1-2- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………….3

1-3- هدف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 4

1-4- فرضیه………………………………………………………………………………………………………………………….. 4

1-5- معرفی فصل های پایان نامه………………………………………………………………………………………. 4

   فصل دوم

2-1-مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………… 6

2-2- تعریف فرسایش                                                                             8

2-3- عوامل موثر بر فرسایش خاک…………………………………………………………………………………… 9

2-3-1- عامل انرژی…………………………………………………………………………………………………………….. 9

2-3-1-1- شیب زمین……………………………………………………………………………………………………….. 9

2-3-1-2- باد………………………………………………………………………………………………………………………. 9

2-3-1-3- مقدار کل بارندگی و شدت آنها……………………………………………………………………….. 10

2-3-1-4- موجودات زنده………………………………………………………………………………………………….. 10

2-3-1-5- نیروی ثقل……………………………………………………………………………………………………………..11

2-3-2- عامل مقاومت…………………………………………………………………………………………………………. 11

2-3-3- عامل حفاظت…………………………………………………………………………………………………………. 11

2-3-3-1- تراکم جمعیت………………………………………………………………………………………………….. 12

2-3-3-2- پوشش گیاهی…………………………………………………………………………………………………… 12

2-4- اثرات فرسایش …………………………………………………………………………………………………………. 13

2-4-1- اثرات فرسایش در محل………………………………………………………………………………………… 13

2-4-2- اثرات فرسایش در خارج از محل…………………………………………………………………………. 13

2-4-2-1- اثرات فرسایش در پر شدن سریع سدها………………………………………………………… 14

2-4-2-2- اثرات فرسایش بر کاهش حاصلخیزی خاک…………………………………………………… 14

2-4-2-3- اثرات فرسایش بر کاهش عملکرد گیاه…………………………………………………………… 15

2-4-2-4- اثرات فرسایش بر سلامت انسان……………………………………………………………………… 15

2-5- حد قابل قبول فرسایش ………………………………………………………………………………………….. 15

2-6- مراحل مختلف فرسایش ………………………………………………………………………………………….. 17

2-6-1- جدا شدن ذرات از توده های اصلی خاک………………………………………………………….. 17

2-6-2-انتقال ذرات جدا شده ………………………………………………………………………………………….. 17

2-6-3-تجمع و انباشته شدن مواد…………………………………………………………………………………… 17

2-7- مهم ترین مناطق مستعد فرسایش…………………………………………………………………………. 18

2-8-رسوب گذاری……………………………………………………………………………………………………………… 19

2-9- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 22

  فصل سوم

3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………. 27

3-2- مواد و روش ها ………………………………………………………………………………………………………… 28

فهرست مطالب                                                                                                                            پ

3-2-1- مواد………………………………………………………………………………………………………………………….28

3-2- 2-روش ها ……………………………………………………………………………………………………………….. 28

3-3- محدوده مطالعاتی……………………………………………………………………………………………………… 29

3-4- مشخصات سد ماکو…………………………………………………………………………………………………… 32

3-4- 1- مشخصات بدنه سد خاکی ماکو…………………………………………………………………………. 33

3-4-2- مشخصات سر ریز سد………………………………………………………………………………………….. 34

3-4-3- مشخصات خروجی آبگیر تحتانی………………………………………………………………………… 35

3-5- سیستم رودخانه های محدوده مورد مطالعاتی……………………………………………………….. 36

3-5-1- رودخانه قزلار چای………………………………………………………………………………………………….36

3-5-2- رودخانه امامقلی چای…………………………………………………………………………………………. 36

3-5-3- رودخانه زنگمار……………………………………………………………………………………………………. 36

3-6- مورفومتری حوضه آبریز………………………………………………………………………………………….. 37

3-6-1- تقسیم بندی منطقه مورد مطالعه به واحد های کاری………………………………………. 37

3-6-2-مساحت حوضه………………………………………………………………………………………………………. 38

3-6-3- پروفیل طولی واحدهای کاری……………………………………………………………………………… 38

3-6-4-محیط حوضه ………………………………………………………………………………………………………… 39

3-6-5- شکل حوضه ………………………………………………………………………………………………………… 39

3-6-5-1- ضریب فشردگی(گراویلیوس)………………………………………………………………………….. 39

3-6-5-2- مستطیل معادل……………………………………………………………………………………………….. 40

3-6-6- ارتفاع حوضه ………………………………………………………………………………………………………… 40

3-6-7-شیب حوضه  ………………………………………………………………………………………………………… 41

3-7- مطالعات هواشناسی منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………… 42

 

3-7-1- ایستگاه های هواشناسی موجود در منطقه…………………………………………………………. 42

3-7-2 – اقلیم کلی منطقه مورد مطالعه…………………………………………………………………………. 44

3-7-3- بارندگی و دمای منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………….. 48

3-8- زمین شناسی و خاک شناسی منطقه مورد مطالعه…………………………………………………..49

3-9- اشکال مختلف فرسایش در سطح حوضه ………………………………………………………………..52

3-9-1- فرسایش شیاری……………………………………………………………………………………………………. 52

3-9-2- فرسایش کنار رودخانه ای……………………………………………………………………………………. 53

3-9-3- فرسایش خندقی………………………………………………………………………………………………….. 53

3-10- بافت جامعه روستایی منطقه مورد مطالعه…………………………………………………………… 54

3-11- مدل EPM……………………………………………………………………………………………………………. 55

3-11-1-محاسن روش مدلEPM ………………………………………………………………………………… 55

3-11-2- معایب روش مدل EPM…………………………………………………………………………………. 56

3-12- مدل MPSIAC………………………………………………………………………………………………….. 55

3-12-1- محاسن روش مدل MPSIAC……………………………………………………………………… 58

3-12- 2- معایب روش مدل MPSIAC………………………………………………………………………. 58

فصل چهارم

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………60

4-2- تشریح مدل های تحقیق………………………………………………………………………………………….. 61

4-2-1- تشریح مدل EPM……………………………………………………………………………………………… 61

4-2-1-1- شدت فرسایش………………………………………………………………………………………………… 61

4-2-1-2-فرسایش ویژه…………………………………………………………………………………………………….. 65

4-2-1-3-تعیین ضریب رسوبدهی حوضه به روش EPM…………………………………………………66

4-2-1-4- دبی رسوب ویژه………………………………………………………………………………………………. 67

4-2-1-5- دبی رسوب کل………………………………………………………………………………………………… 67

4-2-2- مدلMPSIAC ………………………………………………………………………………………………… 68

4-2-2-1- عامل زمین شناسی…………………………………………………………………………………………. 68

4-2-2-2- عامل خاک………………………………………………………………………………………………………… 70

4-2-2-3- عامل آب و هوا………………………………………………………………………………………………… 71

4-2-2-4-عامل رواناب……………………………………………………………………………………………………….. 72

4-2-2-5-عامل شیب………………………………………………………………………………………………………… 74

4-2-2-6-عامل پوشش زمین……………………………………………………………………………………………. 74

4-2-2-7- عامل کاربری سرزمین…………………………………………………………………………………….. 75

4-2-2-8- عامل فرسایش مناطق بالا دست…………………………………………………………………….. 77

4-2-2-9- عامل فرسایش رودخانه ای……………………………………………………………………………… 77

4-2-2-10- تعیین میزان فرسایش و رسوب با مدل MPSIAC……………………………….. 82

4-3- نتایج……………………………………………………………………………………………………………………………..85

4-4- ارزیابی اعتبار مدل ها…………………………………………………………………………………………………91

4-5- حساسیت سنجی مدل ها…………………………………………………………………………………………93

فصل پنجم

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..95

5-2- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….. 96

5-3- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………….. 97

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………… 99

منابع و مآخذ  …………………………………………………………………………………………………………………… 100

 

    فهرست جداول

جدول 2-1- نرخ رسوب گذاری در مخازن سدها در مناطق مختلف جهان……………………… 20

جدول2-2- وضعیت رسوب در تعدادی از سدهای مخزنی ایران………………………………………….21

جدول 3-1- پارامترهای مورفومتریک حوضه آبریز……………………………………………………………….41

جدول 3-2- مشخصات ایستگاه های هواشناسی منطقه مورد مطالعه………………………………. 43

جدول 3-3- مقادیر متوسط بارندگی و دمای سالیانه در حوضه مورد مطالعه………………….. 48

جدول 3-4- شرایط سنگ شناسی و خاک شناسی منطقه مورد مطالعه………………………… 50

جدول 3-5- عوامل موثر در مدل MPSIAC و نحوه امتیاز دهی به آن ها………………….. 57

جدول 4-1- مقادیر ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش…………………………………… ..62

