها

5-1. آزمون فرضیه ها 168

5-2. نتیجه گیری.. 172

5-3. پیشنهادهای تحقیق.. 173

منابع و مأخذ. 175

 

 

فهـرست جداول

عنوان                                                                                                           صفحه

جدول 2-1: مولفه های کیفیت محیط.. 21

جدول 3-1: جمعیت و خانوار شهرستان بندر انزلی.. 86

جدول 3-2: ترکیب جنسی و سنی جمعیت شهرستان بندر انزلی.. 86

جدول 3-3:  مهاجران وارد شده به شهر بندر انزلی.. 88

جدول 3-4 : علل مهاجران وارد شده به شهر بندر انزلی در دهه 1385- 1375. 88

جدول 3-5 : تعداد باسوادان در جمعیت 6ساله و بیشتر شهرستان بندر انزلی، 1385. 89

جدول 3-6 : توزیع نسبی جمعیت 10ساله و بیشتر شهر بندر انزلی برحسب وضع فعالیت… 90

جدول3-7 : توزیع نسبی جمعیت10ساله و بیشتر شهر بندرانزلی برحسب نوع فعالیت و به تفکیک جنس… 91

جدول3-8: توزیع نسبی برآوردشاغلان10 ساله و بیشتر برحسب بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات… 91

جدول 3-9 تراکم ناخالص جمعیتی پیشنهادی طرح جامع و مقایسه آن با وضع موجود. 93

جدول 3-10.  محله‌ها و نواحی شهر بندر انزلی برحسب مساحت و جمعیت… 96

جدول 3-11: سطوح کاربری‌های موجود در شهر بندر انزلی.. 99

جدول 3-12: سطوح کاربری‌های مختلف، تعداد و سهم آنها در شهر بندرانزلی سال 1389. 101

جدول 4-1 انواع دیدها در ورودی شهر. 138

جدول 4-2 اهداف، راهبردها و سیاست های ورودی شهر. 154

جدول4-3 تبدیل پذیری.. 162

جدول 4-4 نفوذپذیری.. 163

جدول4-5 پذیرندگی.. 164

جدول4-6 خوانایی.. 165

جدول 4-7 تشخص…. 166

 

 

فهـرست نمودارها

عنوان                                                                                                           صفحه

نمودار 3-1: ترکیب سنی شهر بندر انزلی – سال 1385. 87

نمودار 3-2: وضعیت جمعیت فعال و غیرفعال شهر بندرانزلی ـ سال 1385. 90

نمودار 3-3: جمعیت فعال شهر بندر انزلی، 1385. 92

نمودار 3-4: مساحت نواحی 9گانه شهر بندر انزلی بر حسب هکتار. 97

نمودار 3-5: جمعیت نواحی 9گانه شهر بندر انزلی.. 97

نمودار 5-1: سنجیدن به ویژگی های مبادی ورودی.. 170
فهـرست تصاویر

عنوان                                                                                                            صفحه

تصویر 2-1 دروازه های قدیم ایران. 40

تصویر 2-2 ورودی کنونی شهر لستر از جنوب شرق.. 45

تصویر 2-3 قسمتی از ورودی شهر وین.. 46

تصویر 2-4  قسمتی از ورودی شهر آمستردام. 49

تصویر 2-5 ورودی شهر آمل.. 50

تصویر 2-6 دروازه قرآن شیراز. 53

تصویر 2-7 طرح های المان ورودی شمالی شیراز. 54

تصویر 2-8 ورودی مشگین شهر. 55

تصویر 2-9 نماهای ورودی مشگین شهر. 55

تصویر 2-10 نماهای ورودی محور ترانزیتی کرمان- جیرفت… 56

تصویر2-11 نماهای ورودی پل امام علی(ع) شهر تبریز. 58

تصویر 2-12 طرح ورودی شهر قزوین از سمت تهران. 61

تصویر2-13 تعیین محدوده طراحی و همنشینی آن با یکدیگر. 62

تصویر 2-14 تعیین امتداد مسیر با توجه به مناظر تشکیل دهنده در ورودی غربی تهران. 63

تصویر 2-15 دروازه ماهی ورودی شرق بندرانزلی.. 66

تصویر 2-16 نصب دروازه قرآن ورودی غرب شهر خشکبیجار از سمت خمام. 67

تصویر 3-1 نمایی از محدوده بندر و گمرکات انزلی.. 94

تصویر 4-1 نماهای مسکونی گل های بهشت و آپارتمان های شرکت نفت در محدوده مورد مطالعه. 111

تصویر 4-2 نمایی از پروژه کنارگذر شرق به غرب انزلی.. 112

تصویر 4-3 نمایی از احداث واحدهای آپارتمانی مسکونی مهر. 112

تصویر4-4.  تغییر بافت پس مسیر ورودی.. 118

تصویر4-5. نسبت عرض مقطع به ارتفاع بدنه در ابتدا و انتهای ورودی.. 119

تصویر 4-6. سد معبر توسط لوازم ساختمانی برای شاخص کردن ملک تجاری.. 120

تصویر4-7. تابلوهای هشدار دهنده کاهش سرعت… 121

تصویر4-8. قدرت انتخاب مسیر در مسیر تندرو به سمت میدان پرستار و ساحل دریا 122

تصویر 4-9. بسته شدن انتهای دید. 125

تصویر 4-10. قرارگیری مشاغل نامتناسب با ورودی در حاشیه مسیر. 126

تصویر 4-11. قرارگیری کاربری های ناسازگار. 126

تصویر 4-12.  نمایی از ریختن زباله در اطراف مسیر ورودی.. 127

تصویر 4-13.  عدم توقف خودروها در حاشیه باند سواره و هجوم به سمت مسیر عبور پیاده 128

تصویر4-14. پل هوایی در مسیر ورودی.. 129

تصویر4-15. ایجاد دور برگردان در باند تندرو. 130

تصویر 4-16. توقف وسایل نقلیه در مسیر پیاده رو 131

تصویر 4-17. عدم ایجاد یا تخریب کفپوش پیاده رو. 131

تصویر 4-18. سرویس بهداشتی در انتهای مسیر ورودی.. 133

تصویر 4-19.  نمونه هایی از واحدهای پذیرایی مناسب و نامناسب در مسیر ورودی مورد مطالعه. 134

تصویر 4-20. مرکز بهداشتی آموزشی و درمانی موجود در مسیر ورودی.. 135

تصویر4-21. محلی که در ورودی پوشش گیاهی در دو طرف مسیر موجود می باشد. 136

تصویر 4-22. سلیقه ای بودن کاشت گیاهان در بلوار ورودی.. 137

تصویر 4-23. رها شدن فضاهای سبز و بدون کاربری در پی عدم صرفه اقتصادی در استفاده آنها 137

تصویر 4-24. ساختمان های با ارتفاع بلند به عنوان یک عنصر شاخص شهری.. 140

تصویر 4-25.  نور پردازی در بلوار مسیر ورودی.. 143

تصویر 4-26. سلیقه ای بودن نورپردازی در مسیر پیاده رو. 143

تصویر 4-27. موانع مزاحم در مسیر ورودی.. 145

تصویر 4-28.  ایجاد ناهمواری در مسیر ورودی.. 146

تصویر 4-29. تابلوهایی هشداردهنده راهنمایی.. 147

تصویر 4-30. جداکننده مسیر سواره و پیاده در مسیر ورودی.. 147

تصویر 4-31. وضوح و قابلیت خروجی ها و تقاطع. 148

تصویر 4-32. عدم رعایت تقارن در بدنه ورودی.. 150

تصویر 4-33. رها شدن فضا درست پشت تابلوی ورودی.. 151

تصویر 4-34. تغییر کاربری کشتارگاه سابق انزلی در مسیر ورودی به ساختمان اداری شهرداری  تصویر. 156

تصویر 4-35. کیفیت پایین بدنه ورودی.. 158

تصویر 4-36. نمونه ایستگاه اتوبوس در مسیر ورودی.. 160

تصویر 4-37.  کیفیت پایین مسیر سواره و درپوش های فاضلاب شهری.. 161

فهـرست نقشه‌ها

عنوان                                                                                                           صفحه

نقشه 1-1 محدوده مورد مطالعه در شهر بندرانزلی.. 9

نقشه 2-1 پل های در دست احداث ورودی شرقی تبریز. 57

نقشه 3-1 موقعیت شهر بندرانزلی در تقسیمات کشوری.. 76

نقشه 3-2 نواحی سه گانه شهر بندرانزلی.. 78

نقشه 3-3 پوشش زمین در شهرستان بندرانزلی.. 79

نقشه 3-4 توسعه تاریخی شهر بندرانزلی در دوران های مختلف… 85

نقشه 3-5 وضعیت ناحیه ها و محله های شهربندرانزلی.. 98

نقشه 3-6 پهنه بندی اراضی شهر بندرانزلی. 1389. 100

نقشه 4-1 کاربری اراضی پیشنهادی طرح توسعه و عمران (جامع) شهر بندرانزلی.. 108

نقشه 4-2 کاربری اراضی پیشنهادی طرح توسعه و عمران محدوده مورد مطالعه. 111

نقشه 4-3 پهنه های فضای ورودی شهر. 114

نقشه 4-4 طول مسیر ورودی.. 116

نقشه 4-5 محل قرارگیری تابلوی کنونی ورودی شهر و مسیر انتهای دید. 117

نقشه 4-6 امتداد کاربری های دو طرف ورودی در  ورودی.. 123

نقشه 4-7  تغییر مقیاس کاربری ها درشت دانه و ریزدانه در میسر ورودی.. 124

نقشه 4-8  کاربری اراضی مسیر ورودی.. 132

نقشه 4-9 واحدهای تجاری عرضه محصولات غذایی و جاگذاری آنها 134

نقشه 4-10 سکانس بندی مسیر ورودی و آزاد بودن انتهای دید. 141

 

چکیده

در گذشته های نه چندان دور فضای ورودی شهر به مثابه اولین فضای شهری، نخستین تصویری از شهر بود که در ذهن مسافران شکل می گرفت. لذا این فضاها نه تنها از کیفیات فضایی بالایی بر خوردار بودند بلکه جزء ویژگی های شاخص شهرها بودند. امروزه با گسترش شهرها و ظهور وسایل نقلیه، ورودی شهرها به فضایی بی کیفیت برای تردد سواره و استقرار کاربری های وابسته به آن و همین طور کاربری های ناسازگار با محیط شهری که از شهر بیرون رانده شده اند، تبدیل گشته است. بدین ترتیب فضای ورودی بسیاری از شهرهای کشورمان با افت شدید کیفی از جمله کیفیات ادراکی – بصری به عنوان مهمترین عوامل سازنده توقعات موردی از ورودی شهرها مانند خوانایی، پذیرندگی، هویت مندی، تبدیل پذیری و خاطره انگیزی مواجه است. بنابراین بررسی و کشف این کیفیات در مبادی ورودی شهرها و ارائه راهبرد هایی جهت ساماندهی آن ها، نقش تعیین کننده ای در حصول و ارتقاء جایگاه این فضاهای شهری دارد. هدف این تحقیق بررسی تحولات کالبدی و کارکردی مبادی ورودی غرب شهر بندرانزلی به عنوان یک شهر توریستی و دانشگاهی است. بدین منظور از روش های توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و بررسی های میدانی است. نتایج تحقیق حاکی از این است که بر اساس شاخص سازگاری کاربری های اراضی، 28 درصد کاربری ها در قسمت ورودی بندرانزلی – رضوانشهر ناسازگارند. وضعیت پوشش گیاهی (فضای سبز شهری) نیز در این ورودی بسیار ضعیف و بدون برنامه ریزی شده است. در زمینه تابلوهای اطلاع رسانی شهری بخصوص تابلوهای تجاری و خدماتی به دلیل تنوع و کثرت، دچار آشفتگی بصری است، و عدم وجود جداره مشخص به ویژه جداره نرم (فضاهای سبز) که از ویژگی پهنه

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                                      صفحه

فصل اول:کلیات

1-1 مقدمه. 2

1-2 بیان مسئله. 3

1-3 اهمیت موضوع تحقیق. 5

1-4 هدف های تحقیق. 6

1-5 پرسش های تحقیق. 6

1-6 پیش فرض ها یا فرضیه های اصلی.. 6

1-7 پیشینه تحقیق. 6

1-8 قلمرو تحقیق. 10

1-9 روش تحقیق. 11

1-9-1 جامعه آماری.. 11

1-9-2 روش نمونه گیری.. 11

1-9-3 شیوه گردآوری اطلاعات.. 11

1-9-4 ابزار گردآوری اطلاعات.. 11

1-9-5 شیوه تجزیه و تحلیل یافته ها 12

1-10 محدودیت های تحقیق. 12

فصل دوم:چارچوب نظری پژوهش(ادبیات تحقیق)

