فهرست مطالب

عنوان                                                                                                صفحه

 

چکیده 1

مقدمه. 3

1-1- بیان مسئله. 4

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5

1-3- فرضیه‌های تحقیق.. 6

1-4- سوالات تحقیق.. 7

1-5- متغیرهای موجود در تحقیق.. 7

1-6- اهداف تحقیق.. 7

1-7- کاربردهای تحقیق.. 8

1-8- روش تحقیق.. 8

1-9- روش و ابزار گردآوری اطلاعات… 8

1-10- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 9

1-11- قلمرو تحقیق.. 9

1-12- تعریف اصطلاحات و مفاهیم کلیدی.. 9

1-13- مدل مفهومی تحقیق.. 11

خلاصه فصل.. 12

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

مقدمه. 14

2-1- سیر تحول و تاریخچه مدیریت دانش… 16

2-2- سه فاز مدیریت دانش… 18

2-3- روند تاریخی حرکت سازمانها به سوی سازمان های دانش مدار  19

2-4- دانش چیست؟. 21

2-4-1- حوزه های تعریف دانش… 21

2-4-2- تعریف دانش در سیر زمان.. 22

2-5- سلسله مراتب دانش… 24

2-5-1- هرم دانش… 25

2-5-2- تفاوت دانش و اطلاعات… 25

2-6- انواع دانش… 26

2-7- عناصر دانش… 28

2-8- کارکردهای دانش… 29

2-9- مدیریت دانش… 30

2-9-1- اهمیت و ضرورت مدیریت دانش… 30

2-9-2- طیف تعاریف مدیریت دانش… 31

2-9-3- مفهوم مدیریت دانش… 32

2-9-4- تفاوت مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش… 35

2-9-5- مبانی نظری مدیریت دانش… 35

2-9-6- اصول مدیریت دانش… 36

2-9-7- مراحل مدیریت دانش… 37

2-9-8- گام‌های اصلی پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان‌ها 37

2-10- نقش ها و مهارت‌های مورد نیاز در پیاده سازی مدیریت دانش    39

2-11- مزایای مدیریت دانش… 40

2-12- انتقادات وارده بر مدیریت دانش… 42

2-13- عوامل شکست و موفقیت مدیریت دانش… 43

2-14- مفاهیم مرتبط با مدیریت دانش… 44

2-15- چرخه دانش (فرایند مدیریت دانش). 45

2-16- مدیریت دانش در حوزه دولتی.. 46

2-16-1- اهمیت نیاز به مدیریت دانش در سازمان های دولتی.. 46

2-16-2- عناصر و ابعاد مدیریت دانش در سازمان های دولتی.. 48

2-16-3- موانع استقرار مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی.. 50

2-17- مدل های مدیریت دانش… 50

2-18- مبانی نظری تحلیل مفهوم مسیر شغلی (کارراهه). 57

2-18-1- تعریف مسیر شغلی.. 57

2-18-2- توسعه مسیر شغلی.. 58

2-18-3- توسعه مسیر شغلی در مقایسه با توسعه کارکنان.. 60

2-18-4- انواع مسیرهای شغلی.. 60

2-18-5- مراحل سنتی مسیر شغلی.. 61

2-18-6- مراحل برنامه ریزی مسیر شغلی.. 63

2-19- سوابق تحقیق.. 65

2-20- نگاهی مختصر به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان   70

خلاصه فصل.. 72

فصل سوم: روش (متدولوژی) تحقیق

مقدمه. 74

3-1- روش تحقیق.. 74

3-2- متغیرهای تحقیق.. 76

3-3- جامعه و نمونه آماری.. 78

3-4- ابزار جمع آوری داده ها 78

3-5- اعتبار (روایی) و اعتماد (پایایی) ابزار اندازه گیری.. 80

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها 82

خلاصه فصل.. 84

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها

مقدمه. 86

4-1- تحلیل توصیفی.. 86

 

4-1-1- توصیف مشخصات عمومی نمونه مورد مطالعه. 86

4-1-2- توصیف عوامل پنج گانه. 89

4-2- تحلیل استنباطی.. 92

4-2-1- بررسی روابط بین ابعاد مفاهیم. 92

4-2-3- آزمون فرضیات مدل.. 116

4-2-3-1- ارتباط میان عناصر چرخه دانش و مسیرهای شغلی   119

4-2-4- مدل اندازه گیری متغیرهای برونزا(Y-MODEL). 123

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادها

مقدمه. 126

5-1- نتایج توصیفی.. 126

5-2- نتایج تحلیل استنباطی.. 127

5-3- پیشنهادها 131

5-4- محدودیت‌های تحقیق.. 132

5-5- پیشنهاد به محققین آینده 133

پیوست ها 134

منابع و مأخذ. 138

منابع فارسی.. 139

منابع غیر فارسی.. 144

چکیده انگلیسی.. 147

 