جدول4-2- ضریب کاربری اراضی………………………………………………………………………………………….62

جدول4-3- مقادیر ضریب فرسایش منطقه………………………………………………………………………. 63

جدول4-4- طبقه بندی کیفی فرسایش در روش EPM……………………………………………………64

جدول 4-5- تعیین عامل زمین شناسی در تولید رسوب…………………………………………………….. 68

جدول4-6- ارقام مدت و دوره بازگشت بارندگی در حوضه آبریز سد ماکو……………………. 71

جدول 4-7- مقادیر ضریب هرزآب با توجه به نوع پوشش گیاهی، خاک و میزان شیب 73

جدول4-8- ارتفاع رواناب و دبی پیک ویژه سالانه ………………………………………………………….. 73

جدول 4-9- درصد زمین لخت و درصد پوشش گیاهی حوضه های سد ماکو…………… 75

جدول4-10  نحوه امتیاز دهی هفت عامل مورد نیاز مدل BLM………………………………… 78

جدول 4-11- تعیین میزان فرسایش و رسوب در حوضه های مورد مطالعه ………………. 81

جدول4-12 نتایج حاصل برای مدل EPM…………………………………………………………………….. 84

جدول4-13- نتایج حاصل برای مدل MPSIAC…………………………………………………………. 85

جدول 4-14 روند رسوب گذاری و کاهش حجم مخزن بوسیله MPSIAC………………. 86

جدول 4-15- روند رسوب گذاری و کاهش حجم مخزن بوسیله MPSIAC…………… 86

جدول 4-16- روند رسوب گذاری و کاهش حجم مخزن بوسیلهEPM……………………… 78

جدول 4-17- روند رسوب گذاری و کاهش حجم مخزن بوسیلهEPM……………………….. 87

جدول4-18- مقادیر سطح، حجم و ارتفاع مخزن در زمان احداث………………………………. 88

جدول4-19- مقادیر سطح، حجم و ارتفاع مخزن براساس هیدرو گرافی 1382………….. 89

جدول 4-20- مقادیر سطح، حجم و ارتفاع مخزن براساس هیدرو گرافی 1387…………. 90

جدول 4-21- اعتبار سنجی مدل ها براساس هیدروگرافی1382…………………………………….92

جدول 4-22- اعتبار سنجی مدل ها براساس هیدروگرافی1387……………………………………92

جدول 4-23- اعتبار سنجی مدل ها براساس میانگین دو هیدروگرافی………………………….. 92

جدول 4-23- حساسیت سنجی میزان رسوب حاصل از دو مدل EPM و MPSIAC…….93

فهرست تصاویر

شکل3-1- موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………….30

شکل 3-2- موقعیت جغرافیایی حوضه آبریز………………………………………………………………………….. 31

شکل 3-3- نمایی از دریاچه سدماکو………………………………………………………………………………………. 32

شکل3-4- نمایی از تاج سد ماکو…………………………………………………………………………………………….. 33

شکل 3-5- نمایی از سرریز سد ماکو………………………………………………………………………………………. 34

شکل 3-6- نمایی از تخلیه کننده تحتانی………………………………………………………………………………. 35

شکل 3-7- واحدهای هیدرولوژیک منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………37

شکل 3-8-پروفیل طولی رودخانه قزلار چای و امامقلی چای……………………………………………….. 38

شکل 3-9- نمودار اقلیم نمای آمبرژه در منطقه مورد مطالعه……………………………………………… 45

شکل3-10- نمودار اقلیم نمای دومارتین و دومارتین اصلاح شده منطقه مورد مطالعه…….. 46

شکل 3-11- نمودار اقلیم نمای سیلیانینف منطقه مورد مطالعه…………………………………………. 47

شکل 3-12- نقشه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه………………………………………………………….. 51

شکل 3-13- نمونه ای از فرسایش شیاری منطقه مورد مطالعه…………………………………………… 52

شکل 3-14- نمونه ای از فرسایش کنار رودخانه ای…………………………………………………………….. 53

شکل4-1- نموگراف ویشمایر…………………………………………………………………………………………………… ..70

شکل4-2- نقشه پوشش گیاهی حوضه آبریز سد ماکو………………………………………………………….. …76

شکل 4-3- منحنی نشان دهنده وضعیت سطح و نسبت تولید رسوب……………………………….. …83

 

چکیده

فرایند فرسایش خاک از جمله فرایندهایی است که منابع آب و خاک و در نهایت تمدن کشاورزی و فرهنگی یک کشور را مورد تهدید قرار می دهد.  فرایند فرسایش  بسیار پیچیده  است  و عوامل زیادی در آن دخیل است که از جمله مهم ترین آنها عوامل اقلیمی، شیب زمین، پوشش گیاهی، مدیریت و نحوه کاربری اراضی را می توان نام برد. فرسایش خاک باعث کاهش حاصخیزی خاک، گل آلودگی آب، پر شدگی مخزن سدها و به مرور زمان باعث  از بین رفتن  زمین های کشاورزی می گردد. اگر خاک منطقه ای در معرض فرسایش قرار گیرد  اولین اثر منفی را  برروی آب و گیاه می گذارد.  بنابراین آگاهی از میزان فرسایش و رسوب راهگشای مدیران و برنامه ریزان در امر مهم حفاظت آب و خاک می باشد. تحقیق حاضر نیز با هدف برآورد فرسایش و رسوب در حوضه آبریز سد ماکو با مساحت 1072کیلومتر مربع بوسیله دو مدل تجربی EPM و MPSIAC انجام شده و در نهایت  در مدل EPM، میزان رسوب 646/0میلیون تن در سال برآورد گردید. این در حالی است که در مدل MPSIAC  میزان رسوب تقریبا 1میلیون تن در سال برآورد گردید.  پس از اعتبار سنجی مدل ها در نهایت مدل MPSIAC به عنوان مدل قابل قبول انتخاب شد.

 

1-1 مقدمه

سدهای مخزنی به عنوان پروژه های ملی و عظیم جز سرمایه های زیر بنائی جهت توسعه پایدار محسوب   می شوند. رسوبدهی حوضه های آبخیز یکی از خصوصیات مهم هیدرولوژیکی آنهاست که در طراحی سازه ها آبی به عنوان یک مبحث اصلی مورد توجه طراحان می باشد. با احداث سد بر روی رودخانه ها دریاچه هایی در بالادست به وجود می آید. به دلیل پس زدگی آب در محل اتصال رودخانه به مخزن از سرعت جریان آب کاسته می شود، ظرفیت حمل رود خانه

فصل اول: بررسی منابع

1-1- اهمیت گیاه‌شناسی و سطح زیرکشت گندم. 3

1-1-1- تکامل و ژنتیک گندم. 3

1-2- تنش شوری.. 4

1-2-1- درک تنش شوری.. 6

1-2-2- واكنش‌های عمومی گیاهان نسبت به تنش شوری.. 8

1-2-2-1-  تاثیر شوری بر رشد گیاه 9

1-2-2-2- تاثیر شوری بر رشد ریشه گیاه 10

1-2-2-3- اثر تنش شوری بر مواد آلی محصول و اسیدهای آمینه گیاه 11

1-2-2-4- اثر شوری بر تشکیل رادیکال‌های آزاد در گیاه 15

1-2-3- نشانگرهای پروتئینی و پروتئومیک… 15

1-2-4- پروتئومیک و تنش… 27

1-2-5- پروتئومیک و تنش شوری.. 28

فصل دوم: مواد و روش‌ها

2-1- مواد و روش انجام آزمایش… 35

2-1-1- مشخصات محل اجرای آزمایش… 35

2-1-2- مواد گیاهی مورد استفاده 35

2-1-3- روش انجام آزمایش… 36

2-1-4- برداشت ریشه ها 37

2-2- صفات مورد اندازه‌گیری.. 38

2-3- تجزیه‌های آماری.. 40

2-4- آزمایشات الکتروفورز دو بعدی.. 40

2-4-1- تهیه ژل بعد اول (IEF) 41

2-4-2- استخراج پروتئین.. 42

2-4-3- حل کردن پروتئین.. 43

2-4-4- تهیه ژل بعد دوم (SDS-PAGE) 45

2-4-5- رنگ‌آمیزی.. 48

2-4-6- تصویر برداری و تجزیه کمی لکه‌های پروتئینی.. 51

 

فصل سوم: نتایج و بحث

3-1- تجزیه واریانس صفات.. 53

3-2- اثر کلرید سدیم بر خصوصیات ریشه. 53

3-3- اثر کلرید سدیم بر میزان پرولین.. 57

3-4- تجزیه و تحلیل پروتئوم بافت ریشه. 58

3-5- نقش پروتئین‌های شناسایی شده 68

3-5-1- متابولیسم انرژی.. 69

3-5-2- مهار ROS و سم زدایی.. 73

3-5-3- ترجمه پروتئین، پردازش و تخریب.. 76

3-5-4- پروتئین‌های مرتبط با دیواره سلولی.. 78

3-5-5- پروتئین‌های مرتبط با متابولیسم اسیدهای آمینه  و هورمون‌ها 80

3-5-6- شبکه انتقال سیگنال درگیر در پاسخ به تنش کلرید سدیم. 83

3-5-7- اسکلت سلولی.. 84

3-5-8- پروتئین‌های مرتبط با رونویسی.. 85

3-5-9- پروتئین‌های مرتبط با همبستگی سطح mRNA و پروتئین­های مربوطه. 86

منابع

منابع. 8

 

چکیده:

گندم (Triticum aestivum L.) یكی از قدیمی­ترین و اولین گیاهان زراعی ‌است كه به عنوان ماده اولیه تهیه نان در تغذیه بشر نقش اساسی ایفا کرده است. با توجه به رشد جمعیت و نیاز روز­ افزون به محصولات کشاورزی به ویژه گندم می­بایست تولید گندم را در کشور افزایش داد. به علت محدود بودن سطح زمین­های قابل کشت، افزایش تولید گندم مستلزم افزایش عملکرد در واحد سطح است. تنش­های محیطی از قبیل خشکی، شوری و سرما نقش مهمی بر روی عملکرد گیاهان زراعی و بقای آن­ها دارند. تنش شوری یکی از مهم­ترین تنش­های غیر­زیستی است که اثر نامطلوبی بر روی کمیت و کیفیت محصولات زراعی دارد، به طوری که 20 درصد از زمین­های زراعی آبی در جهان متاثر از تنش شوری هستند. بنابراین ارزیابی و بررسی ساز­و­کار مولکولی مقاومت و حساسیت به تنش کلرید سدیم در ارقام مختلف گندم از اهمیت ویژه­ای در این راستا برخوردار است. به این منظور آزمایشی بصورت تکرار دار در سال 1391 درون اتاقک رشد تحت شرایط کنترل شده در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. در این آزمایش از دو رقم آرتا (حساس) و بم (مقاوم) در دو سطح تنش 250 میلی­مولار و فاقد تنش بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار استفاده گردید. زمان اعمال تنش، مرحله دو برگی گیاهان بود. پس از ظهور علائم تنش، اقدام به نمونه برداری و بررسی صفات مورفولوژیک از قبیل طول ریشه، حجم ریشه، وزن تر، وزن خشک، تعداد ریشه و میزان پرولین ریشه گردید. تیمار ارقام گندم با نمک کلرید سدیم به مدت یک هفته تغییر معنی داری از نظر آماری در صفات مرتبط با ریشه شامل طول، وزن­تر و تعداد ریشه ایجاد ننمود. به نظر می­رسد مدت زمان کوتاه مجاورت گیاهان با تنش و بالا بودن ضریب تغییرات از دلایل عمده چنین پاسخی باشند. صفات وزن خشک و تعداد ریشه به ترتیب در سطح احتمال پنج و یک درصد معنی­دار شدند. تنش کلرید سدیم موجب افزایش میزان پرولین در هر دو رقم حساس و متحمل گردید؛ اگرچه میزان افزایش پرولین در رقم حساس به مراتب بیشتر از رقم متحمل بود. بررسی پروتئوم ریشه گندم در رقم حساس با روش الکتروفورز دو بعدی منجر به شناسایی تعداد 21  لکه پروتئینی با تغییرات بیان معنی دار شد که شش لکه پروتئینی افزایش بیان و 15 لکه پروتئینی کاهش بیان نشان دادند. در رقم متحمل تغییرات بیان 49 لکه پروتئینی معنی دار گردید که از بین آن­ها 14 لکه پروتئینی افزایش بیان و 35 لکه پروتئینی کاهش بیان نشان دادند. پروتئین­های یافت شده بر اساس عملکرد بیولوژیکی در گروه­های مهمی مانند پروتئین­های دخیل در متابولیسم انرژی، مهار کننده­ های ROSها و سم زدایی، ترجمه پروتئین، پردازش و تخریب، پروتئین­های مرتبط با دیواره سلولی، پروتئین­های مرتبط با متابولیسم اسیدهای آمینه  و هورمون­ها، شبکه انتقال سیگنال درگیر در پاسخ به تنش کلرید سدیم، اسکلت سلولی، پروتئین­های مرتبط با رونویسی، پروتئین­های مرتبط با همبستگی سطح mRNA و پروتئین تقسیم شدند.
مقدمه

گندم (Triticum aestivum L.) یکی از گیاهان زراعی مهم است که از سالیان بسیار دور، قبل از آن که بشر به موارد مصرف سایر گیاهان پی ببرد، از آن به عنوان مهم­ترین منبع غذایی استفاده می­کرد. این گیاه از نظر تولید و سطح زیر

سطح آب و پارامتر زمان در پایداری شیب

چکیده………………………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول : مقدمه

1-1- تاریخچه، گیاهشناسی و پراکنش گل رز…………………………………………………………….. 3

1-2- اهمیت اقتصادی گل رز………………………………………………………………………………….. 4

1-3-گیاهشناسی و پراکنش اکولوژیکی گل آفتابگردان ………………………………………………….. 4

1-4- اهمیت اقتصادی گل آفتابگردان……………………………………………………………………….. 5

1-5- گیاهشناسی گل لیسیانتوس…………………………………………………………………………….. 5

1-6- اهمیت اقتصادی گل لیسیانتوس………………………………………………………………………. 5

1-7- بیان مسئله………………………………………………………………………………………………….. 6

1-8- هدف آزمایش…………………………………………………………………………………………………..6

فصل دوم : بررسی منابع

2-1- پیری………………………………………………………………………………………………………… 8

2-2- اتیلن و نقش آن در پیری گل های بریده……………………………………………………………. 8

2-2-1- عوامل مؤثر در تولید اتیلن ………………………………………………………………………… 9

2-2-2- بیوسنتز اتیلن………………………………………………………………………………………….. 9

2-3- تیمار با مواد ضد اتیلن………………………………………………………………………………….. .10

2-3-1- سدیم نیتروپروساید………………………………………………………………………………….. .10

2-4-انسداد آوندی………………………………………………………………………………………………. 11

فصل سوم : مواد  و روش­ها

3-1- مواد گیاهی………………………………………………………………………………………………… 13

3-2- نحوه آماده سازی گل ها و انجام تیمار سدیم نیتروپروساید…………………………………….. 13

3-3- پیاده کردن طرح آزمایشی و معرفی تیمارها ………………………………………………………. 13

3-4- صفات کمی و کیفی مورد اندازه گیری………………………………………………………………. 15

3-4-1- عمر گلجایی…………………………………………………………………………………………… 15

3-4-2- جذب محلول ………………………………………………………………………………………… 15

3-4-3- درصد ماده خشک…………………………………………………………………………………… 15

3-4-4- شمارش باکتری………………………………………………………………………………………. 15

3-4-4-1- تهیه محیط کشت…………………………………………………………………………………. 16

3-4-4-2- شمارش باکتری در محلول پالس……………………………………………………………… 16

3-4-4-3- شمارش باکتری در ساقه……………………………………………………………………….. 16

3-4-5- روند باز شدن گل و گلچه و کاهش قطر گل………………………………………………….. 17

3-4-6- کاهش درجه بریکس (درصد ساکارز موجود در ساقه­ی گل)……………………………….. 18

3-4-7- محتوای کلروفیل……………………………………………………………………………………………19

3-4-8- اندازه گیری اتیلن…………………………………………………………………………………………..19

3-4-9- محتوای پروتئین گلبرگ…………………………………………………………………………………..20

3-5- تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………..20

 

 

فصل چهارم : نتایج و بحث

4-1- عمر گلجایی………………………………………………………………………………………………. .22

4-2- درجه بریکس……………………………………………………………………………………………… .25

4-3- باکتری ساقه……………………………………………………………………………………………….. 27

4-4- باکتری محلول…………………………………………………………………………………………….. 29

4-5- باز شدن گل و گلچه…………………………………………………………………………………….. 31

4-6- درصد ماده خشک……………………………………………………………………………………….. 33

4-7- جذب محلول……………………………………………………………………………………………… 35

4-8- اتیلن………………………………………………………………………………………………………… 37

4-9- کلروفیل b………………………………………………………………………………………………………..39

4-10- کلروفیل a………………………………………………………………………………………………………………..41

4-11- پروتئین گلبرگ…………………………………………………………………………………………………43

4-12- بحث………………………………………………………………………………………………………………46

نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………… ..48

پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………. ..48

منابع………………………………………………………………………………………………………………….. ..49

 

فهرست جداول

جدول 4-1- تجزیه­ی واریانس اثر سدیم نیتروپروساید بر برخی خصوصیات………………………. 22

جدول 4-2- مقایسه­ میانگین اثر سدیم نیتروپروساید بر برخی خصوصیات……………………….. 23

فهرست اشکال

شکل 2-1- تصویر سدیم نیتروپروساید…………………………………………………………………………….10

شکل 3-1- روش پیاده کردن طرح آزمایشی………………………………………………………………………14

شکل 3-2- تهیه محیط کشت باکتری……………………………………………………………………………….17

شکل 3-3- انداره گیری قطر گل رز…………………………………………………………………………………18

شکل 3-4- اندازه گیری قطر گل آفتابگردان………………………………………………………………………18

شکل 3-5- تهیه نمونه از برگ ها……………………………………………………………………………………19

شکل 3-6- روش استفاده از اسپکتروفتومتر………………………………………………………………………19

شکل3-7- نمونه های تهیه شده برای اندازه گیری اتیلن………………………………………………………19

شکل 3-8- نمونه گیری از هوای داخل ظرف……………………………………………………………………19

شکل 3-9- بالون حاوی گلبرگ و اسید سالیسیلیک و اسید سولفوریک روی هیتر……………………..20

شکل 4-1- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر عمر گلجایی گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان……….24

شکل 4-2- اثرمتقابل سدیم نیتروپروساید بر عمر گلجایی گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان……….25

شکل 4-3- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر درجه بریکس گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………26

شکل 4-4- اثرمتقابل سدیم نیتروپروساید بر درجه بریکس گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان……..27

شکل 4-5- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر باکتری ساقه گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………..28

شکل 4-6- اثر متقابل سدیم نیتروپروساید بر باکتری ساقه گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………29

شکل 4-7- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر باکتری محلول گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………30

شکل 4-8-  اثر متقابل سدیم نیتروپروساید بر باکتری محلول گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان……31

شکل4-9- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر باز شدن گل و گلچه گلهای رز…………………………………..32 

شکل4-10-اثرمتقابل سدیم نیتروپروساید برباز شدن گل و گلچه گلهای رز…………………………………33

شکل 4-11- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر درصد ماده خشک گلهای رز……………………………………34

شکل 4-12- اثرمتقابل سدیم نیتروپروساید بر درصد ماده خشک گلهای رز…………………………………..35

شکل 4-13- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر جذب محلول گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………36

شکل 4-14- اثر متقابل سدیم نیتروپروساید بر جذب محلول گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان…….37

شکل 4-15- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر تولید اتیلن گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان…………..38

شکل 4-16- اثر متقابل سدیم نیتروپروساید بر تولید اتیلن گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………..39

شکل 4-17- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر کلروفیل b گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان…………..40