2-1 مفاهیم و اصطلاحات.. 14

2-1-1 تعریف توریسم. 14

2-1-2 برخی مفاهیم مرتبط با گردشگری.. 15

2-1-3 عوامل عمده تأثیرگذار در صنعت توریسم. 17

2-1-4 اهمیت گردشگری.. 17

2-1-5 نوع شناسی توریسم. 18

2-1-5-1 توریسم عادی.. 18

2-1-5-2 توریسم طبیعت گرا 19

2-1-6 اکوتوریسم(Ecotourism) 22

2-1-7 تعریف اکوتوریسم. 22

2-1-8 اصول اکوتوریسم. 24

2-1-9 ویژگی های اکوتوریسم. 24

2-1-10 چند تقسیم بندی از اکوتوریسم. 26

2-1-11 گردشگری و توسعه اشتغال. 26

2-1-12 توسعه پایدار. 28

2-1-13 اکوتوریسم پایدار. 29

2-1-14 راهکارهای عملی اکوتوریسم پایدار. 30

2-1-15 انجمن بین المللی اکوتوریسم. 31

2-1-16 اکوتوریسم در ایران و جهان. 31

2-2 مبانی نظری ( مدل ها ، نظریات تحقیق وتئوریها) 33

2-2-1 نگرش سیستمی به گردشگری.. 33

2-2-2 عناصر صنعت گردشگری.. 34

2-2-3 بازار طبیعت گردی.. 36

2-2-4 اثرات اقتصادی اکوتوریسم. 37

2-2-5 طبیعت گردی هم فرصت است و هم تهدید. 39

2-2-5-1 طبیعت گردی به عنوان فرصت.. 39

2-2-5-2 طبیعت گردی به عنوان تهدید. 40

2-2-6 بیانیه کبک در خصوص اکوتوریسم. 41

2-2-6-1 توصیه های بیانیه کبک به دولت ها در سطح ملی، منطقه ای و محلی.. 41

2-2-7 دیدگاه سازمان جهانی گردشگری.. 43

2-2-8 دید گاه گان. 44

2-2-9 دیدگاه رای.. 45

2-10 دیدگاه بویونز، نجیدا و مورالس… 46

2-11 دیدگاه کاسپار. 47

2-12 دیدگاه هولدن. 48

2-2- 13 مدل تحلیلی swot 50

2-2-14-1 ماتریس تهدیدات، فرصت ها، نقاط قوت و ضعف( swot) 50

فصل سوم: ویژگی های جغرافیایی محدوده مورد مطالعه: شهرستان سواد کوه

3-1 ویژگی های جغرافیای طبیعی.. 56

3-1-1 موقعیت سواد کوه 56

3-1-2 زمین شناسی.. 59

3-1-3 توپوگرافی.. 60

3-1-4 اقلیم. 65

3-1-4-1 آب و هوا 65

3-1-4-2 دما 66

3-1-4-3 بارش… 67

3-1-4-5یخبندان. 69

3-1-4-6 تعداد ساعات آفتابی.. 70

3-1-4-7 باد. 72

3-1-5منابع خاک.. 73

3-1-6 منابع آب.. 74

3-1-6-1 منابع آبهای سطحی.. 75

3-1-6-2 منابع آب زیر زمینی.. 75

3-1-7 پوشش گیاهی.. 77

3-1-7-1 جلگه و دشت.. 77

3-1-7-2 بخشی کوهپایه ای.. 77

3-1-7-3 بخش کوهستانی.. 78

3-1-8 حیات جانوری.. 79

3-2 ویژگی های جغرافیای انسانی.. 80

3-2-1 ویژگی های تاریخی و وجه تسمیه شهرستان سواد کوه 80

3-2-2 اجتماعی و جمعیت.. 82

3-2-2-1 جمعیت و ویژگی های آن. 82

3-2-2-2 ساختار جنسی.. 83

 

3-2-2-3 شهرنشینی.. 83

3-2-3 ویژگی های اقتصادی شهرستان سواد کوه 83

3-2-3-1 کشاورزی.. 84

3-2-3-2 صنعت.. 85

3-2-4 کالبدی.. 87

3-2-4-1منابع گردشگری سواد کوه 87

3-2-4-1-1 منابع طبیعی.. 87

3-2-4-1-1-1 غار اسپهبد خورشید. 87

3-2-4-1-1-2 غار زنگیان. 88

3-2-4-1-1-3 غار کیجاکچال. 88

3-2-4-1-1-4 غار دیولیلم. 88

3-2-4-1-1-5 دریاچه شورمست.. 88

3-2-4-1-1-6 دریاچه گل پل. 89

3-2-4-1-1-7 آبشار گزو. 89

3-2-4-1-1-8 آبشار شورآب.. 89

3-2-4-1-1-9 آبشار گلناب دره وآبشار شش رودبار. 89

3-2-4-1-1-10 جنگل ترز. 89

3-2-4-1-1-11 جنگل اسلام آباد. 90

3-2-4-1-1-12 جنگل کاشی آباد( جمشید آباد) 90

3-2-4-1-1-13 جنگل خی پوست ( خی بوس) 90

3-2-4-1-1-14 جنگل کسلیان. 90

3-2-4-1-1-15 جنگل چم چم. 90

3-2-4-1-1-1-16 جنگل سرخ کلا.. 90

3-2-4-1-1-17 جنگل پرو. 91

3-2-4-1-1-18 ییلاقات و جاده های گردشگری.. 91

3-2-4-1-1-19 منطقه دراسله. 91

3-2-4-1-1-20 محله قدیمی آلاشت.. 92

3-2-4-1-1-21 جاده شوسه سواد کوه 93

3-2-4-1-1-22 جاده آلاشت.. 94

3-2-4-1-1-23 جاده خطیر کوه 94

3-2-1-1-24 جاده پل سفید، محمود آباد. 95

3-2-4-1-1-25 جاده کسلیان. 95

3-2-4-1-1-26  جاده سرتنگه. 95

3-2-4-1-2 منابع فرهنگی( جاذبه های دست ساخت) 96

3-2-4-1-2-1 اماکن و بقاع مذهبی.. 96

3-2-4-1-2-2 برج لاجیم. 96

3-2-4-1-2-3 برج دیده بانی باوند. 97

3-2-4-1-2-4 قلعه کنگلو. 97

3-2-4-1-2-5کلیسای اوریم رودبار. 98

3-2-4-1-2-6 پل ورسک… 98

3-2-4-1-2-7 پل شاپور. 99

3-2-4-1-2-8 پل داخل شهر پل سفید. 100

3-52-4-1-2-9 پل شاه عباسی روستای ورسک… 101

3-2-4-1-2-10 پل راه آهن اوریم. 101

3-2-4-1-2-11 پل بالو. 101

3-2-4-1-2-12 سه خط طلا.. 101

3-2-4-1-2-13 راه آهن.. 102

3-2-4-1-3 منابع فرهنگ معنوی.. 102

3-2-4-2 بررسی وضعیت زیر ساخت ها در محدوده مطالعاتی.. 104

3-2-4-2-1 اقامتگاه ها( هتل، متل، مهمانپذیر…) و تأسیسات پذیرایی(رستوران، کافی شاپ و انواع غذاهای سنتی و مدرن)  104

3-2-4-2-2 راهنمایان گردشگری.. 105

3-2-4-2-3 دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی.. 105

3-2-4-2-4 شبکه ارتباطی ، پایانه ها و ایستگاه های حمل و نقل. 105

3-2-4-2-5 امکانات مخابراتی و اطلاعات و اخبار. 107

3-2-4-2-6 بانک… 107

3-2-4-2-7 تأسیسات و امکانات شهری.. 107

3-2-4-2-8 امکانات ورزشی تفریحی.. 108

3-2-4-2-9 بررسی و تحلیل تقاضای گردشگران منطقه سواد کوه: 108

3-2-4-2-9-1 بازار تقاضای گردشگران درون استانی( ساکنان محلی) 108

3-24-2-9-2 بازار تقاضای ملی( دیگر استان ها) 109

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل داده ها

مقدمه. 111

4-1معرفی اجمالی منطقه. 111

4-2 منابع و جاذبه های موجود در منطقه. 112

4-3 استفاده از مدل SWOT برای تعیین راهبرد توسعه گردشگری.. 114

4-4 تحلیلSWOT از منابع زیر ساختمانها ، مدیریت و نیروی انسانی مرتبط با اکوتورسیم منطقه مورد مطالعه  114

4-4-1 عوامل  درونی.. 114

4-4-2 عوامل بیرونی.. 117

4-5 استراتژی ها و راهبردها در بخش منابع ، زیر ساختمانها، مدیریت و نیروی انسانی. 121

فصل پنجم:نتیجه گیری

5-1 نتیجه گیری.. 130

5-2 پیشنهادات و راهکارها 131

منابع و ماخذ. 133

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                                                      صفحه

جدول شماره 2-1 میزان اشتغال در صنعت مسافرت و جهانگردی.. 27

جدول شماره (2-1) عناصر صنعت گردشگری(سی سا) 35

جدول شماره (2-2) عناصر صنعت گردشگری(سینکلر و استبلر) 36

جدول 2-3 اثرات مثبت حفاظت  و توسعه اکوتوریسم. 40

جدول شماره 2-4. 52

جدول شماره 3-1 مشخصات عمومی شهرستان سواد کوه بر اساس تقسیمات کشوری تا پایان سال 1391  58

جدول3) متوسط دما در منطقه مورد مطالعه. 66

جدول4) میزان بارندگی در منطقه مورد مطالعه. 68

جدول5) تعداد روزهای یخبندان در منطقه مورد مطالعه. 69

جدول6) تعداد  ساعات آفتابی در منطقه مورد مطالعه. 70

جدول7) رطوبت نسبی در منطقه مورد مطالعه. 71

جدول8) حداکثر سرعت باد در منطقه مورد مطالعه (متربرثانیه) 72

جدول شماره 3-2 مساحت جنگل ها و پارک های جنگلی، فضای سبز و ذخیره گاه های جنگلی سال 1390 ( واحد : هکتار)  77

جدول 3-3 جمعیت شهرستان سواد کوه به تفکیک نقاط شهری و روستایی.. 82

جدول 3-4 مقایسه ساختار جنسی جمعیت شهرستان سواد کوه طی سالهای 1375 ، 85-90 (درصد) 83

جدول 3-5 جمعیت شهرهای شهرستان سواد کوه سال 1390. 83

جدول شماره 3-6 تعداد پایانه سفر و مسافر جابجا شده برون استانی از طریق پایانه مسافربری : 1392. 106

جدول 3-7 محورهای موجود در شهرستان سواد کوه به تفکیک نوع راه و پوشش در سال 1390. 106

جدول 3-8 انواع راه هایی روستایی زیر پوشش اداره کل راه  و ترابری استان ( کیلومتر)  1390. 107

جدول شماره 3-9 تعداد واحدهای بانکی در پایان سال 1392. 107

جدول 1-4 منابع (جاذبه های ) طبیعی.. 112

جدول 4-2 منابع فرهنگی و تاریخی (جاذدبه های ساخت بشر) 113

جدول4-3 لیست اهم منطق، پدیده ها و محیط های طبیعی با جاذبه طبیعت گردی سوادکوه 113

جدول 4-4 ماتریس راهبردها و راهکارهای در برنامه ریزی توسعه اکوتوریسم سوادکوه 123

فهرست  نمودار

عنوان                                                                                                                                                                      صفحه

نمودار شماره 2-1 الگوی اکوتوریسم پایدار. 30

نمودار شماره 2-2 نگرش سیستمی به گردشگری.. 34

نمودار 2-3 اکوتوریسم و بازار گردشگری.. 37

نمودار 2-4 اثرات اقتصادی اکوتوریسم. 38

نمودار 2-5 اکوتوریسم یک فرصت.. 39

نمودار 2-6 اکوتوریسم یک تهدید. 40

نمودار 2-7 دیدگاه سازمان جهانی گردشگری.. 43

نمودار 2-8 دیدگاه گان. 44

نمودار 2-9 سیستم گردشگری از دیدگاه  رای.. 45

نمودار 2-11 دیدگاه کاسپار. 47

نمودار 2-12 دیدگاه هولون. 49

نمودار میله ای 3-1 اوضاع جوی گزارش شده ایستگاه سینوپتیک پل سفید. 67

نمودار میله ای 3-2 :اوضاع جوی گزارش شده ایستگاه سینوپتیک پل سفید. 68

نمودار میله ای 3 -3 :اوضاع جوی گزارش شده ایستگاه سینوپتیک پل سفید. 69

نمودار میله ای  4-3 :اوضاع جوی گزارش شده ایستگاه سینوپتیک پل سفید. 70

نمودار میله ای   5-3 :اوضاع جوی گزارش شده ایستگاه سینوپتیک پل سفید. 71

نمودار میله ای    6-3 :اوضاع جوی گزارش شده ایستگاه سینوپتیک پل سفید. 72

نمودا 4-2 : ابعاد چهارگانه تجزیه و تحلیل SWOT. 120

 

فهرست شکل و نقشه

عنوان                                                                                                                                                                      صفحه

 

شکل 2-1. 46

نقشه شماره 3-1 استان مازندران. 56

نقشه شماره 3-2 شهرستان سواد کوه 57

نقشه شماره 3-3 تقسیمات سیاسی.. 58

نقشه شماره 3-4 زمین شناسی.. 59

نقشه شماره 3-5 سه بعدی.. 60

نقشه شماره 3-6 توپوگرافی.. 62

نقشه شماره 3-7 شیب شهرستان. 63

نقشه شماره 3-8 طبقات ارتفاعی شهرستان. 64

نقشه شماره 3-9 کاربری اراضی.. 74

نقشه شماره 3-10 هیدروگرافی.. 76

نقشه شماره 3-11 شیب شهرستان. 79

1 مقدمه:

امروزه گردشگری به عنوان بزرگ ترین صنعت جهان معرفی شده و در عین حال به عنوان یکی از منابع اصلی مبادله و کسب درآمد ارزی و اشتغال در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به شمار می رود. رشد و توسعه گردشگری پیامدی دو جانبه دارد. این صنعت به دلیل قابلیت ذاتی خود، هم می تواند موجب بهبود شرایط اقتصادی ، اجتماعی جامعه گشته و هم اینکه رشد سریع و غیر قابل مهار آن می تواند منجر به تخریب محیط زیست واز بین رفتن هویت بومی و فرهنگ سنتی گردد. اکوتوریسم گرایش نسبتا تازه در صنعت گردشگری است .محیط طبیعی، معیشت و شیوه های زیست سنتی، چم اندازها و مناظر زیبای طبیعت، هدف های اصلی وجاذبه های گردشگر پذیر این نوع از گردشگری هستند به منظور پایداری و توسعه این صنعت، حفاظت از محیط زیست و پاسداری از فرهنگ سنتی در اولویت قرار دارد. اکوتوریست ها که با انگیزه های خاص خود به نواحی طبیعی و بکر کره زمین مسافرت می کنند تجارت سودمندی به دست خواهند آورد. آنان با زمینه های فرهنگی – زیست محیطی ، طبیعت هر منطقه و کشور آشنا شده و به دوستداران وحافظان طبیعت می پیوندند.