فهرست جداول

 

جدول2-1 : گاهشمار مدیریت دانش… 16

جدول2-2 : تاریخچه تکوین مدیریت دانش… 18

جدول 2-3 : تفاوت اطلاعات و دانش… 26

جدول2-4 : مفهوم مدیریت دانش… 34

جدول 2-5 : تفاوت مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش… 35

جدول 3-1: مقیاس لیکرت پرسشنامه. 80

جدول 3-2 : پایایی پرسشنامه. 81

جدول 3-3 : آزمون KMO.. 82

جدول 4-1: توزیع فراوانی نمونه به تفکیک جنسیت… 86

جدول 4-2: توزیع فراوانی نمونه به تفکیک سنی.. 87

جدول 4-3: میزان تحصیلات پاسخ دهندگان.. 87

جدول 4-4: سمت سازمانی پاسخ دهندگان.. 88

جدول 4-5: سابقه خدمت پاسخگویان.. 89

جدول 4-6: آمار توصیفی مؤلفه های جذب دانش… 90

جدول 4-7: آمار توصیفی مؤلفه های ذخیره دانش… 90

جدول 4-8: آمار توصیفی مؤلفه های اشتراک دانش… 91

جدول 4-9: آمار توصیفی مؤلفه های بکارگیری دانش… 91

جدول 4-10: آمار توصیفی مؤلفه های مسیر شغلی.. 92

جدول 4-11: آزمون همبستگی پیرسون بین منبع انسانی و غیرانسانی دریافت دانش    93

جدول 4-12: آزمون همبستگی پیرسون بین منبع انسانی دریافت دانش و امکانا‌ت‌ جذب ‌دانش   94

جدول 4-13: آزمون همبستگی پیرسون بین منبع غیرانسانی دریافت دانش و امکانات جذب دانش   94

جدول 4-14: آزمون همبستگی پیرسون بین پایگاه داده و دسترسی به پایگاه داده 95

جدول 4-15: آزمون همبستگی پیرسون بین پایگاه داده و سامانه ذخیره دانش    96

جدول 4-16: آزمون همبستگی پیرسون بین دسترسی به پایگاه داده و سامانه ذخیره دانش    96

جدول 4-17: آزمون همبستگی پیرسون بین آموخته‌های کارکنان و مشوق‌های سازمانی   97

جدول 4-18: آزمون همبستگی پیرسون بین بکارگیری مهارت و وظیفه سازمانی   98

جدول 4-19: آزمون همبستگی پیرسون بین بکارگیری مهارت و توانایی کسب شده 98

جدول 4-20: آزمون همبستگی پیرسون بین توانایی کسب شده و وظیفه سازمانی   99

جدول 4-21: آزمون همبستگی پیرسون بین ارتقایی (عمودی) و چرخشی   99

جدول 4-22: آزمون همبستگی پیرسون بین ارتقایی (عمودی) و انتقالی   100

جدول 4-23: آزمون همبستگی پیرسون بین ارتقایی (عمودی) و افقی   100

جدول 4-24: آزمون همبستگی پیرسون بین چرخشی و انتقالی   101

جدول 4-25: آزمون همبستگی پیرسون بین چرخشی وثابت (افقی)  101

جدول 4-26: آزمون همبستگی پیرسون بین انتقالی و ثابت (افقی)  102

 

فهرست نموداها

نمودار 4-1: نمودار دایره‌ای تحصیلات پاسخ دهندگان.. 87

نمودار 4-2: سمت سازمانی پاسخ دهندگان.. 88

نمودار 4-3: سابقه خدمت پاسخگویان.. 89

 

 