شکل 4-18- اثر متقابل سدیم نیتروپروساید بر کلروفیل b گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………..41

شکل 4-19- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر کلروفیل a گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان…………..42

شکل 4-20- اثر متقابل سدیم نیتروپروساید بر کلروفیل a گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………..43

شکل 4-21- اثر تکی سدیم نیتروپروساید بر مقدار پروتئین گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان………44

شکل 4-22- اثر متقابل سدیم نیتروپروساید بر مقدار پروتئین گلهای رز، لیسیانتوس و آفتابگردان……45

 

چکیده

به منظور بررسی اثرسدیم نیتروپروساید برعمر گلجایی گل های شاخه بریده رز، آفتابگردان و لیسیانتوس مطالعه ای در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور سدیم نیتروپروساید در چهار سطح(0، 20، 40 و 60 میکرومولار) در 12 تیمار،3 تکرار و 36 کرت با 180 شاخه گل انجام شد. در این آزمایش صفاتی همچون قطر گل(شاخص کاهش قطر گل)، شمارش گلچه، درصد ماده خشک، کاهش درجه بریکس، عمر گلجایی، جذب آب، میزان پروتئین گلبرگ، شمارش باکتری در محلول گلجایی و ساقه، میزان کلروفیل برگ و میزان اتیلن ارزیابی شدند. بیشترین عمر گلجایی در گل رز با غلظت 20 میکرومولار سدیم نیتروپروساید و آفتابگردان با غلظت 60 میکرومولار سدیم نیتروپروساید حاصل شد. تیمار با سدیم نیتروپروساید در مقایسه با تیمار شاهد میزان جذب آب و درجه بریکس و درصد ماده خشک را افزایش دادند. تحقیق حاضر نشان می دهد که با بهره گرفتن از غلظت های مناسب سدیم نیتروپروساید می توان عمر پس از برداشت گل های شاخه بریده رز، آفتابگردان و لیسیانتوس را افزایش داد.

 

فهرست مطالب:

فصل اول

1- مقدمه و ………………………………………………………………………………………………………………1

1-1- اهمیت گیاهان …………………………………………………………………………………………………………………1

2-1- پراکنش، تارخچه.و کاربردهای مرسوم گونه های مریم گلی کبیر …………………………………………………………………………2

3-1- خصوصیات گیاهشناسی مریم گلی کبیر……………………………………………………………………..3

4-1- نیازهای اکولوژیکی مریم گلی کبیر…………………………………………………………………………….3

5-1- خواص درمانی مریم گلی کبیر………………………………………………………………………………..4

6-1- ترکیبات شیمیایی …………………………………………………………………………………………4

7-1- کشت بافت………………………………………………………………………………………………….5

8-1- اهمیت وکاربردهای کشت بافت در باغبانی…………………………………………………………………………………………6

9-1- اهمیت وکاربردهای کشت بافت در گیاهان دارویی………………………………………………………………………..7

10-1- هدف ار انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………………..8

فصل دوم

2- بررسی منابع علمی………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-2- ریزازدیادی درون شیشه ای………………………………………………………………………………………………………9

2-2- اثرات نوع محیط کشت بر باززایی…………………………………………………………………………………….9

3-2- اثرات نوع ریزنمونه بر باززایی…………………………………………………………………………………………………………….12

4-2- ریشه زایی…………………………………………………………………………………………………………………………………..14

فصل سوم

3- مواد و روش ………………………………………………….15

1-3- مکان و زمان انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………………15

2-3- آماده سازی محیط کشت………………………………………………………………………………………………………15

1-2-3- محلول های ذخیره مواد معدنی محیط کشت MS……………………………………………………………………………………………………………..16

2-2-3- محلول های ذخیره مواد تنظیم کننده رشدی…………………………………………………………………………………………………………………….17

3-2-3- محلول ذخیره کیتوسان……………………………………………………………………………………………………..17

4-2-3- سایر مواد…………………………………………………………………………………………………………………………..17

3-3- ضدعفونی بذر……………………………………………………………………………………………………………..17

4-3- کاشت بذر و شرایط نگهداری ………………………………………………………………………………………………………18

5-3- تهیه ریزنمونه………………………………………………………………………….18

6-3- آزمایش1: تعیین اثر محیط کشت در جوانه­زنی بذور گیاه مریم­گلی­کبیر ………………………………………………………………………………19

7-3- آزمایش2: بررسی اثر نوع ریزنمونه و محیط کشت بر القاء جوانه و باززایی شاخساره مریم­گلی­کبیر………………………………………19

8-3-آزمایش3: بررسی اثر نوع و ترکیبات هورمونی بر القاء جوانه و باززایی شاخساره مریم­گلی­کبیر………………………………………………20

9- 3- کاشت ریزنمونه…………………………………………………………………………………………………………………………………21

10-3- آزمایش 4: بررسی اثر غلظت نمک در محیط کشت پایه MS و تیمار هورمونی بر ریشه­رایی شاخساره­های باززاشده مریم­گلی­کبیر ………………………………….21

11-3- صفات مورد ارزیابی …………………………………22

12-3- طرح آزمایشی و تجزیه آماری داده ها …………………………………………………………………………23

فصل چهارم

4- نتایج…………………………………………………………………………………………………………………24

1-4- آزمایش 1: جوانه زنی …………………………………………………………………………………………………24

1-1-4- اثر زمان­های مختلف ضدعفونی بر درصد و سرعت جوانه­زنی …………………………………………………………………………………………….24

2-1-4- اثر محیط­های مختلف کشت بر درصد و سرعت جوانه­زنی …………………………………………………………………………………………………25

3-1-4- اثر غلظت­های مختلف کیتوسان بر درصد و سرعت جوانه­زنی ……………………………………………………………………………………………26

4-1-4- اثر سطوح مختلف pH بر درصد و سرعت جوانه­زنی …………………………………………………………………………………………………………..27

2-4- القاء جوانه و باززایی مستقیم …………………………………………………………………………………………………28

3-4- آزمایش 2: بررسی اثر نوع ریزنمونه و محیط کشت بر القاء جوانه و باززایی شاخساره مریم­گلی­کبیر ……………………………………29

1-3-4- تأثیر نوع ریزنمونه و محیط کشت بر القاء جوانه…………………………………………………………………………………………………………………30

1-1-3-4- تأثیر نوع ریزنمونه بر القاء جوانه در محیط حاوی BAP ……………………………………………………………………………………………….30

2-1-3-4- تأثیر نوع ریزنمونه بر القاء جوانه در محیط حاوی Kin …………………………………………………………………………………………………31

3-1-3-4- تأثیر نوع ریزنمونه بر القاء جوانه در محیط حاوی TDZ………………………………………………………………………………………………..33

2-3-4- تأثیر نوع ریزنمونه و محیط کشت بر باززایی شاخه……………………………………………………………………………………………………………..34

1-2-3-4- تأثیر نوع ریزنمونه بر باززایی شاخه در محیط حاوی BAP ………………………………………………………………………………………….34

2-2-3-4- تأثیر نوع ریزنمونه بر باززایی شاخه در محیط حاوی Kin …………………………………………………………………………………………….36

3-2-3-4- تأثیر نوع ریزنمونه بر باززایی شاخه در محیط حاوی TDZ ………………………………………………………………………………………….38

4-4-  آزمایش 3: بررسی اثر نوع و ترکیبات هورمونی بر القاء جوانه و باززایی شاخساره مریم­گلی­کبیر …………………………………………39

1-4-4- اثر ترکیبات و غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر……………………………..40

2-4-4- اثر ترکیبات و غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­­کبیر…………………44

3-4-4- اثر ترکیبات و غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر ……………………….48

4-4-4- اثر ترکیبات و غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر…………….52

5-4- آزمایش 4: بررسی اثر غلظت نمک در محیط کشت پایه MS و تیمار هورمونی بر ریشه­زایی شاخساره­های باززاشده مریم­گلی­کبیر

 ……………………………………………………………………………………………………………………………………56

6-4- ………………………………………………………………………………………………………………….59

فصل پنجم

5- بحث…………………………………………………………………………………………………………………………60

1-5- جوانه زنی…………………………………………………………………………………………………………………….60

2-5- اثرات نوع ریزنمونه در باززایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………61

3-5- اثرات نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد گیاهی بر باززایی…………………………………………………………………………………………………….64

4-5- اثرات ترکیبات مختلف تنظیم­کننده­ های رشد گیاهی بر ریشه­زایی…………………………………………………………………………………………66

5-5- نتیجه گیری کلی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68

6-5- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

 

 فهرست جداول

جدول1-3: ترکیب محلول های ذخیره پنج نمک غیر آلی در فرمولاسیون موراشیگ و اسکوگ (1962) ……………………….16

جدول 2-3: ترکیبات مختلف تنظیم­کننده­ های رشد گیاهی مورد استفاده در القای جوانه و باززایی شاخساره  از ریزنمونه های مورد استفاده در مریم گلی کبیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………20

جدول 1-4: درصد و سرعت جوانه زنی بذور مریم گلی کبیر در محیط های مختلف MS، WA وWFP……………………………………..25

جدول 2-4: اثر سطوح مختلف pH بر سرعت و درصد جوانه زنی بذور مریم گلی کبیر. ……………………………………………………………….28

جدول 3-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متفابل نوع ریزنمونه و BAP بر القاء جوانه در گیاه مریم گلی کبیر………………………………30

جدول 4-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع ریزنمونه و Kin بر القاء جوانه در گیاه مریم گلی کبیر…………………………….32

جدول 5-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع ریزنمونه و TDZ  بر القاء جوانه در گیاه مریم گلی کبیر……………………………..33