طبیعت گردی معمولا دارای یک مفهوم و محتوای فرهنگی ومحلی با اهمیت است و انسان را به جامعه باز می گرداند و احساس تعهد به منظور حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگ سنتی را در انسان بر می انگیزد. سازمان جهانی گردشگری پیش بینی نموده است در سال 2020 بالغ بر 50 درصد از گردشگران را اکوتوریست ها تشکیل خواهند داد. گردشگری پایدار و بیوتوریسم واژه های متنوعی هستند که برای گردشگری طبیعت یا اکوتوریسم به کار برده می شوند.

اکوتوریسم نوعی از گردشگری است که بر اساس مسافرت به مناطق طبیعی به نسبت بودن آسیب مانده می باشد( سجادیان، مهیار و ناهید، 1388) . این صنعت ابزار قدرتمندی در جهت توسعه اقتصادی کشورهای کمتر توسعه یافته به شمار می رود . برای نمونه در فاصله سال های 2000-1990 ، درآمد خالص برخی از این کشورها از محل گردشگری ، سالانه 154 درصد رشد داشته که بیش از دو برابر رشد آن در کشورهای توسعه یافته است.(  هیقام،2007)

معمولا از گردشگری طبیعی به عنوان توسعه پایدار، گردشگری پاک و دوستدار محیط زیست یاد و تفسیر می شود. از نظر انجمن بین المللی اکوتوریسم، طبیعت گردی سفری مسئولانه به نواحی طبیعی است. که به حفظ محیط زیست و پایداری رفاه مردم محلی می انجامد. در ایران نیز بر پایه رویکرد کنش گرایانه اکوتوریسم مبنی بر کاهش آثار منفی گردشگری طبیعت و توجه جدی به افزایش بار مثبت آن، ضرورتا باید به «اکوتوریسم جامعه محور» به عنوان یک راهبرد اساسی در توسعه و ترویج گردشگری طبیعی پرداخته و فرایند سیاستگذاری ها، برنامه ریزی، اجرا و مدیریت طرح ها و پروژه های گردشگری طبیعی طوری سازماندهی وهدایت شوند تا از یک طرف رشد و بالندگی این بخش از صنعت گردشگری همراه با حفظ و ارتقای شاخص های پایداری زیست محیطی در مناطق و محورهای گردشگری طبیعی همراه باشد و از طرف دیگر علی الاصول بایستی کلیه امور اجرا و بهره برداری از جاذبه های گردشگری بر پایه حضور و با محوریت مشارکت فعال جمعیت و جوامع انجام گیرد.

بدون تردید کشور ایران با جاذبه های فراوان طبیعی، گونه های مختلف فرهنگی، تنوع زیستی و اقلیم متناوت و داشتن چهار فصل، درآینده یکی از مقاصد طبیعت گردان خواهد بود، گر چه طبیعت گردی در کشور ایران در آستانه راه است، اما تجارب ارزشمند جامعه جهانی، قوانین ومقررات ، توصیه ها و الزامات بین الملل و دستاوردهای ناشی از تجارب مجموعه ممالک فعال و پیشرو در این حوزه به رایگان در اختیار ماست، این فرصت را باید مغتنم شمرد.

1-2 بیان مسئله

چنانکه می دانیم انسان و طبیعت ترکیبی جدایی ناپذیرند، آدمی در طبیعت به دنیا می آید، در طبیعت زندگی می کند و در طبیعت می میرد تمام جلوه های طبیعی اعم از جنگل های طبیعی، پارک های ملی و حیات وحش، رودخانه ها و طبیعت پیرامون آن ها گستره هایی از قسمتی از جهانگردی( گردشگری در طبیعت) را رقم می زند. اکوتوریسم را به طور خلاصه چنین تعریف می کنند. اکوتوریسم سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که ضمن حفاظت از محیط زیست سلامت جامعه محلی را نیز پایدار سازد. اکوتوریسم به مثابه عرصه ای مشترک برای خلق تشریک مساعی و هدایت مشترک مسیر گردشگرانی که قصد کسب تجربه و یادگیری درباره مناطق طبیعی و فرهنگهای مختلف دارند عمل می نماید. امروزه طبیعت گردی در میان گونه های مختلف گردشگری از جایگاه ویژه ای و رشد قابل ملاحظه ای برخوردار است ودر بیست سال اخیر شاهد گسترش سریع فعالیت های طبیعت گردی در سراسر جهان بوده ایم و انتظار میرود برشدت این گسترش نیز افزوده شود.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                صفحه

مقدمه. 2

فصل اول: کلیات تحقیق

۱-۱- بیان مساله و ضرورت تحقیق. 5

۱- -ضرورت و اهمیت تحقیق. 6

. 6

. 6

. 6

. 7

. 7

. 8

. 8

8

9

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

.. 12

.. 13

.. 13

.. 14

.. 15

.. 16

.. 19

. 20

.. 23

25

25

۲-۴-۳-شناخت جاذبه های گردشگری…………………………………………………………………………………… 25

.. 26

.. 31

.. 32

. 33

.. 35

. 36

.. 40

.. 41

. 42

.. 44

. 47

.. 49

فصل سوم: موقعیت جغرافیایی شرق استان گیلان

. 51

.. 53

. 54

. 55

۳-۳-۲-وضعیت عمومی اقلیم شرق گیلان……………………………………………………………………………….. 56

. 57

. 57

. 60

. 61

.. 63

. 63

. 63

فصل چهارم: یافته های تحقیق

. 68

.. 68

69

. 69

.. 72

. 73

.. 74

. 75

. 75

. 79

. 79

80

.. 84

.. 85

.. 88

.. 90

.. 91

. 92

97

.. 104

. 107

.. 110

.. 111

.. 113

. 114

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و پیشنهادها

147

. 147

149

 

.. 151

153

. 155

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                   صفحه

2-1-رویکردهای جغرافیا و ارتباط آن با مطالعه گردشگری و تفریح………………………………… 21

3-1-تحولات جمعیتی استان گیلان در محدوده یکسان 1385 و مقایسه آن با کل کشور………… 61

3-2-جمعیت شهرهای شرق گیلان در سرشماری 1385  ……………………………………………… 62

3-3-تعداد شاغلان در بخش های مختلف اقتصادی به تفکیک شهرستان سال 1385 ……………. 64

4-1-گیاهان آپارتمانی استان گیلان در سال 1390………………………………………………………. 81

4-2-آمار گل و گیاهان فصلی و نشایی زینتی استان گیلان در سال 1390………………………….. 82

4-3-آمار درختان و درختچه های زینتی فضای باز استان گیلان در سال 1390…………………… 83

4-4-ترتیب پاسخ گویان بر اساس جنسیت……………………………………………………………… 115

4-2-توزیع فراوانی شرکت کنندگان بر اساس سن ……………………………………………………. 116

4-3-توزیع فراوانی شرکت کنندگان بر اساس تحصیلات…………………………………………….. 117

4-4-بررسی گزاره گل و گیاه می تواند به عنوان جاذبه اصلی موجب جذب گردشگر شود…… 118

4-5- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند به عنوان جاذبه دوم موجب جذب گردشگر شود……. 119

4-6- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند عاملی بر برگزاری رویدادهای گردشگری باشد……… 120

4-7- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند سبب افزایش فرصت های شغلی در منطقه شود…….. 121

4-8- بررسی گزاره سرمایه گزاری بخش خصوصی در توسعه گردشگری گل و گیاه یک روش مهم برای شکل گیری این گونه از گردشگری در شرق گیلان می باشد……………………………………………………………………….. 123

4-9-بررسی گزاره بازارهای مرکزی و مجتمع های گل و گیاه می تواند عاملی بر توسعه گردشگری گل و گیاه در شرق گیلان باشد…………………………………………………………………………………………………………………….. 124

4-14-10-بررسی گزاره عدم شناخت کافی مردم منطقه و مسولین از این شاخه از گردشگری

یک عامل محدود کننده در توسعه گردشگری گل و گیاه شرق گیلان به حساب می آید………. 126

4-11-بررسی گزاره گل و گیاه می تواند سبب کاهش مهاجرت روستاییان از روستاهای خود می شود

4-12- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند عامل رشد اقتصادی منطقه شرق گیلان باشد………… 127

4-13- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند سبب افزایش محصولات کشاورزی منطقه شرق گیلان باشد130

4-14-بررسی گزاره منطقه شرق گیلان باتوجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود دارای پتانسیل بالایی برای شکل گیری و توسعه گردشگری گل و گیاه باشد…………………………………………………………………………………… 131

4-15- بررسی گزاره گل و گیاه می تواند در افزایش میزان اعتماد بنفس و غرور فرهنگی و اقتصادی جامعه بومی و محلی تاثیر مثبت داشته باشد……………………………………………………………………………………………….. 132

4-16-بررسی گزاره بانوان منطقه شرق گیلان در توسعه گردشگری گل و گیاه نقش مهمی را دارا می‎باشند    134

4-17-بررسی گزاره تورهای گردشگری می تواند یکی از زمینه های توسعه گردشگری گل و گیاه باشد        135

4-18-بررسی گزاره کتاب های آموزش گلکاری می تواند نقشی مهم در معرفی گونه های گیاهی منطقه شرق گیلان داشته باشد…………………………………………………………………………………………………………………….. 136

4-19-اکوموزه های گل و گیاه می تواند یک جاذبه مهم در گردشگری گل و گیاه معرفی شود. 138

4-20-بررسی گزاره کدام رویداد می تواند بیشترین اثر را در جذب گردشگر گل و گیاه بگذارد 139

4-21-بررسی گزاره کدام نوع از تورهای گردشگری می تواند بیشترین تاثیر را بر توسعه گردشگری گل و گیاه داشته باشد     140

4-22-بررسی گزاره  کدام فصل سال می تواند مناسب ترین زمان برای سفر گردشگران به قصد بازدید از گل و گیاه منطقه شرق گیلان باشد………………………………………………………………………………………………………. 141

4-23-بررسی گزاره کدام ارگان دولتی می تواند بیشترین سهم را در توسعه گردشگری گل و

گیاه استان گیلان داشته باشد…………………………………………………………………………………. 143

4-24-بررسی گزاره تا چه حد با گردشگری گل و گیاه آشنایی دارید……………………………… 144

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                       صفحه

4-1-نمودار دایره ای توزیع فراوانی شركت كنندگان براساس جنسیت……………………………. 115

4-2-نمودار ستونی توزیع فراوانی گروه های سنی شرکت کنندگان در پرسشنامه ………………. 116

4-3-نمودار دایره ای توزیع فراوانی شركت كنندگان براساس میزان تحصیلات…………………. 117

4-4-نمودار ستونی توزیع فراوانی بررسی گزاره گل وگیاه به عنوان جاذبه نخست……………… 118

4-5-نمودار ستونی بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه  می تواند به عنوان جاذبه دوم موجب جذب گردشگر شود    119

4-6-نمودار ستونی بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه می تواند عاملی بر برگزاری رویداد های گردشگری باشد     121

4-7-نمودار ستونی بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه سبب افزایش فرصت های شغلی در منطقه

می شود………………………………………………………………………………………………………….. 122

4-8-نمودار ستونی بررسی گزاره سرمایه گذاری بخش خصوصی در توسعه گردشگری گل و گیاه یک

روش مهم برای شکل گیری این گونه از گردشگری در شرق گیلان می باشد……………………. 123

4-9-نمودار ستونی بررسی گزاره بازارهای مرکزی و مجتمع های گل و گیاه می تواند عاملی بر توسعه گردشگری گل و گیاه در شرق گیلان باشد……………………………………………………………………………………………….. 125