فهرست اشكال

شکل 1-1: مدل مفهومی تحقیق.. 11

شکل2-1: دو بخش متفاوت دانش… 22

شکل2-2 : هرم دانش… 25

شکل 2-3: چهار كاركرد اساسی دانش… 30

شکل2-4 : عناصر تشکیل دهنده فرایند دانش… 46

شکل 2-5: مدل مفهومی مدیریت دانش در سازمان های دولتی.. 49

شکل2-6 : مدل نوناکا و تاکیوچی.. 51

شکل 2-7: فرایند چرخه دانش (متغیرهای مستقل تحقیق). 56

شکل 2-8 : مدل توسعه مسیر شغلی.. 59

شکل 4-1: مدل مفهومی مسیر شغلی.. 103

شکل 4-2: مدل تخمین غیر استاندارد مسیر شغلی.. 104

شکل 4-3: مدل تخمین استاندارد مسیر شغلی.. 105

شکل 4-4: مدل اعداد معنی داری مسیر شغلی.. 105

شکل 4-5: مدل مفهومی جذب دانش… 106

شکل 4-6: مدل تخمین غیر استاندارد جذب دانش… 107

شکل 4-7: مدل تخمین استاندارد جذب دانش… 107

شکل 4-8: مدل اعداد معنی‌داری جذب دانش… 108

شکل 4-9: مدل مفهومی ذخیره دانش… 109

شکل 4-10: مدل تخمین غیراستاندارد ذخیره دانش… 109

شکل 4-11: مدل تخمین استاندارد ذخیره دانش… 110

شکل 4-12: مدل اعداد معنی داری ذخیره دانش… 110

شکل 4-13: مدل مفهومی اشتراک دانش… 111

شکل 4-14: مدل تخمین غیراستاندارد اشتراک دانش… 111

شکل 4-15: مدل تخمین استاندارد اشتراک دانش… 112

شکل 4-16: مدل اعداد معنی‌داری اشتراک دانش… 112

شکل 4-17: مدل مفهومی بکارگیری دانش… 113

شکل 4-18: مدل تخمین غیراستاندارد بکارگیری دانش… 113

شکل 4-19: مدل تخمین استاندارد بکارگیری دانش… 114

شکل 4- 20: مدل اعداد معنی‌داری بکارگیری دانش… 116

شکل 4-21: مدل مفهومی تحقیق.. 116

شکل 4-22: مدل تخمین غیراستاندارد تحقیق.. 117

شکل 4-23: مدل تخمین استاندارد تحقیق.. 117

شکل 4-24: مدل اعداد معنی‌داری تحقیق.. 118

شکل 4-25: مدل تخمین استاندارد مسیرشغلی عمودی (ارتقایی)  119

شکل 4-26: مدل تخمین استاندارد مسیرشغلی چرخشی.. 120

شکل 4-27: مدل تخمین استاندارد مسیرشغلی انتقالی.. 121

شکل 4-28: مدل تخمین استاندارد مسیرشغلی ثابت (افقی). 122

شکل 4-29: مدل تخمین استاندارد متغیرهای برونزا 123

شکل 4-30: مدل اعداد معنی داری متغیرهای برونزا 124

 

 

 

چکیده

سازمان‌ها برای مقابله با تهدیدات محیطی و استفاده فرصت‌های احتمالی، ناچارند ظرفیت‌ها و توانمندی درونی خود را بشناسند، نقاط ضعف را بیابند و به تقویت نقاط قوت بپردازند. در چنین شرایطی سازمان‌هایی موفق و کامیاب هستند که ضمن کسب دانش و آگاهی وسیع از عوامل محیطی برای حفظ حیات خود، بتوانند زمینه رشد و پویایی و افزایش عملکرد سازمان را بهبود بخشند. یکی از راه های تحقق این امر مقوله مدیریت دانش است و امروزه مدیریت دانش به عنوان منبعی مهم درجهت مزیت رقابتی و ارزش آفرینی شناخته شده است. تغییرات سریع و رشد روزافزون دانش و اطلاعات، هر سازمانی را بر آن می دارد تا برای بقاء، تمام تلاش خود را در مدیریت دانش به کار گیرد.

حوزه مدیریت دانش هر روز گسترده تر می شود و سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان درصدد آشنا کردن کارکنان خود با دانش روز است. در این میان فرایند چرخه دانش در سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان امری ضروری برای افزایش علم و دانش کارکنان و انجام صحیح وظایف می باشد.

در این پژوهش به بررسی ارتباط میان چرخه دانش از حوزه مدیریت دانش و مسیر شغلی از حوزه مدیریت سرمایه انسانی پرداخته ایم. جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان می‌باشد. در ضمن داده‌های جمع‌ آوری شده از طریق پرسشنامه با روش مدل معادلات ساختاری و با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند.

نتایج حاصل از فرضیه‌ها بیانگر این مطلب می‌باشد که بین جذب، ذخیره، اشتراک و بکارگیری دانش با مسیر شغلی ارتباطی معنی‌دار و مثبت وجود دارد.