جول 6-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع ریزنمونه و BAP بر باززایی شاخه در گیاه مریم­گلی­کبیر……………………………….35

جدول 7-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع ریزنمونه و Kin بر باززایی شاخه در گیاه مریم­گلی­کبیر………………………………37

جدول 8-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع ریزنمونه و TDZ بر باززایی شاخه در گیاه مریم­گلی­کبیر…………………………….38

جدول 9-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و BAP بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر………………………………………………………………………………………………………..39

جدول 10-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و Kin بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….42

جدول 11-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و TDZ بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر………………………………………………………………………………………….43

12-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشدIAA  و BAP بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر………………………………………………………………………………………………………45

جدول 13-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و Kin بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر………………………………………………………………………………………………………46

جدول 14-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و TDZ بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….48

جدول 15-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و BAP بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….49

جدول 16-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و Kin بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….50

جدول 17-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و TDZ بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….51

جدول 18-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و BAP بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………53

جدول 19-4- جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و Kin بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………54

جدول 20-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل نوع و غلظت تنظیم­کننده­ های رشد IAA  و TDZ بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………56

جدول 21-4: جدول تجزیه واریانس اثرات متقابل غلظت نمک در محیط کشت پایه MS و تیمار هورمونی بر میانگین تعداد ریشه و طول ریشه در گیاه مریم­گلی­کبیر ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….57

فهرست اشکال

شکل 1-3: ریزنمونه های تهیه شده از گیاهچه های حاصل از کشت بذور ضدعفونی شده در شرایط استریل………………………………..19

شکل 1-4: اثر غلظت­های مختلف کیتوسان بر رنگ برگ و اندازه طول گیاهچه­های مریم­گلی­کبیر در محیط پایه MS ………………27

شکل 2-4: ریزنمونه­های هیپوکوتیل و کوتیلدون مریم­گلی­کبیر قرارگرفته در محیط باززایی که پس از حدود یک ماه، سیاه شده و از بین رفتند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………28

شکل 3-4: القاء جوانه و باززایی شاخساره در ریزنمونه گره در محیط کشت MS حاوی تنظیم­کننده­ های رشد…………………………….29

شکل 4-4: ریشه زایی و سازگاری. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………59

 

فهرست نمودارها

نمودار 1-4: اثر زمان های مختلف استریلیزاسیون بر سرعت و درصد جوانه زنی در بذور مریم­گلی­کبی…………………………………………25

نمودار 2-4: اثر غلظت­های مختلف کیتوسان بر سرعت و درصد جوانه­زنی بذور مریم­گلی­کبیر   ……………………………………………………26

نمودار 3-4: پاسخ نوع ریزنمونه مریم­گلی­کبیر بر میانگین تعداد جوانه القا شده در محیط MS حاوی غلظت­های مختلف BAP..31

نمودار 4-4: اثر غلظت­های مختلف BAP بر میانگین القاء جوانه در گیاه مریم­گلی­کبیر در محیط MS ……………………………………….31

نمودار 5-4: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل نوع ریزنمونه و تیمار هورمونی Kin بر القاء جوانه در گیاه مریم­گلی­کبیر…32

نمودار 6-4: مقایسه میانگین اثر نوع ریزنمونه مریم­گلی­کبیر بر میانگین تعداد جوانه القا شده در محیط MS حاوی غلظت های    مختلف TDZ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..34

نمودار 7-4: مقایسه میانگین اثر غلظت­های مختلف TDZ بر القاء جوانه در گیاه مریم­گلی­کبیر ……………………………………………………34

نمودار 8-4: مقایسه میانگین اثر نوع ریزنمونه مریم­گلی­کبیر بر میانگین شاخه باززایی شده در محیط MS حاوی غلظت­های مختلف BAP ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..35

نمودار 9-4: مقایسه میانگین اثر غلظت­های مختلف BAP بر باززایی شاخه در گیاه مریم­گلی­کبیر ……………………………………………..36

نمودار 10-4: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل نوع ریزنمونه و Kin بر باززایی شاخه در گیاه مریم­گلی­کبیر…………………..37

نمودار 11-4: مقایسه میانگین اثر نوع ریزنمونه بر میانگین شاخه باززایی شده مریم­گلی­کبیر در محیط MS حاوی غلظت­های مختلف TDZ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..39

نمودار 12-4: مقایسه میانگین اثر غلظت­های مختلف TDZ بر باززایی شاخه مریم­گلی­کبیر در محیط MS ………………………………..39

نمودار 13-4: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف هورمون BAP بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر………………41

نمودار 14-4: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد Kin و IAA بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………42

نمودار 15-4: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد TDZ و IAA بر القاء جوانه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………44

نمودار 16-4: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد BAP و IAA بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

نمودار 17-4: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف Kin بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر…………………..47

نمودار 18-4: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف IAA بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر…………………47

نمودار 19-4: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف TDZ بر القاء جوانه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر………………..48

نمودار 20-4: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف BAP بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی کبیر………………………49

نمودار 21-4: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف Kin بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر………………………….50

نمودار 22-4: مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد TDZ و IAA بر باززایی شاخه از ریزنمونه گره مریم­گلی­کبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..52

نمودار 23-4: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف BAP بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی کبیر………….53

نمودار 24-4: : مقایسه میانگین­های برش­دهی اثر متقابل غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد Kin و IAA بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر………………………………………………………………………………………………………………………………………………….55

نمودار 25-4: مقایسه میانگین اثر ساده غلظت­های مختلف TDZ بر باززایی شاخه از ریزنمونه نوک شاخه مریم­گلی­کبیر……………56

نمودار 26-4: اثر محیط­های مختلف ریشه­زایی بر میانگین تعداد ریشه ­های تولید شده در محیط کشت MS حاوی غلظت­های مختلف IAA و IBA در مریم­گلی­کبیر………………………………………………………………………………………………………………………………………………58

نمودار 27-4: اثر محیط­های مختلف ریشه­زایی بر میانگین طول ریشه ­های تولید شده در محیط کشت MS حاوی غلظت­های مختلف IAA و IBA در مریم­گلی­کبیر ……………………………………………………………………………………………………………………………………………58

 

چکیده

جنس Salvia متعلق به خانواده Lamiaceae است که شامل گونه­ های متعددی می­باشد. در طب سنتی و در تجارت به خصوص در تولید اسانس و به عنوان چاشنی و طعم دهنده غذا، مریم گلی کبیر (Salvia sclarea L.) مورد استفاده قرار می­گیرد. محل پراکنش این گیاه، حوزه مدیترانه و ایران معرفی شده است. اسانس یا مواد استخراج شده از قسمت ­های هوایی این گیاه، اثرات بسیاری در درمان بیماریها به عنوان مثال مسکن، ضد التهاب، آنتی اکسیدانت، ضد قارچ و ضد باکتری دارد. در این تحقیق القای جوانه و باززایی شاخه در شرایط درون شیشه ­ای با بهره گرفتن از ریزنمونه­های مختلف (گره، نوک شاخه، هیپوکوتیل و کوتیلدون) در گیاه مریم­گلی­کبیر مورد مطالعه قرار گرفت. القای جوانه و باززایی شاخساره در محیط پایه MS تکمیل شده با 6- بنزیل آمینو پورین (BAP)، تیدیازورون (TDZ) و کینتین (Kin)  درغلظت­های مختلف (0، 2/2، 4/4 و 8/8 میکرومولار)، در ترکیب با ایندول 3- استیک اسید (IAA) (0 و 1/1 میکرومولار) بدست آمد. در بررسی اثر نوع ریزنمونه بر جوانه القاشده و شاخه باززایی شده، مشاهده شدکه بیشترین تعداد جوانه القاشده و شاخه باززایی شده به ترتیب با میانگین 531/25 و 934/17 (جوانه و شاخه در هر تیمار) در ریزنمونه گره در محیط حاوی TDZ بدست آمد و کمترین میانگین جوانه القاشده (625/4 جوانه در هر تیمار) و شاخه باززایی شده (312/3 شاخه در هر تیمار) در ریزنمونه نوک شاخه در محیط حاوی Kin بدست آمد. در بررسی اثر نوع و غلظت تنظیم کننده­ های رشد گیاهی بر القای جوانه و باززایی شاخه، بیشترین میانگین جوانه القاشده (187/37 جوانه در هر تیمار) در غلظت 4/4 میکرومولار TDZ و بیشترین میانگین شاخه باززایی شده (053/26 شاخه در هر تیمار) در غلظت 8/8 میکرومولار TDZ در ریزنمونه گره تولید گردید. کمترین میانگین جوانه القاشده (1) و شاخه باززایی شده (1) در محیط کنترل و در ریزنمونه نوک شاخه تعیین گردید. شاخه های باززاشده در محیط ½ MS و MS تکمیل شده با غلظت های مختلف IAA و IBA (0، 5/0 و 1 میلی­گرم در لیتر) در طی 4 هفته، ریشه دار شدند. مقایسه میانگین­ها نشان داد که هورمون IAA با مقدار 5/0 میلی­گرم در لیتر با میانگین 55/2 ریشه، حداکثر میانگین تعداد ریشه را تولید کرد و حداقل میانگین تعداد ریشه در هورمون IBA با مقدار 5/0 میلی­گرم در لیتر با میانگین 52/1 مشاهده گردید. در مقایسه میانگین اثرات تیمار هورمونی بر طول ریشه مشخص شد که تیمار شاهد با میانگین 65/5 سانتی­متر، بیشترین میانگین طول ریشه را داشت و تیمار IAA (1 میلی­گرم بر لیتر) با میانگین 08/3 سانتی متر، کمترین میانگین طول ریشه را داشت. گیاهچه های ریشه دارشده در محیط ترکیبی پیت و پرلیت به نسبت (3به 1) و با رطوبت 100 درصد و با 90 درصد زنده­مانی در شرایط گلخانه سازگار شدند.