4-10-نمودار ستونی بررسی گزاره عدم شناخت کافی مردم منطقه و مسئولین از این شاخه از  گردشگری یک عامل محدود کننده در توسعه ی گردشگری گل و گیاه شرق گیلان به حساب می آید…………………………………. 126

4-11-نمودار ستونی بررسی گردشگری گل و گیاه سبب کاهش مهاجرت روستاییان از روستای خود می‎شود 128

4-12-نمودار ستونی  بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه می تواند عامل رشد اقتصادی منطقه شرق

گیلان باشد……………………………………………………………………………………………………… 129

4-13-نمودار ستونی بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه سبب افزایش محصولات کشاورزی منطقه شرق

گیلان می شود…………………………………………………………………………………………………. 130

4-14-نمودار ستونی  بررسی گزاره منطقه شرق گیلان با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود، دارای پتانسیل بالایی برای شکل گیری  و توسعه گردشگری گل و گیاه می باشد…………………………………………………………. 131

4-15-نمودار ستونی  بررسی گزاره گردشگری گل و گیاه می تواند در افزایش میزان اعتماد بنفس و غرور

فرهنگی و اقتصادی جامعه بومی و محلی تاثیر مثبت داشته باشد…………………………………… 133

 

4-16-نمودار ستونی  بررسی گزاره بانوان منطقه شرق گیلان در توسعه گردشگری گل و گیاه نقش مهمی

را دارا می باشند……………………………………………………………………………………………….. 134

4-17-نمودار ستونی بررسی گزاره تور های گردشگری می تواند یکی از زمینه های توسعه گردشگری گل

و گیاه باشد…………………………………………………………………………………………………….. 136

4-18-نمودار ستونی بررسی گزاره کتاب های آموزش گل کاری می تواند نقشی مهم در معرفی گونه های گیاهی منطقه شرق گیلان داشته باشد……………………………………………………………………………………………………….. 137

4-19-نمودار ستونی بررسی گزاره اکو موزه های گل و گیاه می تواند یک جاذبه مهم درگردشگری

گل و گیاه معرفی شود………………………………………………………………………………………… 138

4-20-نمودار دایره ای کدام رویداد می تواند بیشترین اثر را در جذب گردشگر گل و گیاه بگذارد 139

4-21-نمودار ستونی  کدام نوع از تورهای گردشگری می تواند بیشترین تاثیر را بر توسعه گردشگری گل و گیاه داشته باشد   140

4-22-نمودار دایره ای ۲۲-کدام فصل سال می تواند مناسب ترین زمان برای سفر گردشگران به قصد بازدید از گل و گیاه منطقه شرق گیلان باشد……………………………………………………………………………………………….. 142

4-23-نمودار ستونی کدام ارگان دولتی می تواند بیشترین سهم را در توسعه گردشگری گل و گیاه استان گیلان داشته باشد     143

4-24-نمودار ستونی تا چه حد با گردشگری گل و گیاه آشنایی دارید؟…………………………… 144

 

فهرست شکلها

عنوان                                                                                                        صفحه

2-1-رویکرد بین رشته ای در مطالعات جهانگردی……………………………………………………… 20

2-2-دسته بندی جاذبه های گردشگری…………………………………………………………………….. 30

2-3- مراحل تاثیر گذار در ظرفیت تحمل مقاصد………………………………………………………… 35

 

 

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                        صفحه

2-1- نقشه نواحی رویشی ایران……………………………………………………………………………… 39

3-1- نقشه جغرافیایی استان گیلان به تفکیک شهرستان بخش و دهستان…………………………… 52

3-2-نقشه شرق گیلان در تقسیمات سیاسی کشور………………………………………………………. 53

3-3-نقشه تقسیمات سیاسی شرق گیلان…………………………………………………………………… 54

3-4-نقشه استان گیلان به تفکیک مناطق گیلان غربی-گیلان شرقی- گیلان مرکزی………………. 55

3-5-نقشه توپوگرافی شرق گیلان ………………………………………………………………………….. 59

 

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                        صفحه

4-1-نیلوفر آبی………………………………………………………………………………………………….. 73

4-2-سروناز………………………………………………………………………………………………………. 74

4-3-گل محمدی………………………………………………………………………………………………… 74

4-4-لاله…………………………………………………………………………………………………………… 75

4-5-سوسن چلچراغ……………………………………………………………………………………………. 76

4-6-لاله واژگون………………………………………………………………………………………………… 77

4-7-سرو………………………………………………………………………………………………………….. 79

4-8-قارچ…………………………………………………………………………………………………………. 80

4-9-بادام زمینی…………………………………………………………………………………………………. 85

4-10-برنج……………………………………………………………………………………………………….. 87

4-11-بهار نارنج…………………………………………………………………………………………………. 90

4-12-کیوی………………………………………………………………………………………………………. 91

4-13-چای……………………………………………………………………………………………………….. 97

6-1-جشنواره های گل و گیاه و جذب گردشگران…………………………………………………….. 161

6-2-باغ لاله گچسر نمونه ای از مکان های جذب گردشگران گل و گیاه ………………………… 162

6-3-باغات چای و جذب گردشگران گل و گیاه………………………………………………………. 163

6-4- گل و گیاه گاو زبان و جذب گردشگران گل و گیاه……………………………………………. 163

 

چکیده

گردشگری گل و گیاه یکی از شاخه های خاص گردشگری محسوب می شود و روز به روز تعداد این نوع از گردشگران در دنیای مدرنیته رو به افزایش می رود. گردشگری گل و گیاه را می توان، بازدید از مقصدهایی دانست که انگیزه اولیه سفر به آن مقصدها علاقه به دیدار از توانمندی های گل و گیاه، یک کشور یا منطقه است و می تواند شامل، مشاهده گل ها و گیاهان یک منطقه، شرکت در نمایشگاه های گل و گیاه، شرکت در دوره‎های آموزشی کشاورزی، خرید و فروش در بازار های گل و گیاه و همچنین حضور در دهکده های گل و گیاه باشد. ایران و بخصوص استان گیلان و منطقه شرق آن، دارای توانمندی های گل و گیاه بالایی می باشد که این پتانسیل غنی می تواند یک فرصت بالا بر جذب گردشگران عام و خاص باشد.

این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گرفتن از مطالعات میدانی و کتابخانه ای و بکارگیری ابزار های گردآوری اطلاعات نظیر پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و همچنین بانک های اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری و ارائه آن بصورت جدول، نمودار و شکل به معرفی مفهوم گردشگری گل و گیاه در ایران پرداخته و پتانسیل‎های این شاخه از گردشگری را در استان گیلان و منطقه شرقی آن معرفی کرده و نمونه های قابل عرضه این استان را ارائه می نماید. در پایان به این نتیجه می رسیم که این نوع از گردشگری در منطقه شرق استان گیلان دارای توانمندی بالایی بوده و در صورت اجرای یک برنامه زمان بندی شده مشخص و با رویکرد گردشگری  می تواند در پیشرفت مناطق شهری و روستایی و توانمند سازی ساکنین  این استان موثر باشد.

واژه های کلیدی: گردشگری، گردشگری گل و گیاه، استان گیلان، شرق گیلان

مقدمه

امروزه سمت و سوی حرکت سیطره جهانی به سمتی است که تفکرات تصمیم گیران را بیش از تنازعات سیاسی و نظامی به سمت ارتباط میان مردم و دولت ها به عنوان عاملی در جهت توسعه کشورها کشانده است پس از اینکه نظام تک قطبی سیستمی ناموفق شناخته شد وبه نظام چند منظوره مبدل گردید جنگ نظامی و رویارویی مستقیم نیز در سده بیستم جای خود را به جنگ سرد و منازعات فرهنگی داد. در این راستا ارتباط میان مردم و فرهنگ ها تاثیری شگرف در تسهیل فرایند توسعه کشورهای جهان دارد در این اوضاع و احوال است که صنعت گردشگری به عنوان بهترین عامل گسترش ارتباط میان مردم نمود می یابد. در روزگار ما گردشگری یکی از فعالیت های اقتصادی گسترده جهانی ست به گونه ای که طی پنج دهه گذشته جهانگردی و گردشگری یکی از عوامل اصلی توسعه اقتصادی واجتماعی بسیاری از کشورها بوده است. امروزه دورافتاده‎ترین کشورها وحتی شهرها به درامدهای حاصل از گردشگری می اندیشند وخود را اماده می کنند (بهمنی، ۱۳۷۴، ۵)

با وجود این باید گفت گردشگری پدیده ای جدید نیست بلکه از دیر زمان در جوامع انسانی وجود داشته است و کم کم و در گذر زمان به موضوعی فنی اقتصادی و اجتماعی و اکولوژیکی تبدیل شده است. شاید واژه گردشگری قدمتی به اندازه تاریخ مکتوب انسان  داشته باشد. بررسی تاریخچه صنعت گردشگری گویای ان است که این پدیده همیشه با تجربه خوشایند همراه نبوده است. مردم روزگاران پیشین عموما با این انگیزه مسافرت می کردند که غذا بدست اورند در صورتی که امروزه گردشگری اهداف متعددی را پیگیری می کند (قاسمی، ۱۳۸۸، ۱۴)

ایران به دلیل برخورداری از شرایط ویژه جغرافیایی، تنوع آب و هوایی، تاریخ و تمدن کهن و سایر امتیازات فرهنگی، موقعیتی خاص برای تبدیل شدن به یک قطب بزرگ توریستی را داراست. صنعت گردشگری در دنیا در حال تغییر است، گردشگران هدف های خاصی را دنبال می کنند و برای دستیابی به هدف‎های خود، هزینه پرداخت می کنند. شاخه گردشگری گل و گیاه در میان سایر انواع گردشگری، به عنوان نوعی خاص به گردشگران معرفی می شود، گردشگران گل و گیاه، گردشگرانی با علایق خاص بوده که سعی دارند نمونه های رویشی یک منطقه را مورد بازدید قرار دهند.

نگارنده در این پژوهش، گردشگری  گل و گیاه را در ایران و به طور موردی درمنطقه شرق استان گیلان مورد بررسی علمی قرار می دهد. توانمندی ها و پتانسیل های گردشگری گل و گیاه درمنطقه شرق گیلان معرفی می‎شود و زمینه های توسعه گردشگری گل و گیاه بر محوریت آنها ارائه می شود.

این پایان نامه در پنج فصل ارائه می شود:

_ فصل نخست: شامل کلیات تحقیق است که خود در بر گیرنده بیان مساله، سوال تحقیق، فرضیه ها، روش تحقیق، محدوده مورد مطالعه، اهداف تحقیق، بهره وران تحقیق، انگیزه تحقیق، ضرورت و اهمیت تحقیق، موانع و محدودیت ها، سازماندهی تحقیق و مفاهیم و واژه ها می باشد.

_فصل دوم: شامل مبانی نظری تحقیق است که در آن مروری بر تحقیقات انجام شده و نظرات و تحقیقات پژوهش گران پیشین، مورد ارزیابی و بررسی قرار می گیرد. نزدیک ترین نظرات به تحقیق ارائه شده و موضوعات مرتبط با پژوهش، نظیر گردشگری، جادبه ها، گردشگری جشنواره ها، گردشگری فرهنگی، و مکاتب جغرافیایی رالیسم و ایدالیسم مورد مطالعه قرار می گیرد.

-فصل سوم: شامل ویژگی های جغرافیایی است که در آن جغرافیای جمعیتی و اجتماعی و جغرافیای اقتصادی شرق گیلان مورد مطالعه قرار می گیرد و با نقشه نمایش داده می شود.