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

مقدمه

عصر کنونی، عصر تحولات شتابنده و غیرقابل پیش‌بینی است. وضعیت مدیریت در جامعه ما بیانگر عدم توازن میان پیچیدگی‌های روزافزون سازمان‌ها و عدم توانایی‌های این سازمان‌ها در پیش‌بینی و مقابله با این تحولات می‌باشند. سازمان‌ها برای مقابله با تهدیدات محیطی و استفاده فرصتهای احتمالی، ناچارند ظرفیت‌ها و توانمندی درونی خود را بشناسند، نقاط ضعف را بیابند و به تقویت نقاط قوت بپردازند. مسائل و مشکلات مدیریت آن چنان پیچیده و گسترده شده‌اند که تشخیص آنها به آسانی میسر نیست و ماهمیت انسانی سازما‌ن‌ها و پیچیده بودن رفتارهای کارکنان، این پیچیدگی را مضاعف کرده است.

در چنین شرایطی سازمان‌هایی موفق و کامیاب هستند که ضمن کسب دانش و آگاهی وسیع از عوامل محیطی برای حفظ حیات خود، بتوانند زمینه رشد و پویایی و افزایش عملکرد سازمان را بهبود بخشند (رحیمی و نجفی، 1386 : 11).

یکی از راه‌های تحقق این امر مقوله مدیریت دانش[1] است. مدیریت دانش از اواخر دهه 1970 مطرح گردید. در گذشته‌ای نه چندان دور، قدرت و مزیت رقابتی یک سازمان یا یک جامعه، دسترسی بیشتر به منابع مادی محسوب می‌شد. اما اکنون شرایط جامعه متحول شده و اصلی‌ترین مزیت رقابتی برای سازمان‌ها، توان آنها در مدیریت دانش محسوب می‌شود (خوانساری، 1384: 3).

اگر از دیدگاه سیستمی به سازمان‌ها بنگریم و سازمان را مجموعه‌ای از سیستمها بدانیم که به شکلی هماهنگ و متعامل به فعالیت مشغولند، در آن صورت مدیریت دانش هم یکی از سیستمهای وظیفه‌ای شمرده می‌شود که نقش و عملکردی همچون سایر سیستمهای وظیفه‌ای نظیر سیستم مدیریت منابع انسانی و مسیر شغلی و غیره بر عهده دارد (اعرابی وموسوی، 1389: 9).

به گفته پیتر دراکر راز موفقیت سازمانها در قرن 21 همانا مدیریت دانش است (اورمزدی، 1386). بنابراین مدیریت سازمان‌ها باید با تکیه بر دانایی، امکان اتخاذ تصمیمات معقول تر در موضوعات مهم و بهبود عملکردهای مبتنی بر دانش را پیدا کنند. از اینرو مدیریت دانایی موضوعی مهمتر از خود دانایی محسوب می‌شود که در سازمانها به دنبال آن است که نحوه چگونگی تبدیل اطلاعات و دانسته های فردی و سازمانی را به دانش و مهارتهای فردی و گروهی تبیین و روشن نماید. امروزه مدیریت دانش به عنوان منبعی مهم درجهت مزیت رقابتی و ارزش آفرینی شناخته شده است (ابراهیم سبا و جنیفر راولی[2]، 2010).

فقدان سازوکارهای صحیح ارزیابی و پیاده‌سازی مدیریت دانش، این سرمایه‌گذاری را در ذهن مدیران تنها به یک هزینه اضافی تبدیل کرده است. از اینرو سازمان‌ها باید محیطی را برای اشتراک و انتقال و تقابل دانش در میان اعضای خود بوجود آورند و سعی در ایجاد بسترسازی و شناسایی عوامل زمینه‌ای جهت استقرار مدیریت دانش در سازمان نمایند (فایرستون و مک ال روی[3] ، 1387: 127).

مدیریت دانش در سبز فایل، تحولات شگرفی را در مباحث مدیریتی ایجاد کرده است. با توجه به اینکه مدیریت ، تنها به دانش کد شده و مستند شده اکتفا نمی‌کند، بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های جهان با تکیه بر دانش ضمنی و آشکار خود، درصدد ارتقای جایگاه رقابتی و افزایش اثربخشی و بهره‌وری خود هستند. در راستای رسیدن به این اهداف، مدیریت دانش به دنبال تصرف دانش، خرد و تجربیات با ارزش افزوده کارکنان و نیز پیاده‌سازی، بازیابی و نگهداری دانش به عنوان دارایی‌های سازمان است (اورمزدی ، 1386).

1-1- بیان مسئله