  مقدمه و کلیات

1-1- اهمیت گیاهان دارویی

سابقه درمان بیماریها با گیاهان دارویی به قدمت تاریخ زیست انسان بر روی کره زمین است و انسان همواره، به حکم تجربه، علم و اندیشه و بنا به مقتضیات، در طول حیات بر روی کره زمین، به کمک گیاهان دارویی خود را مداوا می­کرده است. گیاهان دارویی منبع مهمی از ترکیبات برای صنعت داروسازی و طب سنتی هستند. حدود 80 درصد از مردم کشورهای در حال توسعه، به طور سنتی از داروهایی که از گیاهان مشتق شده ­اند، برای نیازهای­ مراقبت­های اولیه بهداشتی

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات… 2

1-1 مقدمه. 3

1-2 اجزای مختلف راکتورهای هسته‏ای.. 4

1-3 راکتورهای هسته ای قدرت… 8

1-4 انواع راکتور های قدرت… 9

1-4-1 راکتورهای آب سبک…. 9

1-4-2 راکتور آب تحت فشار 10

1-4-3 راکتورهای آب جوشان.. 16

1-4-4 راکتور حرارتی گازی.. 20

1-4-5 راکتور های زاینده سریع با فلز مایع(LMFBR/FBR) 26

1-4-6 راکتور های خنک شونده با مواد آلی.. 27

فصل دوم: مجتمع سوخت و المانهای سوخت در راکتورهای هسته‎ای.. 28

2-1 مقدمه. 29

2-2 توصیف مجموعه سوخت… 31

2-3 میله سوخت… 33

2-4 انتقال حرارت در فضای خالی بین سوخت و غلاف… 35

2-5 غلاف… 36

2-6 مواد مورد استفاده در راکتور و غلاف راکتور 37

2-7 مواد مناسب برای غلاف در راکتور 38

2-8 تعریف حالات شکست میله سوخت و محاسبات شکست… 40

2-9 پیشینه. 41

فصل سوم: روش تحقیق.. 43

3-1 تاریخچه MCNP.. 44

3-2 واکنش ها و داده های هسته ای.. 44

3-3 مشخصات چشمه. 46

3-4 تالی و خروجی.. 46

3-5 هندسه درMCNP.. 47

3-6 پارامترهای مهم MCNP.. 47

3-7 صفحات بازتابنده 48

3-7-1 صفحات و مرزهای سفید. 48

49

3-8 چشمه و معیارهای آن.. 49

3-9 رسم نمودار  تالی حین اجرای برنامه. 51

 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل.. 53

4-1 مقدمه. 54

4-2 شروع شبیه سازی.. 54

4-3 نمودارهای شار نوترونی و فوتونی ناشی از میله ی سوخت  بدون ترک… 56

4-3-1 تغییرات شار برای ترک به ابعاد ( 1/0 × 8/0 × 1/0 سانتی متر ) 59

4-3-2 تغییرات شار برای ترک به ابعاد ( 3/0 × 8/0 × 1/0 سانتی متر ) 61

4-3-3 تغییرات شار برای ترک به ابعاد ( 5/0 × 8/0 × 1/0 سانتی متر ) 63

4-3-4 تغییرات شار برای ترک به ابعاد ( 7/0 × 8/0 × 1/0 سانتی متر ) 65

4-3-5 تغییرات شار برای ترک به ابعاد ( 8/0 × 8/0 × 1/0 سانتی متر ) 67

4-3-6 تغییرات شار برای ترک به ابعاد ( 1 × 8/0 × 1/0 سانتی متر ) 69

4-4 بحث… 71

4-5 توان.. 71

4-5-1 جدولها و نمودارهای شار بر حسب انرژی.. 73

4-5-2 جدولها و نمودارهای شار بر حسب فاصله. 77

4-6 مشاهدات… 83

 فصل پنجم : نتیجه گیری… 84

5-1 نتیجه گیری.. 85

5-2 محدودیت ها 85

5-3 پیشنهادات… 85

منابع.. 86

 

فهرست جداول

عنوان صفحه

 

جدول 3-1) پارامترهای مهم MCNP.. 47

جدول 3-2) کارت های چشمه. 50

جدول 3-3) ثابت های مورد MCNP4C… 52

جدول 4-1) ابعاد قرص سوخت شبیه سازی شده 54

جدول 4-5-1-1) شار نوترونی برحسب انرژی فواصل مختلف قرص سوخت بدون ترک فاصله (cm)a. 73

جدول 4-5-1-2) شار نوترونی برحسب انرژی فواصل مختلف قرص سوخت با ترک ( a ×8 /0×1/0 ) 74

جدول 4-5-1-3) شار فوتونی بر حسب انرژی فواصل مختلف برای قرص سوخت بدون ترک… 75

جدول 4-5-1-4) شار فوتونی برحسب انرژی فواصل مختلف قرص سوخت با ترک ( a ×8 /0×1/0 ) 76

جدول 4-5-2-1) شار خروجی نوترونی برحسب فاصله با ترک به ابعاد ( a ×8 /0×1/0 ) 77

جدول 4-5-2-2) شار خروجی نوترونی برحسب فاصله با ترک در مجتمع سوخت ( a ×8 /0×1/0 ) 78

جدول 4 -5-2-3) شار خروجی نوترونی برحسب فاصله در مجتمع سوخت ( a ×8 /0×1/0 ) 79

جدول 4 -5-2-4) شار خروجی فوتونی برحسب فاصله با ترک به ابعاد ( a ×8 /0×1/0 ) 80

جدول 4 -5-2-5) شار خروجی فوتونی برحسب فاصله در مجتمع سوخت با ترک ( a ×8 /0×1/0 ) 81

جدول 4 -5-2-6) شار خروجی فوتونی برحسب فاصله در مجتمع سوخت با ترک ( a ×8 /0×1/0 ) 82

فهرست شکل ها

عنوان صفحه

شکل 1-1) اجزای اصلی یک راکتور هسته ای.. 5

شکل 1-2) مقطع قلب راکتور تحت فشار 10

شکل 1-3) مولد بخار راکتور آب تحت فشار 11

شکل 1-4) دستگاه فشار راکتور تحت فشار 13

شکل 1-5) نمایش قسمت های اصلی یک دستگاه تغذیه بخار یک راکتور تحت فشار 14

شکل 1-6) یک مجموعه سوخت راکتور تحت راکتور تحت فشار 15

شکل 1-7) سطح مقطع یک راکتور آب جوشان؛جریان آب با پیکان‏ها مشخص شده است… 18

شکل 1-8) عملکرد راکتور حرارتی گازی.. 19

شکل 1-9) راکتور گازی پیشرفته. 21

شکل 1-10) نمودار راکتور گازی درجه بالا MW 25

شکل 1-11) نمودار دستگاه بخار در یک راکتور اب سنگین 26

شکل 2-1) دیاگرام طرح تولید و سیکل تجزیه فعالیت محصولات شکاف در مدار خنک کننده اولیه 30

شکل 2-2) طرح یک مجتمع سوخت1000- VVER 33

شکل 2-3) حالات شکست و اندازه گیری های شکست توجه آنالیز واکنشی مبنی بر مطالعه SNL 41

شکل 3-1) هندسه کد MCNP4.. 47

شکل 3-2) تعریف مرزهای سفید. 48

شکل 3-3) تعریف مرزهای تناوبی.. 49

شکل 3-4) چشمه‏ی نقطه‏ای با انرژی هیستوگرامی.. 51

شکل 4-1)  میله سوخت شبیه سازی پژوهش…. 55

شکل 4-2) شبیه سازی میله سوخت درون قلب راکتور به کمک کد MCNP.. 56

شکل 4-3) نمایی از بالا ی قرص و ترک وارد برآن.. 56

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار4- 1) شار نوترونی قرص سوخت در فاصله 4/0سانتی متری بدون ترک… 57

نمودار 4-2) شار نوترونی قرص سوخت در فاصله 5 سانتی متری بدون ترک… 57

نمودار4-3) شار فوتونی قرص سوخت در فاصله 4/0 سانتی متری بدون ترک… 58

نمودار4-4) شار فوتونی قرص سوخت در فاصله 5 سانتی متری بدون ترک… 58

نمودار 4-3-1-1) شار نوترونی قرص سوخت در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با ترک… 59

نمودار 4-3-1-2) شار نوترونی قرص سوخت در فاصله 5 سانتی متری همراه با ترک… 59

نمودار 4-3-1-3) شار فوتونی قرص سوخت در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با ترک… 60

نمودار 4-3-1-4) شار فوتونی قرص سوخت در فاصله 5  سانتی متری همراه با ترک… 60

نمودار 4-3-2-1) شار نوترونی در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با  ترک… 61

نمودار 4-3-2-2) شار نوترونی در فاصله 5 سانتی متری همراه با  ترک… 61

نمودار 4-3-2-3) شار فوتونی در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با ترک… 62

نمودار 4-3-2-4) شار فوتونی در فاصله 5 سانتی متری همراه با ترک… 62

نمودار 4-3-3-1) شار نوترونی در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با ترک… 63