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                      صفحه

چکیده

مقدمه

 

فصل اول : طرح تحقیق

1-1 – بیان مسئله…………………………. 6

1-2-اهمیت وضرورت انجام تحقیق ……………… 7

1-3- اهداف تحقیق…………………………. 9

1-3-1- اهداف کلی ……………………………………………………………………………………………………9

1-3-2- اهداف اختصاصی …………………………………………………………………………………………..9

1-4 – سوالات تحقیق………………………… 9

1-4-1- سوال اصلی تحقیق …………………………………………………………………………………………9

1-4-2- سوال فرعی تحقیق ………………………………………………………………………………………….9

1-5- فرضیه های تحقیق……………………… 9

1-6- قلمرو تحقیق…………………………. 9

1-6-1- محدوده زمانی ………………………………………………………………………………………………..9

1-6-2 محدوده مکانی  ………………………………………………………………………………………………..9

1-6-3- محدوده موضوعی …………………………………………………………………………………………10

1-7- روش تحقیق ………………………….. 10

1-8-پیشینه تحقیق ………………………… 10

1-9- نوع تحقیق…………………………… 12

1-10- ابزار گردآوری اطلاعات ……………….. 12

1-11 – روش تجزیه وتحلیل ………………….. 12

1-12- محدودیت های تحقیق…………………… 14

 

 

فصل دوم : مبانی نظری  تحقیق

2-1- تعاریف ومفاهیم ……………………… ….17

2-1-1- روستا وروستایی …………………………………………………………………………………………………17

2-1-2- دهستان ……………………………………………………………………………………………………………..17

2-1-3- گردشگری …………………………………………………………………………………………………………18

2-2- انواع توریسم ………………………………………………………………………………………………. 20

2-1- توریسم تفریحی ………………………………………………………………………………………………………22

2-2-2- توریسم تجاری …………………………………………………………………………………………………….22

2-2-3- توریسم همایشی ………………………………………………………………………………………………….22

2-2-4- توریسم مذهبی ……………………………………………………………………………………………………22

2-2-5- توریسم درمانی ……………………………………………………………………………………………………22

2-2-6- توریسم الکترونیک ……………………………………………………………………………………………….32

2-2-7- اکوتوریسم …………………………………………………………………………………………………………..23

2-3- توریسم روستایی .. …………….. 24

2-4- ابعاد صنعت گردشگری . ………………………………. ..….29

2-4-1- ابعاد اقتصادی ………………………………………………………………………………………………………..29

2-4-2- گردشگری واشتغال ……………………………………………………………………………………………….37

2-4-3- ابعاد فرهنگی واجتماعی گردشگری ……………………………………………………………………….39

2-4-4- بعد زیست محیطی گردشگری ……………………………………………………………………………….42

2-5- گردشگری وزیر ساخت ها…………………. ….48

2-5-1- الف – تضمین امنیت فراگیر ………………………………………………………………………………….48

2-5-2- ب – گسترش فعالیت های تبلیغاتی ……………………………………………………………………….48

2-5-3- ج- ایجاد زیرساخت هاوزیربناها …………………………………………………………………………….49

2-5-4-د- ایجادتسهیلات لازم برای سرمایه گذاری بخش خصوصی ………………………………………49

2-5-5-ه- گسترش مدارس ومراکزآموزش عالی جهانگردی وهتل داری و…………………………………50

2-5-6-و- گسترش فعالیت های بهداشتی وپیشگیری …………………………………………………………….50

2-5-7-ز- افزایش کمی وکیفی امکانات ترابری زمینی وهوایی و…  …………………………………………50

2-5-8-ح- اصلاح وبهبود امورسازمانی وتشکیلاتی ……………………………………………………………….50

2-5-9-ط- تخصیص اعتبارات کافی و ملی استانی ……………………………………………………………….50

2-5-10-ی- ایجاد امکانات لازم برای خردسالان ………………………………………………………………….51

2-5-11-ک- گسترش امکانات TCI ……………………………..    ……………………………………………….51

2-5-12-ل- توسعه جایگاه خاص در بازارها…………………………………………………………………………..52

2-5-13- م- فرصت های جدید شغلی ………………………………………………………………………………….53

2-5-14-ن- ایجاد در آمد ……………………………………………………………………………………………………53

2-5-15-س- آسان سازی مدیریت مقصد ………………………………………………………………………………53

2-5-16-ع- فراهم سازی امکان اتصال به سایر بخش ها ………………………………………………………….53

2-6- مدل تحلیلی SWOT و پیشنهاد راهبردهای خرد وکلان ……………………………...………….53

 

فصل سوم :  ویژگیهای جغرافیایی محدوده مورد مطالعه

3-1- تقسیمات کشوری ………………………. ..57

3-2- وجه تسمیه……………………………………………………………………………….…………………….63

3-3- پیشینه تاریخی الموت………………………………………………………………..…….……………….64

3-4- وضعیت طبیعی………………………………………………………………………………….…………….64

3-4-1- اقلیم وآب وهوا…………………….. .64

3-4-2 – زمین شناسی دره الموت ……………… .69

3-4-3-کوه ها وبلندی های الموت …………….. .72

3-4-4- میراث تاریخی ……………………… .73

3-4-5- غارهای طبیعی ……………………… .75

3-4-6- آبهای الموت ………………………. . 75

3-4-6-1- آبهای سطحی………………………. .77

3-4-6-2- آبهای زیرزمینی…………………… . 78

3-4-6-3- یخچال ویا معدن یخ ……………….. .79

3-4-7- جانوران الموت …………………….. 79

3-4-8- گیاهان الموت ……………………… …….. . 79

3-4-8-1- جنگل ها، مراتع و پوشش گیاهی ……………………………………………………………………..80

 

3-5- وضعیت اجتماعی ……………………………………………...…………………………………………..82

3-5-1- جمعیت دهستانها (کل وتفکیک شده )……… 82

3-5-2- زبان ……………………………………………………………………………………………………………..95

3-5-3- صنایع دستی…………………………………………………………………………………………………………95

3-5-4- اطلاعات فرهنگی ………………………………………………………………………………………………..95

3-5-5- آداب ورسوم ومراسم اجتماعی ،مذهبی ……. 96

3-5-6- غذاهای محلی ونوعی ازآن …………….. 96

3-5-7-  مسائل آموزشی………………………………………………………………………………………………96

3-6- وضعیت اقتصادی……………………………………………………………………………………….97

3-6-1- مسائل اقتصادی …………………….. 97

3-6-2- فعالیت ها یی روستایی ……………………………………………………………………………………97

3-6-3- کشاورزی و دامپروری ………………… 97

3-6-3-1- دامداری ومرغداری ………………… 97

3-6-3-2- نوع بهره برداری وتغییرات آن ………. 97

3-6-4- عوامل تولید ونقش آن در روستاها ……… 98

3-6-5-  نحوه تهیه وکود وبذر ………………. 98

3-6-6- ماشین آلات کشاورزی و دفع آفات نباتی زراعی………………………………………………….98

3-7- ویژگی توریستی…………………………………………………………………………………………99

3-7-1- جاذبه های گردشگری …………………. 99

3-7-1-1-قلعه حسن صباح …………………………………………………………………………………………..99

3-7-1-2- قلعه لمبسر …………………………………………………………………………………………………99

3-7-1-3- چنار خونبار الموت …………………………………………………………………………………….100

3-7-1-4- دره نینه رود ………………………………………………………………………………………………100

3-7-1-5- آبشار پیچه بن …………………………………………………………………………………………..101

3-7-1-6- دریاچه اوان ………………………………………………………………………………………………102

3-7-1-7- شاهرود …………………………………………………………………………………………………..102

3-7-1-8- قلعه شیر کوه …………………………………………………………………………………………….103

3-7-1-9- آرامگاه سنگی حسن آباد وشاهکوه ……………………………………………………………….103

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل یافته های تحقیق

4-1- مشخصه های کلی پاسخگویان ……………… 107

4-1-1- گردشگران  ………………………… 107

4-1-2- مردم بومی ………………………… 108

4-2- نتایج توصیفی – تحلیلی ……………….. 108

4-3- روش شناسی ارائه راهبردهای توسعه گردشگری .. 128

4-3-1- مرحله اول، ورود اطلاعات …………….. .129

4-3-1-1- ماتریس ارزیابی عوامل محیط بیرونی (EFE) .129

4-3-1-2- ماتریس ارزیابی عوامل محیط درونی (IFE)…………………………………………………….133

4-3-2- مرحله دوم ، مرحله تطبیق………………………………………………………………………………….138

4-3-2-1- تشکیل ماتریس نقاط ضعف ،نقاط قوت ، تهدیدهاوفرصت ها(تدوین راهبردها)……138

4-3-2-2- تشکیل ماتریس داخلی وخارجی(IF)(مشخص نمودن راهبردهای با امنیت تر)…….142

4-3-3- مرحله سوم ، مرحله تصمیم گیری ( اولویت بندی راهبردهای قابل قبول ) ……………..143

فصل پنجم :ارزیابی نهایی فرضیه ها – نتیجه گیری وارائه پیشنهادات

5-1- فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………… 152

5-2- فرضیه دوم ………………………………………………………………………………………………………..154

5-3- نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………156

5-4-پیشنهاد………………………………………………………………………………………………………………159

5-5- پیشنهاداتی برای محققان آینده………………………………………………………………………………159

پیوست ها و ضمائم (پرسش نامه خانوار روستایی  و  پرسش نامه مخصوص مسئولین روستایی )

فهرست منابع

چکیده انگلیسی

فهرست جداول

عنوان                                                                                                          صفحه

2-1- منافع اقتصادی گسترش صنعت گردشگری سال 1383 ……………………………………………………… ……….31

2-2- هزینه های اقتصادی گسترش گردشگری 1383…… ……….32

2-3- آثارمثبت فرهنگی واجتماعی گردشگری 1386….. ……….41

2-4- ماتریس تجزیه و تحلیل SWOT…………………………………………………………………………………..54

2-5- مدل بهبود یافته ماتریس تجزیه وتحلیل SWOT ……………………………………………………………55

3-1- خلاصه آمار سالانه ایستگاه معلم کلایه                              ……………………………………………………………68

3-2-تعداد آبادی های الموت به تفکیک وضع طبیعی آبادی……………………………………………………..82

3-3- جمعیت دهستان های رودبار الموت……………………………………………………………………………..82

3-4- روستا ها به همراه جمعیت وخانوار ساکن در الموت غربی 1390………………………………………………. ……..83

3-4-1- روستاهای دهستان رودبار شهرستان به همراه جمعیت 1390……………………………………….. ……..90

3-4-2- روستاهای دهستان دستجرد به همراه جمعیت 1390   ……..91

3-4-3 -روستاهای دهستان رودبار محمد زمانی به همراه جمعیت 1390……………………………………….. …….92

4-1- خصوصیات ومشخصات کلی گردشگران  ………… …….107

4-2-  خصوصیات ومشخصات کلی ساکنان بومی ………………………………………………………………..108

4-3- سنجش پایایی پرسشنامه هابا بهره گرفتن از ازمون الفاکرونباخ……………………………………….. ….109

4-4- سنجش روایی پرسشنامه ها با بهره گرفتن ازازمون KMOوبارتلت……………………………………….. …..109

4-5- جاذبه های طبیعی ونتایج ازمون  test-T…… ….110

4-6- جاذبه های تاریخی ،اجتماعی –فرهنگی ونتایج ازمون test-T……………………………………..112

4-7- جاذبه های اقتصادی ونتایج ازمون test- T……………………………………………………………….114

4-8- اولویت بندی امتیاز گویه ها ازنظر گردشگران …………………………………………………………..118

4-9- همبستگی بین ابعاد جاذبه های گردشگری ازدیدپاسخ دهندگان ………………………………….119

4-10- میزان تاثیر گردشگری بر اشتغال زایی روستایی ……………………………………………………………121

4-11- میزان تاثیر گردشگری بر درامد زایی روستاییان ……………………………………………………………121

4-12- میزان تاثیر گردشگری بر کاهش مهاجرت روستاییان …………………………………………………….122

4-13- میزان تاثیر گردشگری بر افزایش قیمت زمین و املاک ………………………………………………….123

4-14- میزان تاثیر گردشگری بر بهبود شبکه حمل ونقل …………………………………………………………123

4-15- میزان تاثیر گردشگری بر افزایش اطلاعات ودانش عمومی …………………………………………….124

4-16- میزان تاثیر گردشگری بر افزایش ناهنجاری های اجتماعی ……………………………………………..125

4-17- میزان تاثیر گردشگری بر افرایش ناهنجاری های اجتماعی (استاندارهای زندگی)………………125

4-18 – گردشگری وارتباط ان با محیط زیست در منطقه مورد مطالعه ………………………………………..126

4-19- گردشگری وارتباط ان با تمایل به افزایش ساخت وساز …………………………………………………127

4-20 –گردشگری ونقش ان در اتقای امنیت ………………………………………………………………………….128

4-21- عوامل خارجی تاثیر گذار بربخش گردشگری دهستان رودبارالموت غربی………………………..130

4-22- ماتریس ارزیابی عوامل بیرونی در هرسه نوع جامعه ومیانگین ان ها ………………………………132

4-23- اولویت بندی عوامل بیرونی بر اساس امتیازنهایی ………………………………………………………..133

4-24- عوامل درونی تاثیرگذاربربخش گردشگری دهستان رودبار الموت غربی………………………….135

4-25- ماتریس ارزیابی عوامل درونی در سه نوع جامعه ومیانگین انها ……………………………………..137

4-26- اولویت بندی عوامل درونی بر اساس امتیاز نهایی ………………………………………………………138

4-27- راهبردهای توسعه گردشگری دهستان رودبار الموت غربی …………………………………………..141

4-28- ماتریس ارزیابی برنامه ریزی راهبردی کمی توسعه گردشگری منطقه ……………………………146

4-29-  ماتریس IFE………………………………………………………………………………………………………

4-30- ماتریس EFE……………………………………………………………………………………………………..