نمودار 4-3-3-2) شار نوترونی در فاصله 5  سانتی متری همراه با ترک… 63

نمودار 4-3-3-3) شار فوتونی در فاصله 4/0  سانتی متری همراه با ترک… 64

نمودار 4-3-3-4) شار فوتونی در فاصله 5  سانتی متری همراه با  ترک… 64

نمودار 4-3-4-1) شار نوترونی در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با  ترک… 65

نمودار 4-3-4-2) شار نوترونی در فاصله 5 سانتی متری همراه با ترک… 65

نمودار 4-3-4-3) شار فوتونی در فاصله 4/0  سانتی متری همراه با ترک… 66

نمودار 4-3-4-4) شار فوتونی در فاصله 5  سانتی متری همراه با ترک… 66

نمودار 4-3-5-1) شار نوترونی در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با  ترک… 67

نمودار 4-3-5-2) شار نوترونی در فاصله 5  سانتی متری همراه با ترک… 67

نمودار 4-3-5-3) شار فوتونی در فاصله 0.4  سانتی متری همراه با ترک… 68

نمودار 4-3-5-4) شار فوتونی در فاصله 5 سانتی متری همراه با  ترک… 68

نمودار 4-3-6-1) شار نوترونی در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با ترک… 69

نمودار 4-3-6-2) شار نوترونی در فاصله 5 سانتی متری همراه با ترک… 69

نمودار 4-3-6-3) شار فوتونی در فاصله 4/0 سانتی متری همراه با ترک… 70

نمودار 4-3-6-4) شار فوتونی در فاصله 5  سانتی متری همراه با ترک… 70

نمودار 4 -5-1-1) شار نوترونی بر حسب انرژی در فواصل مختلف برای قرص سوخت بدون ترک… 73

نمودار 4 -5-1-2) شار نوترونی برحسب انرژی در فواصل مختلف برای قرص سوخت با ترک… 74

نمودار 4-5-1-3) شار فوتونی بر حسب انرژی در فواصل مختلف برای قرص سوخت بدون ترک… 75

نمودار 4-5-1-4) شار فوتونی بر حسب انرژی فواصل مختلف قرص سوخت با ترک ( a ×8 /0×1/0 ) 76

نمودار 4-5-2-1) شار خروجی نوترونی برحسب فاصله با ترک به ابعاد ( a ×8 /0×1/0 ) 77

نمودار 4-5-2-2) شار خروجی نوترونی برحسب فاصله با ترک در مجتمع سوخت ( a ×8 /0×1/0 ) 78

نمودار 4- 5-2-3) شار خروجی نوترونی برحسب فاصله در مجتمع سوخت به ابعاد ( a ×8 /0×1/0 ) 79

نمودار 4-5-2-4) شار خروجی فوتونی برحسب فاصله با ترک به ابعاد ( a ×8 /0×1/0 ) 80

نمودار 4-5-2-5) شار خروجی فوتونی برحسب فاصله در مجتمع سوخت با ترک ( a ×8 /0×1/0 ) 81

نمودار 4-5-2-6) شار خروجی فوتونی برحسب فاصله در مجتمع سوخت با ترک ( a ×8 /0×1/0 ) 82

 

چکیده

در روند حادثه های شدید (Severe Accident) قرص های سوخت دچار تورم شده و سپس باعث وارد کردن آسیب به غلاف سوخت و در نتیجه شکستگی غلاف می گردد. شکستگی غلاف باعث آسیب به میله ی سوخت مجاور و تغییر شار در ناحیه ی مورد نظر و میگردد.

در این تحقیق اثر تورم عناصر سوخت روی شارهای نوترون و گاما با بهره گرفتن از کدMCNP4C  مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا یک المان سوخت به شکل استوانه ای که حاوی سوخت UO2 با غنای 5% ، طول  4/67 سانتی متر و شعاع 1 سانتی متر  است بعنوان هندسهء مسئله در نظر گرفته شده است. سپس یک ترک که ابعاد آن از محور مرکزی سوخت تا سطح خارجی سوخت گسترش می یابد ، روی قرص ایجاد می شود. پس از کامل کردن هندسهء  شار نوترونی و شارگامایی برای فواصل  مختلف یعنی 1 ، 2 ، 3 ، 5 ، 20 و 50 سانتی متری از محور مرکزی سوخت محاسبه شده است.

شار گاما و نوترون ، همچنین برای ترک هایی با ابعاد مختلف نیز محاسبه گردیده است . نتایج حاصل نشان می دهد که تغییرات شارهای گاما و نوترون برای فواصل 5 سانتی متری و بیشتر تغییرات قابل ملاحظه ای را نشان می دهد.

کلمات کلیدی: قرص سوخت ، غلاف سوخت ، شار نوترون

1فصل اول

 

کلیات

 

1-1 مقدمه

شکست در میله های سوخت می تواند منجر به حوادث خطرناکی مانند پخش پاره های شکافت که حاوی مواد رادیواکتیو می باشند در قلب راکتور و همچنین درون مایع خنک کننده شود. علاوه بر این شکست میله های سوخت باعث آسیب به میله های کناری و در نتیجه گسترش این آسیب دیدگی به نواحی دیگر قلب و سپس انسداد کانالهای جریان خنک کننده و در نهایت ذوب قلب شود. ما قصد داریم تغییرات شار نوترونی و توزیع توان تولید شده هنگام بروز آسیب در یک میله ی سوخت را به کمک کد MCNP که بر پایه الگوریتم مونت – کارلو می باشد شبیه سازی کنیم.

علل خرابی یک میله یا قرص سوخت می تواند به صورت زیر باشد :

1- وجود مواد زائد یا ناخالصی درون قرص سوخت

2- خرابی ناشی از فرسودگی و خوردگی درون قرص سوخت

3- خرابی ناشی از خوردگی و اکسیداسیون غلاف سوخت

4- انبساط غیر عادی قرص های سوخت و وارد کردن فشار به یکدیگر

یکی از نتایج خرابی و شکست میله های سوخت میزان رادیو اکتیو وارد شده به خنک کننده می باشد که از جمله این مواد رادیواکتیو  پاره های شکافت مانند زنون و ید هستند. با بهره گرفتن از میزان غلظت مواد رادیواکتیو وارده شده به خنک کننده و توزیع آنها در قلب می توان به موقعیت خرابی سوخت پی برد.

به دلیل شکافت های هسته ایی غیر قابل پیش بینی ، میزان توان تولید شده در هر ناحیه از سوخت می‏تواند تغییر کند و این تغییرات می تواند برای قلب مشکل آفرین باشد. خصوصیات مربوط به تغییرات رادیو اکتیویته‏ی خنک کننده در نتیجه زنون و ید به دلیل شکست هر کدام از میله‏ی سوخت می تواند با بررسی میزان سوختن سوخت در هنگام شکست ، ابعاد شکستن غلاف و موقعیت شکست در طول غلاف آهنگ جذب غلاف تعیین گردد. [1]

فهرست مطالب:

چکیده 1

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه. 3

1-1- بیان مسأله. 4

1-2- اهمیت تحقیق.. 7

1-3- اهداف تحقیق.. 7

1-4- فرضیات تحقیق.. 7

1-5- تعاریف.. 8

1-5-1- گندم. 8

1-5-2- اقلیم مناسب.. 8

1-5-3- میزان حرارت و رطوبت مورد نیاز رشد. 9

1-5-4- زمان كاشت.. 9

1-5-5- تناوب زراعی.. 9

1-5-6- ارقام مناسب كاشت.. 10

1-5-7- میزان بذر مورد نیاز در هكتار 10

1-5-8- ارتفاع گیاه 10

1-5-9- خاك مناسب.. 10

1-5-10- نیاز كودی.. 11

1-5-11-تعداد بوته در یک هكتار 11

1-5-12- طریقه آبیاری.. 11

1-5-13- میزان آب مصرفی در هكتار و دور آبیاری.. 12

1-5-14- علف های هرز مزارع گندم. 12

1-5-15- آفات و بیماریها 12

1-5-16- كنترل علفهای هرز 13

1-5-17- عوامل سوء بر گندم. 13

1-5-18- عملكرد دانه. 14

1-6- منطقه مورد مطالعه وشرایط آن. 14

فصل دوم: پیشینه تحقیق

مقدمه. 17

2-1- مطالعات درداخل. 17

2-2- مطالعات در خارج. 20

فصل سوم : مواد وروش ها

3-1- روش تحقیق.. 24

 

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1- مقدمه. 32

4-1-1- روش آبیاری.. 34

4-1-2- نحوه کشت.. 36

4-1-3- تراکم کشت.. 37

4-1-3- رقم مورد استفاده 38

4-1-4- میزان آبكشی سالانه. 39

4-2- تحلیل استنباطی داده ها 40

4-2-1- تخمین توابع شوری و نتایج آن. 40

 

4-2-2- تابع تولید گندم. 43

4-2-3- محاسبه هزینه صریح آبكشی.. 47

4-2-4- اندازه‌ی بهینه برداشت در حالت رقابت آزاد. 48

4-2-5- اندازه‌ی بهینه‌ی برداشت در حالت اعمال مدیریت.. 48

4-2-6- تابع هزینه. 50

4-3-6-1- تابع هزینه‌ی استخراج آب جهت تولید گندم. 50

4-3-7- تابع رفاه 52

4-3-7-2- تأثیر شوری آب زیرزمینی بر رفاه جامعه. 54

 

فصل پنجم : نتیجه گیری وبحث

نتایج. 56

پیشنهادها 59

فهرست منابع وماخذ

منابع فارسی.. 61

منابع انگلیسی.. 66

فهرست جدول­ها

جدول (4-1) اطلاعات روش آبیاری توسط كشاورز 34

جدول (4-2) اطلاعات بافت خاک.. 35

جدول (4-3) اطلاعات نحوه کشت.. 36

جدول (4-4) اطلاعات تراکم کشت………………………………………………………………….. 37

جدول (4-5) اطلاعات رقم مورداستفاده 38

جدول (4-6) میزان كل آبكشی سالانه بهره‌برداران مورد مطالعه برای یک هكتارکشت در سال 91-90  39