5-1- جایگاه ونقش جاذبه های گردشگری در ایجا د تمایل به سفر ……………………………………….153

5-2- رابطه بین متغیر های گردشگری وتوسعه روستایی ……………………………………………………….154

5-3- نتایج ازمون test- T و رابطه گردشگری وتوسعه روستایی ……………………………………………155

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                           صفحه

2-1 – توریسم روستایی محرکی برای توسعه سایربخش های اقتصادی 1381    28

2-2- درجه تاثیرگذاری گردشگری براقتصاد ملی 1383. 34

2-3- ابعادروابط فرهنگی واجتماعی مواجه شوندگان 1386  40

2-4- صنعت گردشگری ومحیط زیست  1385…………. 47

3-1- آمبروترمیک ایستگاه هواشناسی معلم کلایه در بلند مدت 1391 66

4-1- فرایند ومراحل راهبردسازی توسعه گردشگری منطقه………………………………………………106

4-2-  میزان تاثیر جاذبه های طبیعی در استفاده از گردشگری ………………………………………….111

4-3-  میزان تاثیر جاذبه های تاریخی، اجتماعی – فرهنگی در استفاه از گردشگری…………….113

4-4- میزان تاثیر جاذبه های اقتصادی در استفاده از گردشگری ………………………………………115

4-5- میزان تاثیر جاذبه های تسهیلاتی ـ خدماتی در استفاده ازگردشگری …………………………117

4-6- میزان تاثیرجاذبه های تسهیلاتی ـ خدماتی در استفاده از گردشگری ………………………….120

4-7- شکل  امتیاز نهایی ماتریس ارزیابی عوامل درونی وبیرونی ………………………………………143

 

 

فهرست عكس­ها

عنوان                                                                                                        صفحه

3-1- دریاچه زیبای اوان …………………… .76

3-2- از گیاهان وحشی منطقه ………………… .81

3-3-  از بقایای قلعه لمبسر………………… .100

3-4- درخت چنار خونبار روستای زرآباد ……….. .101

3-5- نمایی ازآبشار پیچ بن ………………… 102

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                           صفحه

3-1- نقشه ایران 1391  ……………………………………………………………………………………………..58

3-2- موقعیت روستایی روستاهای استان قزوین ……………………………………………………………59

3-3- دهستان درنقاط روستایی استان قزوین 1391 ………………………………………………………..60

3-4- موقعیت روستاها ……………………………………………………………………………………………….61

3-5- استان قزوین و شهرستانها 1391…………………………………………………………………………..62

3-6- زمین شناسی منطقه الموت 1391………………………………………………………………………..72

 

چکیده

 

در روزگاران گذشته، گردشگری و سیاحت ویژه اشراف و نخبگان بود و به سبب تنگناهای اقتصادی و فنی و….. نقش چندانی در شئون زندگی اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی انسان ایفا نمی‌كرد. اما همگام با رویدادها و تحولات ژرف اجتماعی و اقتصادی در زندگی جوامع و بهره‌مندی انسان از حقوق بیشتر، اوقات فراغت فزون‌تر و به ویژه از هنگامی كه بهره‌مندی از مرخصی با حقوق، نخست در جوامع پیشرفته و سپس در كشورهای در حال رشد، همچون حقی از حقوق انسانی به رسمیت  شناخته شد و گردشگری به صورت یكی از مهم‌ترین فعالیت‌های انسان معاصر درآمد. این مهم در عرصه­ میهن اسلامی نیز پدیدار شد و روز به روز  گسترده­تر گردید. لیکن آن طورکه بایدو شاید به شکوفایی لازم نرسیده بلکه راه دور و درازی را باید بپیماید تا به عنوان صنعت گردشگری خود را آشکار ودر راستای امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وحتی سیاسی همپای کشورهای توسعه یافته گام­های استواری را بردارد. در این زمینه وضعیت گردشگری «دهستان­های رودبار الموت غربی» وتاثیر آن در توریسم استان  با بهره از مدل های  spssو sowt بهره­ گیری از آمارهای بدست آمده از طریق پرسش­نامه و بررسی نقاط قوت وضعف وتهدید­ها و فرصت­ها برنامه ­ریزی لازم در این مورد صورت گرفت تا نتیجه آن به سایر نواحی و دهستان­های و روستاهای میهن اسلامی تعمیم داده شود تا کشور در عرصه گردشگری به جایگاه اصلی و واقعی خود برسد.

 

واژگان کلیدی: توریسم – توسعه سیاسی – روستا.

 

گردشگری[1] یکی از عرصه ­های نو و زمینه ­های جدید مورد مطالعه در علوم انسانی است و امروزه از جهات مختلفی مورد توجه کشورها قرار گرفته است. نگرش­های لازم گردشگری از یک­سو به­علت اهمیت اقتصادی آن بوده و از سوی دیگر به دلیل اثرات فرهنگی و اجتماعی آن است.

طی دهه­های گذشته گردشگری یکی از بالنده­ترین بخش­ها در جهان بوده است و رشد آن در سال­های آتی نیز ادامه خواهد داشت. صنعت گردشگری جهان تقریباً صد میلیون شغل در جهان ایجاد کرده است که عمدتاً شامل كسب و كارهای کوچک  یا متوسط هستند. سرعت اشتغال­زایی در بخش گردشگری 5/1 برابر بالاتر از سایر بخش­هاست(ابراهیمی،1383: 24).

از سال 1980، هر ساله رشدی در درآمدها و فعالیت­های گردشگری مشاهده شده است. سازمان جهانی گردشگری[2] از یک اقتصاد قدرتمند جهانی برخوردار بوده و با 4/7 درصد افزایش در رشد صنعت در سال 2000، دوران طلایی خود را داشته است. آمارهای ارائه‌شده از سوی سازمان جهانی جهانگردی، نشان­دهنده رشد فزاینده‌ای بوده و حجم اقتصادی آن از ۲/۱ میلیارد دلا‌ر آمریکا به بیش از ۶۲۲ میلیارد دلا‌ر در سال 2005 افزایش یافته است. همچنین گردشگری در سال ۲۰۰۷ توانسته است ۱۰/۳ درصد از تولید ناخالص ملی جهان را به خود اختصاص دهد. در همان سال وضعیت ایجاد اشتغال در این صنعت با حدود ۲۳۴ میلیون شغل، به بیش از ۲/۸ درصد از کل شاغلا‌ن به­کار در سطح جهان ارتقا یافته است. اهمیت اقتصادی صنعت گردشگری و سفر همچنان با افزایش وسیع تعداد مسافران از ۲۵ میلیون نفر در فاصله سال‌های ۱۹۵۰ به ۷۸۳ میلیون در سال ۲۰۰۶ با میانگین رشد سالا‌نه آن بالغ بر ۶/۵ درصد افزایش یافته است. در سال 2010 میلادی در جهان 1241 میلیارد دلار سرمایه ­گذاری در بخش توریسم انجام شد که این رقم معادل02/9  درصد از کل سرمایه ­گذاری جهان است. این رقم تا سال ۲۰۲۰ به ۲ هزار و ۷۵۲ میلیارد دلار خواهد رسید که 04/9 درصد از کل سرمایه ­گذاری در جهان را تشکیل خواهد داد. همچنین طبق پیش­بینی­های این سازمان در سال ۲۰۲۰ میلادی تولید ناخالص داخلی جهان از صنعت گردشگری به مبلغی معادل ۱۱ هزار و ۱۵۱ میلیارد دلار می­رسد که نسبت به سال ۲۰۱۰ رشد 5 درصدی دارد. همچنین براساس آخرین آمار این سازمان درحال حاضر از هر3/12 شغل در سراسر دنیا یک شغل مربوط به صنعت گردشگری است. در سال 2011، صنعت گردشگری بیش از 8  درصد از کل مشاغل جهان را به خود اختصاص داده است. بنا برآخرین گزارش های شورای جهانی سفر و گردشگری که آمار و وضعیت گردشگری کشورها را از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ میلادی پیش ­بینی کرده است، ایران در سال ۲۰۱۰ میلادی رشد9/3 درصدی در صنعت گردشگری داشته ولی گردشگری ایران تا سال ۲۰۲۰ با رکود مواجه شده و این عدد به8/3  درصد کاهش می­یابد(پایگاه خبری تازه­ها، 1390: آنلاین)

گردشگری فعالیتی است که دارای تفاوت­های اساسی با سایر فعالیت­های اقتصادی است. این فعالیت حتی با بخش خدمات نیز دارای مرزهای مشخصی است؛ زیرا گردشگری معمولا بدون بررسی بازار خریداری می‌شود و شامل محدوده‌ای از کالاها و خدمات مانند حمل و نقل، تسهیلات و منابع طبیعی است که به توالی مصرف می‌شوند. منابع طبیعی محور بخش مهمی‌از کل نهاده‌های مورد نیاز بخش گردشگری هستند که عموما قابل قیمت­ گذاری نمی‌باشد.

پدیده شهرگریزی از دلایل مهم شکل­ گیری گردشگری به­ویژه گردشگری روستایی است. تکامل و تراکم شهرها، تنگناها و محدودیت­های خاصی را برای برای ساکنانش به­وجود آورده و ادامه چنین روندی باعث می­گردد که انسان­ها به دنبال گریزگاهی باشند که خود را از انقیاد دست و پاگیر زندگی شهری رها سازند و زمانی را به تفریح و تفرج و ترمیم قوای تحلیل رفته اختصاص دهند.

ساکنان شهرها به دلایل متعدد به گذران اوقات فراغت در مناطق ساکت و آرام بخش روستایی وادار می­ کنند. به دنبال این مسائل، دگرگونی­های عظیمی در نظام­های اجتماعی و اقتصادی و زیست­محیطی و شغلی در سطح ملی ایجاد گردید؛ و به همین خاطر به دنبال آشکار شدن بازتاب­های منفی زندگی شهری، برنامه ­ریزی در زمینه گردشگری به­ویژه گردشگری در طبیعت و گردشگری روستایی برای شهرنشین ها و شهرگریزان از اولویت ویژه­ای برخوردار شد(اردستانی،1387: 218).

گردشگری روستایی از جمله مقوله­هایی است که تعریف آن، چندان آسان نیست و توافقی درباره آن وجود ندارد. این مسئله چند دلیل دارد. ابتدا این که، تعریف نواحی روستایی که گردشگری روستایی در آن انجام می­ شود، با دشواری همراه است. چرا که معیارهای مورد استفاده توسط کشورهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارند، دوم این که انواع گوناگون گردشگری در نواحی روستایی صورت می­گیرد که اساساَ روستایی نیست، زیرا می ­تواند ماهیت شهری داشته و تنها در نواحی روستایی واقع شده باشند، سوم اشکال مختلف گردشگری روستایی در مناطق مختلف توسعه­یافته مشهود است و از این رو یافتن مشخصات مشترک در همه کشورها دشوار است، چهارم این که نواحی روستایی در روند پیچیده­ای از تغییرات در رابطه با تأثیر بازارهای جهانی قرار دارند که ارتباطات و شرایط بازار، جهت­گیری محصولات سنتی را تغییر داده است. در همین زمینه، برخی از نواحی روستایی که کاهش جمعیت را تجربه می کنند، با جریان ورود جمعیت برای استراحت، یا توسعه کسب و کارهای غیرسنتی جدید مواجهند. به­ دلیل حومه­نشینی فصلی و مسافرت­های روزانه طولانی و توسعه خانه­های دوم، تمایز بین نواحی روستایی و شهری کم­رنگ شده است. با این حال گردشگری روستایی می ­تواند به­ طور ساده به عنوان مسافرت به نواحی روستایی تعریف شود، اما محققان براین عقیده­اند که موضوع بسیار پیچیده­تر از این است. اما به­ طور کلی گردشگری روستایی از دوجنبه اهمیت دارد، یکی به­عنوان یک فعالیت گسترده جهانی و دیگری از نظر تأکید بر آن در سیاست­های توسعه منطقه­ای و محلی. از همین رو منطقی است که بپذیریم تعریف قابل قبول و عام از گردشگری روستایی وجود ندارد. علاوه براین باید پذیرفت که ویژگی­های متمایزی از قبیل فعالیت­ها و موقعیت­های ویژه، گردشگری روستای را از سایر بخش­ها یا انواع گردشگری جدا می­ کند.

از این­رو توسعه گردشگری در مناطق روستایی دارای ابعاد مختلف بوده و توسعه آن نیازمند سازوکارهای متفاوتی نسبت به گردشگری در مناطق شهری است، لذا در این فصل با طرح مساله تحقیق و اهمیت طرح موضوع تحقیق، اهداف تحقیق تدوین می­گردد و با بررسی قلمرو تحقیق، محدودیت­ها و روند کلی تحقیق بیان می­ شود و در پایان به واژگان کلیدی تحقیق اشاره خواهد شد.

1-Tourism.

2-World Tourism Organization.

بیان مسئله

گردشگری روستایی امروزه به­عنوان یک بخش از بازار گردشگری مورد توجه بسیاری از جهانگردان قرار گرفته است. این بخش از گردشگری به عنوان یک مقصد،دارای شریان خاص خود است، و روز به روز درحال رشد بوده و مشتریان و بازدیدکنندگان بیشتری را به سمت خود جذب می‌کند. براساس آمارهای موجود در بسیاری از کشورها 70 درصد جمعیت ساکن از انواع تفریحات روستایی استفاده کرده و یا از مناطق روستایی در زمان گذران اوقات فراغت بازدید کرده ­اند. در قاره اروپا بسیاری از مردم تعطیلات خود را در مناطق روستایی سپری می­ کنند(امین­زاده، 1375: 45).

از سوی دیگر تغییر در فلسفه زندگی انسان، آلودگی محیط­زیست شهری و فشارها و استرس­های روانی ناشی از محیط­های زندگی و کار و در کنار تفکرات فلسفی بازگشت به دنیای خاکی، باعث توجه ساکنین شهری به روستاها به خصوص روستاهای خوش آب و هوای مجاور شهرها[1] شد و این مناطق به­عنوان حومه های ییلاقی در ایام پایان هفته و تعطیلات سالانه مطرح شده و توسعه پیدا کرد و کم کم در این مناطق امکانات و خدماتی برای پاسخگویی به نیاز بازدیدکنندگان شکل گرفت. در مراحل بعدی که روستاهای دور دست­تر مورد توجه قرار گرفتند، و اقامت­های شبانه مطرح شد، خانه‌های دوم و ویلاها از طرف ساکنین شهرها (بازدیدکنندگان ثروتمند) در این روستاها ایجاد شد. امروزه این روند با شدت هر چه تمام­تر ادامه دارد(جامعی، 1374: 12).

در چند دهه گذشته و به موازات تحولات اقتصادی و اجتماعی، الگوهای سكونت بیش­ازپیش به شهرنشینی گرایش پیدا نموده است. براساس آمارهای موجود، جمعیت روستایی از 17 میلیون نفر در سال 1355 با نرخ رشد سالانه 1 درصد به 22 میلیون و 131 هزار و 101 نفر در سال 1385 و در سرشماری سال 1390 به 21 میلیون و 446 هزار و 781 نفر كاهش یافته است. سهم جمعیت ساكن در نقاط روستایی نیز از 53 درصد به 4/35 درصد در سال 1385 و 29 درصد در سال 1390 تقلیل یافته است. رشد جمعیت روستایی كشور طی 20 سال گذشته كاهش­یافته و از 21/1 درصد به 44/0- درصد در سال­های 85-1375 رسیده است. تعداد خانوارهای هفت نفره و بیشتر از 04/34 درصد در سال 1365 به

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                          صفحه

چکیده 1

فصل اول کلیات تحقیق

1-1 مقدمه. 3

1-2  کلیات تحقیق.. 4

1-2-1 بیان مسئله. 4

1-2-2 اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5

1-2-3  اهداف تحقیق.. 5

1-2-4  سوال تحقیق.. 5

1-2-5  فرضیه تحقیق.. 5

1-2-6  روش تحقیق.. 6

1-2-7  مراحل تحقیق.. 6

1-2-8  روش تجزیه و تحلیل.. 6

1-2-9  موقعیت محدوده 6

1-2-10  واژه ها و مفاهیم. 7

1-2-11  مشکلات تحقیق محدودیتها و موانع تحقیق.. 7

فصل دوم :مرور منابع، ادبیات تحقیق، پیشینه تحقیق

2-1  حرکات توده ای.. 9

2-1-1 انواع زمین لغزه‌ 11

2-1-1-1 طبقه‌بندی وارنز از حركات توده‌ای.. 11

2-1-2 ریزشها 13

2-1-3  واژگونیها 13

2-1-4 لغزشها 13

2-1-4-1 لغزشهای چرخشی.. 13

2-1-4 -2 لغزشهای انتقالی.. 14

2-1-4-3  جدا شدگیهای جانبی.. 15

2-1-4-4 جریانها 15

2-1-4 -5 حركتهای مركب و تركیبی.. 15

2-1-5 علل وقوع حرکات دامنه ای.. 16

2-1- 5-1 شرایط ساختاری و بنیادی.. 16

2-1- 6 عوامل ایجاد كننده زمین لغزش… 18

2-1- 6-1 عوامل افزایش دهنده تنش برشی.. 18

2-1- 6-2 عوامل كاهنده مقاومت برشی.. 19

2-1-7 پایداری دامنه‌ای.. 20

2-1-8  تعریف و مفهوم پهنهبندی خطر زمین لغزش(حركات دامنه ای) 22

2-1- 9  پیشینه ی تحقیق.. 22

فصل سوم روش اجرای تحقیقی (مواد و روش ها)

3-1 داده ها 27

3–2 روش کار. 29

3-2-1 روش IDW… 29

فصل چهارم تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

4-1 موقعیت حوضه ماسوله رودخان. 31

4-2 توپوگرافی حوضه. 32

4-3 منابع آب… 34

4-4 شیب حوضه ماسوله رودخان. 36

4-5 منابع خاک.. 38

4-6 پوشش گیاهی.. 40

4-7 زمین شناسی.. 42

4-8  اقلیم. 46

4-8-1 درجه حرارت… 46

4-8-2 بارش… 47

4-8-3 رطوبت نسبی.. 50

4-8-4 ساعات آفتابی.. 51

4-8-5 باد. 53

4-9 ژئومورفولوژی.. 54

4-9-1 مقدمه. 54

4-9-2 خط القعر(تالوگ) 56

4-9-3 خط الراس… 58

 

4-9- 4  مخروط افکنه. 58

4-9-5 رخساره دامنه منظم. 60

4-9-6 رخساره دامنه مقعر. 60

4-9-7 رخساره دامنه مرکب… 61

4-10 حرکات دامنه ای.. 61

4-10-1 ریزش ها 63

4-10-2  لغزش ها 66

4-10-2-1 لغزش مسطوی در سنگ… 67

4-11 روانه گلی.. 68

4-12 زمین شناسی و حرکات دامنه ای ماسوله رودخان. 69

4-13 خاک و حرکات دامنه ای ماسوله رودخان. 71

4-14حرکات دامنه ای،  شیب، گسل  و دخالت انسان در حوضه ماسوله رودخان. 73

4-15 عوامل ایجاد حرکات دامنه ای در حوضه ماسوله رودخان. 75

4- 16 پهنه بندی حرکات دامنه ای.. 75

فصل پنجم مبحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 نتیجه گیری.. 78

5-2 ارزیابی فرضیات… 83

5-2-1 فرضیه اول. 83

5-3 پیشنهادها 83

منابع و مأخذ. 85

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                           صفحه

جدول شماره 4-1 مساحت و درصد شیب حوضه ماسوله رودخان. 36

جدول شماره 4-2 گروه های خاکهای منطقه. 38

جدول شماره 4-3 نوع پوشش گیاهی حوضه ماسوله رودخان. 40

جدول شماره 4-4 مساحت زمین شناسی ماسوله رودخان. 44

جدول 4-5 حداقل حداکثر و میانگین درجه حرارت ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 46

جدول شماره4- 6 بارندگی ماهانه ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 48

جدول شماره4-7 بارندگی فصلی ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 48

جدول شماره4-8 حداکثر، حداقل و میانگین رطوبت ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 50

جدول شماره4-9 میزان ساعت آفتابی ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 52

جدول شماره4-10 میزان سرعت باد ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 53

جدول شماره4-11 مخروط افکنه در حوضه ماسوله رودخان. 59

جدول شماره 4-12 ریزش ها در حوضه ماسوله رودخان. 63

جدول شماره4-13 لغزش ها در حوضه ماسوله رودخان. 66

جدول شماره4-14 روانه گلی در حوضه ماسوله رودخان. 68

جدول شماره 4-15 مساحت حرکات دامنه ای ماسوله رودخان. 75

 

 فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                          صفحه

شکل شماره 4-1 نمودار دمایی ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 47

شکل شماره 4-2 نمودار بارندگی ماهانه  ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 49

شکل شماره 4-3 نمودار بارندگی فصلی ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 49

شکل 4-4 نمودار حداکثر،حداقل و میانگین رطوبت ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 51

شکل شماره 4-5 نمودار میزان ساعت آفتابی ایستگاه ماسوله رودخان سالهای آماری1387-91. 52

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                          صفحه

 عکس شماره 2-1 طبقه‌بندی زمین لغزهها 12

 عکس شماره 2-2 انواع لغزشهای انتقالی.. 14

عکس شماره 4-1 نمایی سنگی از رودخانه زنگرود. 56

عکس شماره 4-2 نمای مسیر پر پیج خم از رودخانه گیلوند رود. 57

عکس شماره 4-3 محل اتصال دو ردخانه زنگرود و گیلوند رود. 57

عکس شماره 4-4 نمایی از خط الراس و خط القعر در ماسوله رودخان. 58

عکس شماره 4-5 نمایی از مخروط افکنه کوبار در ماسوله رودخان. 59

عکس شماره 4-6 نمایی از دامنه با شیب منظم در ماسوله رودخان. 60

عکس شماره 4-7 ریزش در  اطراف زیارتگاه کوبار. 64

عکس شماره 4-8 ریزش در  اطراف کمادل. 64

عكس شماره4-9ریزش در جاده شهر ماسوله. 65

عکس شماره 4-10 لغزش در مسیر کوبار  ماسوله رودخان. 66

عكس شماره 4-11 لغزش در اطراف کوه کله قندی.. 67

عكس شماره4-12روانه گلی در مسیر ییلاق لشگرگاه حوضه ماسوله رودخان……………………………… 68

عکس شماره 4-13 ریزش کناره جاده ماسوله. 69

عکس شماره 4-14لغزش در خاک با درز شکاف در ماسوله رودخان تقریبا ارتفاع1300. 71

عکس شماره 4-15 چرای دام و ریزش در دامنه های دولی چال. 73

 

 عنوان                                                                                                          صفحه

شکل شماره 3-1 نقشه شبکه آب و ایستگاه ماسوله رودخان. 28

شکل شماره 4-1 نقشه موقعیت جفرافیایی ماسوله روخان. 31

شکل شماره 4-2 نقشه توپوگرافی حوضه ماسوله رودخان. 33

شکل شماره 4-3 نقشه شبکه آبراهه های حوضه آبخیز ماسوله. 35

شکل شماره 4-4 نقشه شیب حوضه ماسوله رودخان. 37

شکل شماره 4-5 نقشه خاک حوضه ماسوله رودخان. 39

شکل شماره 4-6 نقشه پوشش گیاهی حوضه ماسوله رودخان. 41

شکل شماره4-7 نقشه زمین شناسی حوضه ماسوله رودخان. 45

شکل شماره 4-8 نقشه ژئومورفولوژی منطقه. 55

شکل شماره 4-9 نقشه حرکات دامنه ای منطقه. 62

شکل شماره4-10 نقشه زمین شناسی و حرکات دامنه ای.. 70

شکل شماره 4-11 خاک و حرکات دامنه ای.. 72

شکل شماره 4-12 شیب،  گسل و حرکت دامنه ای.. 74

 شکل شماره4-13 نقشه پهنه بندی حرکات دامنه ای.. 76

 

چکیده

امروزه توجه به پدیده زمین لغزش و پیش بینی، شناسایی، كنترل و كاهش خطرات و خسارات ناشی از آن به عنوان یكی ازاشكال حوادث غیر مترقبه امری ضروری است. زمین لغزش پدیده ای است كه به عوامل مختلفی چون شیب، زمین شناسی، بارندگی، پوشش گیاهی، زلزله و. . بستگی دارد و همانند زمین لرزه و شاید در بعضی از كشورهای جهان بیشتر از پدیده زمین لرزه خسارات فراو انی را در زمینه جانی و مالی و منابع طبیعی در پی داشته است. به طوریكه در دهه 1990 تا 2000 میلادی توسط سازمان یونسكو به عنوان دهه مقابله با بلایای طبیعی مطرح شده و در آن زمین لغزش به عنوان یكی از اشكال بلایایی طبیعی مطرح است. ومطالعه همه جانبه پدیده زمین لغزش یکی از اهداف عمده در برنامه ­های یونسکو است و این سازمان فعالیت گسترده­ای را از سال 1976 در این رابطه آغاز نموده است. براساس گزارش یونسکو، 84 درصد از خسارات و تلفات وارده بر اثر حوادث طبیعی مربوط به زلزله و 14 درصد مربوط به زمین لغزشها است. کل خسارت وارده در نتیجه وقوع مخاطرات طبیعی (بویژه زمین لغزش، سیل و زلزله) در طی برنامه 5 ساله توسعه اقتصادی – اجتماعی در ایران، بیش از 16/1 میلیارد دلار گزارش شده است. فقط در نیمه سال 1374 تعداد 54 موردزلزله و زمین لغزش در ایران حادث شده است. در طی زلزله خردادماه گیلان در سال 1369 بیش از 200 نفر بر اثر بروز زمین لغزشهای تحریک زلزله­­ای در کل منطقه از بین رفتند. جاده­های بسیاری بر اثر حرکت زمین، تخریب شد و راه های بسیاری از روستاها بر اثر سقوط سنگ و زمین لغزش مسدود گردید. مساحت قابل توجهی از باغ­ها، کشتزارها و پوشش گیاهی منطقه بر اثر بروز زمین لغزش از بین رفت.

این پایان نامه با بهره گرفتن از روش توصیفی – تحلیلی  و با بهره گیری از مطالعات اسنادی – کتابخانه ای و میدانی بوده نتایج نشان می دهد با توجه به مطلعات در باره حرکات دامنه ای و  نتایج حاصله از نفشه های ترسیم شده و ارزش دادن به همه ی نقشه ها از جمله شیب، پوشش گیاهی، زمین شناسی  و خاک  و توپوگرافی به ترسیم نقشه پهنه بندی در منطقه پرداخته و خط ایجاد ریزش بیشتر در مناطق کمادل و خالصان در شمال شرقی حوضه مقداری در جنوب حوضه و شمال غربی و بخشی در مرکز شناسایی شده است خطر لغزش در مرکز به سمت جنوب غربی احتمال بیشتری دارد و روان گلی نیز در بخش های غربی و مقداری در  مرکز حوضه احتمال ایجاد آن وجود داشته است.