جدول (4-7) نتایج حاصل از تخمین مدل‌های خطی و خطی- لگاریتمی شوری.. 41

جدول (4-8) نتایج حاصل از تخمین مدل‌  لگاریتمی شوری.. 42

جدول (4-9) نتایج حاصل از تخمین تابع تولید گندم  شهرستان ارسنجان سال 91-90  45

جدول (4-10) محاسبه هزینه استخراج هر واحد آب از چاه در سال زراعی 91-90 (ریال) 47

جدول (4-11) میزان بهره‌برداری بهینه از منابع آب در حالت اعمال مدیریت، در نرخ‌های مختلف تنزیل   49

جدول (4-12)  نتایج حاصل از تخمین تابع خطی هزینه‌ی متغیر گندم (ریال) 50

جدول (4-13) میزان تغییر رفاه ناشی از افت سطح آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه سال 91-90  53

جدول (4-14) میزان تغییر رفاه ناشی از افت سطح آب زیرزمینی به دلیل افزایش هر دسی زیمنس بر متر شوری آب در منطقه مورد مطالعه 91-90. 54

 

فهرست نمودارها

نمودار 4-1 توزیع درصد فراوانی روش آبیاری.. 34

نمودار 4-2 توزیع درصد فراوانی بافت خاک.. 35

نمودار 4-3 توزیع درصد فراوانی نحوه کشت.. 36

نمودار 4-4 توزیع درصد فراوانی تراکم کشت.. 37

نمودار 4-5 توزیع درصد فراوانی رقم مورد استفاده 38

 

چکیده

برداشت بیش از حد ازسفره های آب زیر زمینی به علت عدم مدیریت صحیح منجربه کاهش سطح آب های زیر زمینی گردیده واز آن جایی که اقتصاد روستا بر پایه کشاورزی وکشاورزی نیز وابسته به آب است، کاهش سطح آب زیر زمینی، رفاه کشاورزان راتحت تاثیرقرارمی دهد. در مطالعه حاضرابتدا تابع شوری ، سپس تابع تولید ودر ادامه تابع هزینه و سپس تابع رفاه تخمین زده می شود.داده های مورد نیاز از طریق نمونه ای به اندازه تعداد 109 کشاورز درشهرستان ارسنجان در سال زراعی 90-91 جمع آوری شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که به علت برداشت بیش از حد از منابع آب ، رفاه هرکشاورز به ازای هرمترمکعب  افت سطح آب زیرزمینی 1193560 ریال کاهش می یابد

مقدمه

جمعیت ایران درحال افزایش است، بنابراین تقاضا برای غذا، خدمات بهداشتی، مسکن، کالاهای بادوام مصرفی و سرمایه ای نیز بالا می رود. توسعه ی بخش های کشاورزی، صنعت، ساختمان و خدمات به سهم خود تقاضا برای آب را افزایش می دهند. اگر این افزایش در حجم تقاضا به شکل صحیحی مدیریت نشود، ممکن است بخش آب با افزایش تقاضای اضافی مواجه و ناچار با تعارضات و مشکلات مرتبط با تخصیص آب به شکل گسترده تری روبرو شود. بدیهی ست که این رویداد مانع توسعه ی پایدار بخش آب می شود.

افزایش تقاضا تاکنون با افزایش عرضه ی آب تأمین شده است. بخش خصوصی به استحصال آب از منابع زیرزمینی پرداخته و بخش عمومی به احداث سدهای مخزنی، انحرافی و شبکه های انتقال آب اقدام کرده است. منابع زیرزمینی بیشتر از جریان تغذیه ی طبیعی خود مورد بهره برداری قرار گرفته اند. به دلیل برداشت بیشتر از حد مجاز در 176 دشت از حدود 620 دشت ایران، حفرچاه جدید ممنوع شده است. اضافه ی برداشت در مناطقی مانند کرمان باعث تخریب مخازن زیرزمینی آب و نشست زمین شده و در گرگان به دلیل تخلیه ی سفره های آب شیرین و کاهش فشار آب آن ها، آب شور دریا به سفره های مزبور نفوذ و آب باقی مانده را شور کرده است. بر اثر حفر چاه های متعدد و تجاوز به آب خوان های قنات ها، بسیاری از آن ها خشک شده و زمین های مشروب آن ها از یک جریان پایدار آب محروم گشته ا ند. بنابراین عرضه ی آب اضافی از منابع سطحی و یا منابع زیرزمینی با هزینه های فزاینده ای در آینده همراه خواهد بود. با این وصف مدیریت عرضه آب در آینده از طریق استحصال آب های جدید از منابع سطحی یا زیرزمینی و یا از طریق تصفیه ی پس آب ها و آب های آلوده بسیار پرهزینه خواهد بود. بنابراین به نظر می رسد چالش های تقاضای آب را از طریق مدیریت تقاضا می توان مرتفع کرد. حتی در مصارف کشاورزی نیز آب در بسیاری از مناطق و دشت ها به بهترین مصرف اجتماعی خود نمی رسد، کمبود آب در دشت های خشک و گرم، ایجاب می کند که محصولاتی کشت شوند که آب کمی مصرف می کنند. برای نمونه مشاهده می شود که در خراسان چغندرقند که نیاز زیادی به آب دارد کشت می شود. درخوزستان که ذخایر آب فراهم تر است این محصول به شکل فراوان کشت نمی شود و به جای آن نیشکر کاشته می شود که دارای نیاز آبی زیادی در دوره کم آبی رودخانه هاست.

بنابراین باید نگاهی ویژه به منابع آب زیر زمینی داشته باشیم.این مطالعه نیز درصدد آن است که هزینه های تخریب منابع آب زیر زمینی ناشی از اضافه برداشت را تخمین زند.

1-1– بیان مسأله

سفره ­های آب زیر زمینی چگونه تشکیل می شوند؟ بخشی از آب‌های سطحی و آب­های حاصل از بارندگی در اثر نیروی جاذبه وارد محیط خاک شده و به سمت پایین حرکت می‌کنند. جنس سنگ و خاک زمین در میزان نفوذ آب و حرکت آن در داخل زمین موثر است. لایه‌هایی از زمین که ظرفیت بالاتری برای جذب، ذخیره و انتقال آب دارند آبخوان نامیده می‌شوند. آبخوان­ها مانند یک مخزن، آب را در خود ذخیره می­ کنند و تشکیل سفره ­های زیرزمینی را می دهند. باید توجه داشت که تشکیل یک مخزن آب زیر زمینی، هزاران سال طول می کشد، ابعاد سفره ­های زیرزمینی از چند ده متر تا چند صد کیلومتر متفاوت می باشد. درسال‌های اخیر در بسیاری از کشورهای جهان برداشت آب از منابع زیرزمینی از میزان تغذیه سالیانه آن‌ ها بیشتر بوده است. این امر به معنای استخراج و استفاده از آبی است که در طول هزاران سال در لایه‌های آبدار زمین ذخیره شده ‌است. با این کار سطح آب‌های زیرزمینی­ روز به روز افت کرده و سرانجام به جایی خواهد رسید که آبی برای برداشت وجود نخواهد داشت. پایین افتادن سطح آب‌های زیرزمینی موجب خشک شدن چشمه­ها، قنات­ها، چاه­ها و به خطر افتادن زندگی در اکثر مناطق می شود.جالب است بدانید در سال2005 (میلادی) چین، هند و ایران بیشترین برداشت را از منابع آب زیر زمینی داشته­ اند ( میزانی،1391).

یكی از تنگناهای اساسی دنیای امروز ناكافی بودن آب برای مصارف گوناگون اعم از شرب، صنعت، كشاورزی و محیط های طبیعی  براساس الگوی کندمصرف است. كشاورزی ایران وابسته به استحصال آب های زیرزمینی است و برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی در چند دهه اخیر منجر به كاهش قابل ملاحظه سطح ایستابی شده است. ایران با میانگین بارندگی250 میلیمتر در سال ومتوسط نزولات سالانه 413 میلیارد متر مکعب، در منطقه ای خشك و نیمه خشك واقع گردیده است . این میزان بارندگی 40 درصد كمتر از متوسط سالانه آسیا و یک سوم متوسط بارندگی سالانه جهان است. بیش از 70% نزولات تبخیر و به جو باز می گردد. میزان کل آب کشور پس از تبخیر (و با احتساب 8 میلیارد متر مکعب ورودی) 130 میلیارد متر مکعب است(سایت آبفا استان فارس). با توجه به محدودیت ها و شرایط جغرافیایی، حداکثر 80% از پتانسیل فوق، قابل استفاده می باشد. مصرف سالانه آب در بخشهای شرب، کشاورزی و صنعت 93 میلیارد متر مکعب است که حدود 86 میلیارد متر مکعب به بخش کشاورزی و 7 میلیارد مترمکعب به بخش شرب و صنایع اختصاص دارد. این درحالی است که کشورایران با حدود 3/7 میلیون هکتار کشت آبی پس از کشورهای هند، چین، آمریکا و پاکستان دارای بیشترین مساحت زیرکشت آبی درجهان است.

استان فارس یكی از استان هایی  است كه در مقایسه با سایر استان های كشور با مشكل بیلان منفی دشت ها روبرو است. در 67 دشت از مجموع 90 دشت كشاورزی استان فارس، بیلان آب زیرزمینی منفی است (فتحی وزیبایی،