واژگان کلیدی: حرکات دامنه ای، لغزش، حوضه، ماسوله رودخانه

1 مقدمه

مقوله ی زمین لغزش (Land Slide) امروزه در جهان یكی از مهمترین مسائل بشمار می رود. هر ساله نمونه‎های عظیم این پدیده را  می توان در رسانه ها دید. زمین لغزش چه در ابعاد بزرگ و سریع خود و چه در بعدهای كوچك و خزنده می تواند به طرق مختلف خسارت زا باشد. بر این اساس بررسی این پدیده، از میزان خسارت‎های طبیعی و انسانی بكاهد. شناخت زمین لغزش این امكان را به ما خواهد داد كه عوامل پدید آورنده‎ی آن را شناخته و از تكرار آن چه بدست طبیعت و یا انسان و فعالیت هایش جلوگیری كرده و یا حداقل شدت آن را بكاهیم. ایران به دلیل كوهستانی بودن و دارا بودن دامنه های گوناگون،  همچنین فعالیت های عمرانی و پیامد آن دستكاری در محیط طبیعی ; موارد متعدد این پدیده را به خود می بیند، كه اهمیتش را دوچندان می‎كند. برنامه ریزی و مطالعه ی محیط های طبیعی در جهت حفظ تعادل و پایداری محیط طبیعی بخصوص دامنه ها و سپس انجام فعالیت ها و پروژه های عمرانی;باید مورد توجه مسئولین و بهره برداران قرار گیرد;چراكه برهم خوردن تعادل دامنه ها منجر به كاهش پایداری آن ها و در نهایت حركات دامنه ای یا زمین لغزش خواهد شد. البته می دانیم كه این پدیده مختص مناطق كوهستانی و دامنه‎ها بوده و می توان در این مناطق به راحتی انواع مختلف آن را مشاهده نمود. حوضه ماسوله رودخانه از جمله مناطقی است که دچار حرکات دامنه ای شده است.

با توجه به موارد فوق این پایان نامه به پنج فصل زیر تقسیم می شود:

فصل اول : کلیات تحقیق

فصل دوم : مرور منابع و ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

فصل سوم : روش اجرای تحقیق(مواد و روشها)

 

 

Title                                                                                                                     Page

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1	Abstract ..
3	Chapter 1: Introduction …………………………
3	1.0. Introduction
4	1.1. Theoretical Framework …
6	1.2. Statement of the Problem …
9	1.3. Significance of the Study
10	1.4. Purpose of the Study …
11	1.5. Research Question of the Study ..
11	1.6. Hypotheses of the study ..
11	1.7. Definitions of Key Terms …
12	1.8. Summary ..
16	Chapter 2: Literature Review ..
16	2.0. Introduction
19	2.1. History of listening in ELT .
23	2.2. Definition of listening by different researchers
26	2.3. The importance of listening
29	2.4. Why is listening difficult
32	2.5. How to develop listening
35	2.5.1. Bottom-up process in listening ..
37	2.5.2. Top down process in listening .
39	2.5.3. Interactive processing in listening .
40	2.6. Material for teaching listening
42	2.7. Designing listening activity for the classroom …

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

44	2.8. Some obvious and latent problems in L2 listening comprehension …
45	2.8.1. Fast Speech (Speed of Delivery) …
45	2.8.2. Distortion of word boundaries …
45	2.8.3.Weak form ……
46	2.8.4. Elision ….
46	2.8.5. Assimilation …
47	2.8.6. Gemination
47	2.8.7. Stress and Rhythm …..
48	2.8.8. Intonation …
49	2.9. History of pronunciation in ELT
53	2.10. Definition and importance of pronunciation
54	2.11. Components of pronunciation ..
56	2.11.1. Segmental features of pronunciation …
58	2.11.2. Suprasegmental features of pronunciation ..
61	2.12. Teaching pronunciation
65	2.13. Factors influencing pronunciation learning ..
65	2.13.1. The role of mother tongue …
66	2.13.2. Age factor ….
67	2.13.3. Learners attitude and sense of identity
68	2.13.4. Motivation …
68	2.13.5. Amount and type of prior pronunciation instruction …
69	2.14. Pronunciation and contrastive analysis .
71	2.15. Contrastive Analysis Hypothesis ..
73	2.16. Developing listening by teaching pronunciation ..
74	2.17. Summary ……………….
75	Chapter 3: Methodology .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

75	3.0. Introduction
75	3.1. The design of the study …
76	3.2. Setting and Participants ..
78	3.3. Instruments and Materials ..
79	3.4. Data collection procedures .
83	3.5. Methods of Analyzing Data
84	3.6. Summary .
85	Chapter 4: Data Analysis
85	4.0. Introduction
86	4.1. Data analysis and findings ..
90	4.2. Summary .
92	Chapter 5: Discussion ..
92	5.0. Introduction
93	5.1. General discussion ..
93	5.1.1. The experimental group .
94	5.1.2.The control group …
95	5.1.3. Difference between the developments of both groups ..
97	5.2. Pedagogical Implications
99	5.3. Limitations of the study ..
100	5.4. Suggestion for further research …
100	5.5. Summary .
101	REFERENCE .
115	Appendix …
116	Appendix A: OPT Test ..
123	Appendix B: Pre/ Post Tests ..
132	Appendix C: Treatment .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

LIST OF TABLES

 

 

 

 

 

 

Table 4-1.The correlation coefficient between the random variables of listening comprehension ability (pre-test) and the independent variables .	87
Table 4-2: Statistical characteristics of the dependent variable (post-test) of listening comprehension ability in the control and experimental groups ..	88
Table 4-3: Paired T-test to compare the mean difference between pre-test and post-test experimental and control groups .	88
Table 4-4: Mean and the rounded mean of listening comprehension ability dependent variable .	89
Table 4-5: The correlation coefficient of listening comprehension ability with removing mutual effect in the experimental and control groups …	89

  

 

LIST OF FIGURES

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

56	Figure1. Features of Pronunciation …
57	Figure2. English Phonemic Chart .
73	Figure3. Three versions of Contrastive Analysis Hypothesis …
76	Figure4. Schematic representation of the design ..
77	Figure5. Participants of the study ..
81	Figure6. Overly of Persian consonants on the English Inventory .
81	Figure7. English and Persian vowels
82	Figure8. Errors and problems by EFL learners .
83	Figure9. Data Collection Procedures
87	Figure 10: Listening comprehension ability of control and experimental groups
90	Figure 11: The post-test means of paragraph writing ability in the experimental and control groups .

 

 

 

Abstract

The present study has made an attempt to investigate the impact of contrastive-based pronunciation teaching on listening comprehension ability of Iranian EFL learners. Based on it, this study set out to focus on the phonological feature (segmental feature) and the pronunciation errors which are made by Iranian learners of English as a Foreign Language (EFL) and the impact of such transfers and errors on their listening comprehension ability. To achieve this purpose, the researcher conducted an OPT test (Oxford Placement Test) to homogenize students. Then 40 female EFL learners attending general English course at Iran Language Institute (ILI) in Rasht, Iran whose score fell between 1SD±Mean were chosen to conduct the study. The participants were divided into experimental and control group.

Before starting the training, a pretest was applied to all students, and the treatment started the week after. Unlike the control group, the participants in the experimental one received special treatment. They were trained by contrastive teaching most frequent errors for Iranian EFL learners. The treatment lasted for 30 minutes class hours; one class hour – 90 minutes – a week for four weeks. By the end of the forth week, a post-test of listening was conducted and the results were analyzed through Statistical Package for Social Sciences (SPSS). To do the results quantitative data have been analyzed through descriptive statistical methods (mean and standard deviation), and the researcher ran inferential statistics (t-test) and analysis of covariance (ANCOVA). The results showed significant difference between the control and experimental group. It was, therefore, concluded that using contrastive-based pronunciation teaching can improve the listening comprehension ability of EFL learners.

This study gives the curriculum designers, administrators, teachers and material developers the opportunity to draw on the findings to shape curricula, create syllabi, develop materials, and conduct classes accordingly.

 

KEY WORDS: CONTRASTIVE ANALYSIS, PRONUNCIATION, LISTENING COMPREHENSION, EFL

 

 

 

Chapter1. Introduction

 

 

1.0. Introduction

Listening is one of the most problematic skills for foreign language learners (FLL) since it does not develop easily and plays an important role in communication as it is said that, of the total time spent on communication, it takes up 40-50% (Mendelsohn, 1994). In the early period of ELT this skill was not regarded as an important skill in communication but gradually, during the years of developing ELT field, listening comprehension (LC) has received the emphasis it always deserved. Second language educators now acknowledge it as a crucial in FLL and encourage language teachers to devote more class time to listening activities. So the importance of listening comprehension in language learning and language teaching has moved from the status of incidental and peripheral importance to a status of significance and central importance (Celce-Murcia, 1991).

To develop this skill many different methods have been applied and various activities have been employed in classrooms. Many courses now offer ways and many books and conferences claim to teach teachers how to improve their students’ performance in listening comprehension. Furthermore, many teaching techniques in this regard have been introduced. For example, Rost (1991) has suggested more than 30 activities with many variations. In addition to strategies, teachers and researchers try to use different techniques such as using visual aids and particular computer program. The use of these techniques depends highly on student’s learning capacity and also availability of suitable materials. With the help of technology, opportunities for classroom instruction arise and teachers try to take advantage of these opportunities.

Nevertheless, listening has remained one of the most difficult skills due to certain reasons. For instance, the materials use in class lack the strength to cover how the real listening process occurs (Brown & Yule, 1983; Rosa, 2002). Because the materials include reduced speech and usually modified according to the level of the FLLs. This causes they have problem in real life communication and have problem in comprehending ‘ real speech’. Chastain (1988) asserts that the ability to comprehend the spoken second language plays an essential role in second language learning and use.

One of the techniques for improving listening comprehension is pronunciation awareness and finding the nature of it on the learner’s language. In order to apprehend what is meant thoroughly, one has to be aware of the nature of spoken language which is directly related to the phonological features of the language and the absence of elements in their own language that causes the misunderstanding of spoken language and results in comprehension decline. Therefore, for FLLs contrastive based pronunciation teaching deserves consideration. With respect to this assumption, this study attempts to find if contrastive-based pronunciation teaching has any effect on developing listening comprehension.

1.1. Theoretical Framework

Before linguistics became a scientific study of language, language was studied subjectively. This subjectivity lied in the fact that language investigators, by the end of the nineteenth century and the beginning of the twentieth century, had been prescriptive in their ideas- to say how a language or a teaching method should be or should be taught, how we ought to speak and how we ought not to speak- rather than to be descriptive- to describe what really existed, and focuses on describing how native speakers actually do speak. Perspective approach codifies certain distinctions between standard and non-standard varieties, and often makes covert value judgments by referring to standard varieties as correct or ‘good’ English and the non-standard as incorrect or ‘bad’ English. While in contrast, descriptive view aims to describe language as it is actually use. The rules are more like a blueprint for building well-formed structures, and they represent speaker’s unconscious knowledge, or ‘mental grammar’ of the language (Norbert Schmitt, 2002). The real acceleration of change in linguistic description and pedagogy occurred during the twentieth century, in which a number of movements influenced the field only to be replaced or modified by subsequent developments.

Early in the 20th century, understanding literary works was the sole purpose of English Language Learning (ELL). Researchers and teachers focus primarily on reading and grammatical skills (Richards & Rodgers, 2001) and listening was not regarded as an important component of language teaching. Breeding a fluctuation in the attention given to listening started by changes in approaches to language teaching which led to changes in classroom applications. Listening became increasingly integrated into English teaching curricula in the 1970s, and has preserved its place until today (Cinemre, 1991). Now, there is a considerable number of researchers and scholars who give paramount importance to the skill (e.g., Berne, 2004; Brown, 2008; Jia & Fu, 2011). Lundsteen (1979) states that   listening is the basis for other skills, is true for second language (L2) as well as first language (L1) acquisition. Learners need to listen to language input. Without this they cannot produce in other language skill areas which lead to no learning (Rost, 1994). Therefore, the importance of teaching listening can well be seen. For being a complex phenomenon, teaching listening has caught the attention of many researchers (e.g., Brown, 2008; Hayati & Mohmedi, 2011; Hinkel, 2006; Vandergrift, 2007) and teachers in pursuit of finding ways for classroom instruction.

Applying strategies has become mounting concern for both teachers and learners. However, using these strategies alone will not help neither learners to develop their listening nor teachers who attempt to use varies techniques in their classes. Lundsteen (1979) defines listening as the process in which spoken language changes into meaning in the mind.  To convert spoken foreign language in the mind, learners should be aware of the phonological features of the language. This fact signals the importance of the pronunciation component of language learning. As part of successful communication, pronunciation teaching has become important (Celce-Murcia, Brinton, & Goodwin, 1996). With the rise of the communicative approach in language teaching, increasing need of teaching pronunciation has triggered researchers to work on various components of pronunciation. One which is the subject of this study is the absence of the